سرقت ممنوع

مختصری در باره SOPA

کلیه اطلاعات هر سایتی که کپی رایت (حق نشر) را نقض کند، با شکایت مالکان معنوی اثر می تواند مسدود شود! این خلاصه لایحه ای است که به نام سوپا معروف شده و در حال بررسی در کنگره امریکاست. به این ترتیب امریکا حق خواهد داشت درباره هر سایتی که در سرورهای داخل خاک امریکا میزبانی می شود (فارغ از این که صاحب آن امریکایی است یا نه)، تصمیم گیری کند. این یعنی یک سانسور و فیلترینگ کاملاً رسمی و قانونی، به بهانه حفاظت از حق نشر! Stop Online Piracy Act (توقف سرقت های ادبی و هنری آنلاین) یا به اختصار SOPA نام لایحه ای است که در تاریخ ۲۶ اکتبر ۲۰۱۱ به مجلس نمایندگان ایالات متحده امریکا توسط لامر اسمیت ارائه شد. مجلس نمایندگان ایالات متحده یکی از دو قسمت کنگره ایالات متحده است (بخش دیگر، مجلس سنای ایالات متحده آمریکا است). این طرح، که طرفدارانش هم از حزب دموکرات هستند هم از حزب جمهوری خواه، اختیارات حقوقی و قانونی امریکا و صاحبان حق نشر را برای برخورد با عدم رعایت حق نشر در فضای اینترنت گسترش می دهد.

به نظر می آید سوپا مشابه لایحه Protect IP (مخفف عبارتی به معنی جلوگیری از تهدیدات جدی آنلاین در سرقت مالکیت معنوی) باشد که در ۱۲ می ۲۰۱۱ ارائه شد؛ ولی سوپا از این نظر از طرح قبلی تندرو تر است که شرکت های برقرارکننده ارتباط اینترنتی را هم مسئول می داند و از آن ها می خواهد که دسترسی کاربرانشان به سایت های ناقض حق نشر را مسدود کنند. همچنین این طرح به دادگستری امریکا اجازه می دهد که علیه وب سایت هایی که قانون حق نشر را رعایت نمی کنند، اقدام قانونی کند.

بنا به نوع فعالیت انجام شده، اقدامات دادگستری علیه وب سایت های متخلف می تواند منع تبلیغات آنلاین آن ها (مثل تبلیغات گوگل)، منع داد و ستدهای آنلاین (مثل استفاده از خدمات PayPal)، منع موتورهای جستجو از نمایش این وب سایت ها در نتایج جستجو و مجبور کردن خدمات دهندگان اینترنت به قطع دسترسی این وب سایت ها باشد. همچنین این لایحه به سرویس های اینترنتی اجازه می دهد که به صورت داوطلبانه اقداماتی را در جهت محدود کردن سایت هایی که قانون حق نشر را زیر پا می گذارند، انجام دهند. انجمن صنعت ضبط موسیقی امریکا، انجمن هنرهای تصویری امریکا، Viacom و بسیاری شرکت ها و اتحادیه های فعال در صنعت موسیقی و فیلم و شبکه های تلویزیونی کابلی، موافق و حامی این لایحه اند. شرکت هایی چون نایک هم از طرح حمایت کرده اند. در ۲۲ سپتامبر نامه ای در حمایت از لایحه با امضای ۳۵۰ سازمان و شرکت مهم (مثل NBC و فورد) برای کنگره ارسال شد.

کمپانی های عظیم و قدرتمند هالیوودی که دارای نفوذ زیادی در کنگره هستند برای جلوگیری از نشر و دریافت غیرقانونی محصولاتشان در فضای اینترنت به طور گسترده از این طرح حمایت می کنند. استدلال طرفداران سوپا این است که اجرای آن باعث حمایت از حق مالکیت معنوی شده و به طور ویژه در مورد وب سایت هایی که از خارج از امریکا مدیریت شده ولی میزبانی آن ها در سرورهای داخل خاک امریکا انجام می شود، ضروری است چرا که در حال حاضر امریکا ابزاری برای اعمال فشار به این سایت ها در اختیار ندارد. آن ها می گویند سایت هایی که محصولات هنری و ادبی امریکایی را بدون توجه به حق نشر، عرضه می کنند بیش از ۵۳ بیلیون بازدیدکننده در سال را به سوی خود جذب کرده و تهدیدی هستند برای شغل و کار بیش از ۱۹ میلیون امریکایی و این طرح یعنی حمایت از مالکیت معنوی آثار امریکایی ها.

اما مخالفان طرح می گویند این طرح یعنی سانسور و فلج کردن اینترنت و تهدیدی است برای آزادی بیان. کارشناسان می گویند این لایحه موجب توقف تولد یوتیوب ها، ویکی پدیاها و ویکی لیکس های آینده خواهد شد؛ به ویژه در مورد ویکی لیکس که اسناد داخلی دولت ها و برخی اسناد دارای حق نشر از شرکت های امریکایی را منتشر کرده و تهدید شده که از این کار دست بردارد و بعید نیست که این لایحه، قانونی باشد برای بازتر شدن دست امریکا برای مقابله با چالش ویکی لیکس ها در آینده. برخی از کارشناسان هم اعتقاد دارند این لایحه بی شباهت به همان روشی که در چین و سوریه برای سانسور گسترده اینترنت مورد استفاده قرار می گیرد (یعنی DNS Blocking) نیست؛ کافی است پرونده ای علیه یک سایت در مورد نقض حق نشر به جریان بیفتد تا آن سایت از هستی ساقط گردد!

