سه شنبه, ۱۶ بهمن, ۱۴۰۳ / 4 February, 2025
مجله ویستا

خبرنگار, خبر نویس یا كاشف حقایق


خبرنگار, خبر نویس یا كاشف حقایق

در واقع حرفه خبرنگاری صرفا این نیست كه خبر یك حوزه را ببینیم یا بشنویم و آنگاه بدون كسب صحت و سقم آن و اینكه چقدر خبر سندیت دارد, آن را به رشته تحریر در آوریم و در نهایت به اطلاع مردم برسانیم و دیگر هیچ احساس تكلیفی نسبت به خبری كه تهیه كرده ایم , نداشته باشیم

عدم‌ امنیت‌ شغلی‌ در حرفه‌ خبرنگاری‌ و روزنامه‌ نگاری‌ موجب‌ شده‌ امروز شاهد ظهور چهره‌هایی‌ بر هم‌ ریخته‌ و در عین‌ حال‌ متزلزل‌ از درون‌ این‌ حرفه‌ باشیم‌. ترس‌ از بیكاری‌ و همچنین‌ نداشتن‌ یك‌ درآمد حداقل‌ و كافی‌ برای‌ گذران‌ زندگی‌، باعث‌ شده‌ حرفه‌ خبرنگاری‌ دچار ضعف‌ و سستی‌ شود كه‌ این‌ كاستی‌ را باید در شرایط‌ به‌ وجود آمده‌ جست‌وجو كرد.

خبرنگاری‌ كه‌ بعد از ۱۰ سال‌ قلم‌ زدن‌ و تحلیل‌ خبر، هنوز نمی‌تواند به‌ فردای‌ خود و زندگی‌اش‌ امیدوار و مطمئن‌ باشد، چگونه‌ می‌تواند مشوق‌ و نمونه‌یی‌ برای‌ نسل‌های‌ پس‌ از خود باشد كه‌ می‌خواهند قدم‌ در این‌ راه‌ گذارند و برای‌ انجام‌ این‌ كار از جان‌ خویش‌ مایه‌ گذارند...

همان‌ طور كه‌ می‌دانیم‌ یكی‌ از نقاط‌ ضعف‌ خبرنگاران‌ برای‌ تحلیل‌ و نقد مستند و در عین‌ حال‌ قوی‌ اخبار و اطلاعاتی‌ كه‌ پی‌ به‌ آنها می‌برند، متكی‌ بودن‌ رسانه‌ آنها به‌ دستگاه‌ها، سازمان‌ها و ارگان‌هایی‌ است‌ كه‌ به‌ نوعی‌ دولتی‌ بوده‌ و از این‌ طریق‌ بودجه‌ كسب‌ می‌كنند. بنابراین‌ مشكل‌ همواره‌ به‌ وجود می‌آید كه‌ رسانه‌ مذكور نتواند از ضعف‌ها و كاستی‌هایی‌ كه‌ متوجه‌ آن‌ سازمان‌ و دستگاه‌ مربوطه‌ است‌، خبر و تحلیلی‌ ارایه‌ بدهد.

از سوی‌ دیگر نبود امنیت‌ شغلی‌ و تامین‌ نبودن‌ خبرنگار و روزنامه‌نگار برای‌ امرار معاش‌ خود و خانواده‌اش‌ او را مجبور می‌كند به‌ پذیرفتن‌ هدایایی‌ از جانب‌ دستگاه‌ها و سازمان‌هایی‌ كه‌ به‌ نوعی‌ مخاطب‌ خبری‌ او هستند تا نسبت‌ به‌ نقد آن‌ دستگاه‌ یا سازمان‌ چشم‌پوشی‌ كرده‌ و به‌ «خبرنویس‌» صرف‌ تبدیل‌ شود. در حالی‌ كه‌ رسالت‌ اصلی‌ یك‌ خبرنگار و روزنامه‌نگار، كشف‌ حقایق‌ و تحلیل‌ محتوای‌ اطلاعات‌ و اخباری‌ است‌ كه‌ كسب‌ می‌كند، اما شاهد هستیم‌ كه‌ اكثر قریب‌ به‌ اتفاق‌ خبرنگاران‌ در یك‌ دور تكرار قرار گرفته‌ و صرفا به‌ درج‌ اخباری‌ كه‌ از جانب‌ روابط‌ عمومی‌های‌ سازمان‌ها ارسال‌ می‌شود، بسنده‌ می‌كنند.

متاسفانه‌ این‌ روند طی‌ سال‌های‌ اخیر بشدت‌ فزونی‌ یافته‌، بطوری‌ كه‌ امروزه‌ كمتر خبرنگار شجاع‌، نترس‌ و مستقل‌ را می‌توان‌ یافت‌ كه‌ با مشكلات‌ شخصی‌ كنار آمده‌ و تنها به‌ فكر تهیه‌ اخبار مستند، تحلیل‌ و نقد آنها باشد.

