چند توصیه

اگر نوجوان شما از واژه‌های شایع و مصطلحی که رایج شده استفاده می‌کند و معمولا خیلی کم این واژه‌ها را برای شما به کار می‌برد (به کار بردن آنها فقط مربوط به روابط دوستانه‌اش است) …

اگر نوجوان شما از واژه‌های شایع و مصطلحی که رایج شده استفاده می‌کند و معمولا خیلی کم این واژه‌ها را برای شما به کار می‌برد (به کار بردن آنها فقط مربوط به روابط دوستانه‌اش است) بهتر است، این حرف‌ها را نادیده بگیرید چون به این معنی است که نوجوان‌تان روی تکیه‌کلام‌اش تسلط دارد و می‌داند به کار بردن آنها در محیط خانه، مطلوب نیست، پس سخت نگیرید اما در صورتی که او دایما انتظارات خود را با این لحن از شما درخواست می‌کند، بهتر است به او تذکر بدهید که در این صورت نباید از شما انتظار احترام و اجابت خواسته‌هایش را داشته باشد. مثلا وقتی به جای بیان خواسته‌اش از شما با کلماتی مانند «لطفا» «اگر امکان داره»، خواسته‌اش را با چنین لحنی بیان می‌کند: «مامان، داری از آشپزخانه می‌آیی، یه قهوه توپ خفن میاری؟ دمت گرم!» شما بدون توجه به خواسته‌اش، به اتاق می‌آیید و اگر او سراغ قهوه را گرفت، با کمال تعجب و احترام، می‌گویید: «ولی عزیزم من نشنیدم که شما درخواست قهوه کنید!» ...

به مرور او می‌فهمد که نباید با والدین، معلم و بزرگ‌ترهایش، این گونه صحبت کند. البته این نکته قابل تأمل است که اگر حریم خانواده شما مشخص نباشد و اگر شما به عنوان والد، به این حریم مقدس، با رعایت قواعد، احترام نمی‌گذارید، نباید توقع رعایت احترام متقابل را از فرزندتان داشته باشید چرا که خود شما، الگوی مناسبی برای چنین آموزشی نبوده‌اید. گاهی والدین، گله می‌کنند که چرا فرزندشان مرز دوستی را نمی‌شناسد و به دوست‌اش فحاشی می‌کند یا پرخاشگر است. در برخی موارد با یک بررسی ساده، شاهدیم که پدر، در حضور ما، با نوجوان‌اش این‌گونه صحبت می‌کند، «بچه مگه شعور نداری؟ این چه حرفی بود که زدی!» حالا به عقیده شما چه انتظاری می‌توان داشت؟

نکته مهم دیگر اینکه والدین با ناآگاهی و غفلت، از دوره طلایی قبل از نوجوانی بهره نمی‌گیرند، دوره‌ای که بچه‌ها به اطاعت محض از قوانین، رضایت دارند. در این دوره است که باید در انتخاب دوستی‌های فرزندمان دقت کنیم و با نظارت صحیح، بچه‌هایی را به حریم خانه‌مان دعوت کنیم که در تناسب خانوادگی با ما باشند. بچه‌هایی که تربیت آنها را می‌پسندیم و تمایل داریم با فرزندمان دوست شوند. وقتی که شما از این دوره غافل بمانید، ممکن است فرزندتان بدون نظارت، روابط عمیق دوستی، با گروه‌هایی پیدا کند که از تربیت خانوادگی مناسب بی‌بهره‌اند. بیدار شدن شما از خواب غفلت، درست هم‌زمان با شروع نوجوانی فرزندتان که دوره استقلال‌طلبی اوست، یعنی ورود به یک مرحله سخت که شاید بتوانید، با تلاش مضاعف تنها کمی از خسارت‌ها را جبران کنید. خسارت سال‌هایی که او را باری به هر جهت رها کرده بودید و هیچ چارچوب و انتظاراتی برایش قایل نبودید. اگر از همان کودکی مرز باید و نباید در خانه شما مشخص شود، یقینا دوره نوجوانی فرزندتان به یک بحران شبیه نخواهد بود و همه چیز تحت کنترل شماست و گاهی با یک گپ دوستانه و مشورت خواستن از او قادرید موضوع خاصی را که به نظر شما اشتباه است، حل و فصل کنید. هر موضوعی که باشد مثلا همین شیوه گفتاری که باب شده است.

دکتر میترا حکیم شوشتری/ فوق‌تخصص روان‌پزشکی کودک و نوجوان