از آن جایی که پخش بدون اجازه یک اثر که حق نشر آن بیش از ۲۵۰۰ دلار ارزش دارد، حتی برای یک کاربر عادی با مقاصد غیرتجاری می تواند منجر به حکم ۵ سال زندان گردد، در حالت بدبینانه می توان گفت که حتی خواندن یک ترانه پاپ معروف در خانه و قرار دادن آن روی فیس بوک می تواند کاربری را که از سر دل تنگی و افسردگی آن را خوانده و روی صفحه اش گذاشته، به زندان بکشاند، چون حق نشر آن آهنگ را نقض کرده! همین نشان می دهد که متن لایحه سوپا چقدر از واقعیت وب و شبکه های اجتماعی به دور است و طراحان آن، چقدر ناآشنا به مسایل اینترنت بوده اند. اما این همه ماجرا نیست. به عنوان مثال، پروژه های نرم افزارهای متن باز هم ممکن است با این لایحه تعطیل شوند. نمونه اش مرورگر موزیلا فایرفاکس که افزونه هایی دارد که می تواند کاربر را از نشانی اصلی سایت هایی که دسترسی به آن ها به علت نقض حق نشر مقدور نیست به نشانی پشتیبان آن سایت ها هدایت کند. با این لایحه، قطعاً علیه فایرفاکس اقدام خواهد شد؛ چرا که کاربرانش می توانند به اطلاعاتی که دریافت آن ها ممنوع است، دست یابند.

می دانیم که یک سایت از مجموعه ای از فایل ها تشکیل شده است که در فضایی در سروری قرار دارند که مالکیت آن فضا متعلق به صاحب سایت است. در حال حاضر بسیاری از وب سایت های دنیا در سرورهای امریکایی میزبانی می شوند. همین موضوع باعث شده که امریکا سهم مهمی در دنیای اینترنت داشته باشد؛ بنابراین هرگونه اقدام محدودکننده ای از سوی امریکا قطعاً تاثیری در سطح جهانی خواهد داشت. طبق این لایحه مالکان معنوی یک اثر می توانند علیه سایتی که حق نشرشان را زیر پا گذاشته اقدام کنند؛ حال اگر هر سایتی به طور مستمر، فعالیت کاربرانش را زیر نظر نگیرد، هر آن ممکن است با اقدام قانونی صاحبان حق نشر مواجه شود. براساس این لایحه اگر تشخیص داده شود که سایتی قوانین را زیر پا گذاشته، علاوه بر مسدود سازی دامنه آن، ارائه دهندگان خدمات اینترنت باید دسترسی کاربرانشان به آن پایگاه را هم قطع کنند (این یعنی جستجو و زیر نظر قرار دادن فعالیت تمامی کاربران) یا حتی اطلاعات آن سایت ها روی سرورها نیز باید پاک شود.

حتی صرف برقراری ارتباط کاربر با چنین محتوایی نیز منع می شود؛ مثلاً فرض کنید که یک کاربر توییتر، پیوندی در صفحه اش ارسال می کند که کاربر دیگری با کلیک روی آن می تواند وارد سایتی شود که قوانین حق نشر در آن نقض شده؛ براساس این لایحه در چنین شرایطی خود توییتر هم مجرم شناخته می شود. یا مثالی که درباره خواندن یک ترانه دارای حق نشر و قرار دادن آن در فیس بوک زدیم. در این مثال، فیس بوک هم طبق لایحه سوپا مسئول نقض حق نشر در سایتش است و باید جریمه و مجازات شود. بنابراین صاحبان سایت ها در گام اول و ارائه دهندگان خدمات میزبانی وب و اینترنت در گام بعدی، خود تبدیل به بزرگ ترین کنترل کننده های فعالیت های کاربران و سانسور کنندگان محتوا و اطلاعات می شوند.