روزنامه‌نگاران‌ را به‌ عنوان‌ ركن‌ چهارم‌ دموكراسی‌ در جوامع‌ می‌شناسیم‌، اما كاركرد این‌ ركن‌ متناسب‌ با شرایط‌ هر جامعه‌یی‌ متغیر و متفاوت‌ است‌.

آنچه‌ برخی‌ خبرنگاران‌ و روزنامه‌ نگاران‌ رسانه‌های‌ شنیداری‌، دیداری‌ و مكتوب‌ از آنها به‌ عنوان‌ چالش‌ پیش‌ روی‌ حرفه‌ مقدس‌ خبرنگاری‌ یاد می‌كنند، بحران‌های‌ ناشی‌ از درآمدهای‌ نامتعادل‌ اقتصادی‌ است‌. از همین‌ رو، برخی‌ از خبرنگاران‌ جامعه‌ تبدیل‌ به‌ افرادی‌ شده‌اند كه‌ جایگاه‌ و ارزش‌ این‌ حرفه‌ را بخاطر امیال‌ و اهداف‌ شخصی‌ خود نادیده‌ گرفته‌ و آنچه‌ را از دل‌ یك‌ خبر بیرون‌ می‌آورند، بیشتر به‌ یك‌ خبر تبلیغی‌ برای‌ آن‌ سازمان‌ و نهاد مربوطه‌ می‌ماند.

در واقع‌ حرفه‌ خبرنگاری‌ صرفا این‌ نیست‌ كه‌ خبر یك‌ حوزه‌ را ببینیم‌ یا بشنویم‌ و آنگاه‌ بدون‌ كسب‌ صحت‌ و سقم‌ آن‌ و اینكه‌ چقدر خبر سندیت‌ دارد، آن‌ را به‌ رشته‌ تحریر در آوریم‌ و در نهایت‌ به‌ اطلاع‌ مردم‌ برسانیم‌ و دیگر هیچ‌ احساس‌ تكلیفی‌ نسبت‌ به‌ خبری‌ كه‌ تهیه‌ كرده‌ایم‌، نداشته‌ باشیم‌...

متاسفانه‌ یكی‌ از مشكلات‌ امروز رسانه‌ها بویژه‌ مطبوعات‌ كه‌ از مخاطبان‌ خاصی‌ هم‌ برخوردارند، نبود تحلیل‌ محتوای‌ اخبار و اطلاعاتی‌ است‌ كه‌ به‌ آنها دسترسی‌ پیدا می‌كنند. زیرا اغلب‌ خبرنگاران‌ به‌ هنگام‌ كسب‌ خبر از منبع‌ خبری‌ مربوطه‌، هیچ‌گونه‌ تحلیل‌ و كنكاشی‌ در خصوص‌ خبری‌ كه‌ ارایه‌ می‌شود صورت‌ نمی‌دهند و تنها به‌ انعكاس‌ آن‌ بسنده‌ می‌كنند.

تا زمانی‌ كه‌ دستگاه‌ها اعتقادی‌ به‌ اطلاع‌رسانی‌ شفاف‌ نداشته‌ باشند، خبرنگاران‌ باید در قالب‌ شنیده‌ شده‌ و گفته‌ شده‌، خبرها را منتشر كنند.

متاسفانه‌ مقوله‌ اطلاع‌رسانی‌ شفاف‌ یكی‌ از ضعف‌های‌ مشهود و آشكار جامعه‌ خبرساز و خبررسان‌ ایران‌ است‌.

به‌ اعتقاد برخی‌ روزنامه‌نگاران‌، نبود امنیت‌ منجر به‌ بروز ضعف‌ در حرفه‌ مقدس‌ خبرنگاری‌ شده‌. در صورتی‌ كه‌ طرح‌ «نظام‌ جامع‌ رسانه‌یی‌» تصویب‌ شود، مشكلات‌ روزنامه‌نگاران‌ مرتفع‌ خواهد شد.

بسیاری‌ از روزنامه‌نگاران‌ به‌ رغم‌ فرهیختگی‌ و برخورداری‌ از فرهنگ‌ و دانش‌ بالا، اما از نظر معیشتی‌ وضعیت‌ مناسبی‌ ندارند و این‌ مشكل‌ در اكثر مواقع‌ به‌ تنگناها و وضعیت‌ نامناسب‌ مالی‌ روزنامه‌ها بر می‌گردد.

احسان‌ حسینی

‌كتایون‌ دارابی‌