این موارد باعث شده که بسیاری پیش بینی کنند که سرویس های میزبانی وب به خارج از امریکا منتقل شود. سایت فارس درباره جنبه دیگری از اثرات مخرب این لایحه می نویسد: «صاحبان مشاغل کوچک از جمله دیگر گروه هایی هستند که به شدت به این قانون اعتراض کرده و در مورد تصویب آن اظهار نگرانی می کنند. استدلال آن ها این است که در این صورت باید فرایندهای پرداخت و شبکه تهیه و توزیع کالایشان را بارها و بارها کنترل کنند تا از عدم نقض حقوق دیگران مطمئن شوند و این مساله هزینه های اضافی را به این شرکت ها تحمیل کرده و پیشبرد اهداف تجاری را به طور جدی دچار مشکل می کند. به عنوان مثال یک شرکت توزیع کننده فیلم از این پس بارها و بارها باید تمامی کالاهای دریافتی و ارسالی را کنترل کند تا از اصل بودن آن ها و عدم نقض حقوق استودیوهای فیلم سازی مطمئن شود. این وضعیت عملاً شرکت های تجاری را ایزوله خواهد کرد.» گوگل، یاهو، فیس بوک، توییتر، AOL، eBay، موزیلا و سازمان های حقوق بشری جهانی مثل گزارشگران بدون مرز و دیده به ان حقوق بشر از مخالفان این طرح هستند. اما معلوم نیست که این شرکت ها و سازمان ها تا کجا حاضرند پای حرفشان بایستند و هزینه این مخالفت ها را تا چه زمانی پرداخت خواهند کرد. در ۱۶ نوامبر، موزیلا، Tumblr و بسیاری شرکت های اینترنتی دیگر با شرکت در طرحی به نام «روز سانسور امریکایی» اعتراض خود را به لایحه سوپا اعلام کردند. در این طرح، این شرکت ها روی لوگوی سایتشان با زمینه سیاه نوشتند: «سانسور را متوقف کنید» مایکروسافت هم با طرح مخالف است اما خیلی آن را علنی نکرده و از طریق رایزنی هایی به دنبال اعتراض به سوپا است. پارلمان اروپا هم با این لایحه مخالفت کرده و بر ضرورت حفظ یکپارچگی اینترنت در سراسر جهان و آزادی بیان تاکید کرده است. نانسی پلوسی از نمایندگان مهم و تاثیرگذار حزب دموکرات هم گفته که باید راه حل بهتری نسبت به قانون سوپا پیدا شود. به غیر از نانسی پلوسی، دو تن از نمایندگان حزب دموکرات کالیفرنیا و نماینده جمهوری خواه تگزاس هم در نامه ای پیش بینی کرده اند که تصویب قانون سوپا موجب کشته شدن خلاقیت خواهد شد.

موزیلا در صفحه ای که به همین منظور در سایتش درست کرده سعی کرده به زبان ساده و به دور از پیچ و خم های حقوقی، عواقب تصویب چنین لایحه ای را توضیح دهد: «اینترنتی که می شناسیم و دوستش داریم در خطر است. کمک کنید که نجات یابد. در حال حاضر کنگره امریکا در حال بررسی قانونی است که به طور عمده در آینده اینترنت تاثیرگذار است. واقعیت این است که این لایحه این گونه که نوشته شده باعث توقف سرقت های هنری و ادبی آنلاین نخواهد شد؛ بلکه یک تهدید جدی برای رسانه های اجتماعی و سایت های کاربر محور مثل یوتیوب در سراسر اینترنت است.

این لایحه همچنین باعث تغییر یا آسیب به برخی سیستم های فنی پایه ای در اینترنت خواهد شد که خود منجر به خطرات امنیتی سایبری جدیدی می شود. به عنوان یک حرکت غیرانتفاعی برای حفظ اینترنت به عنوان ابزاری آزاد و قابل دسترس برای همه، موزیلا می خواهد اطمینان حاصل نماید که این قانون باعث آسیب به ساختار اساسی اینترنت نخواهد شد. ما تاکنون این کارها را انجام داده ایم: اول، یک نامه عمومی مشترک با فیس بوک، گوگل، توییتر، eBay، یاهو و دیگر شرکت های حاضر در عرصه فناوری اطلاعات در مخالفت با این قانون نوشتیم و در روزنامه های تاثیرگذار سراسر کشور (در امریکا) تبلیغاتی در راه آگاه سازی عموم مردم درباره اثرات مخرب این قانون به چاپ رساندیم. دوم، در روز ۱۶ نوامبر با دیگر شرکت ها علیه این قانون به آگاه سازی کاربرانمان پرداختیم. اما این ها فقط اولین قدم ها برای اطمینان از عدم آسیب رسانی این قانون است.» سپس موزیلا از کاربرانش خواسته که با پرکردن فرمی، به جمع مخالفان این قانون بپیوندند که در صورت نیاز، موزیلا با آن ها تماس گرفته و از کمک آن ها بهره مند شود.

مخالفان سایتی هم درست کرده اند به نشانی AmericanCensorship.org به معنی سانسور امریکایی. با ورود به این سایت با پنجره ای روبرو می شوید که در آن از شما خواسته شده که اگر در امریکا هستید با سناتورهای ایالت خود تماس بگیرید و مخالفت و اعتراض خود نسبت به این لایحه را به آن ها انتقال دهید. اگر هم در امریکا نیستید می توانید با امضای بیانیه ای، مخالفت خود را با این لایحه نشان دهید. این مساله از آن جهت اهمیت دارد که همان طور که گفتیم تبعات اجرایی شدن این قانون فقط محدود به سایت های امریکایی نمی شود بلکه هر سایتی که در امریکا میزبانی می شود یا از خدمات تبلیغاتی امریکایی استفاده می کند هم متضرر خواهد شد. ضمن آن که موتورهای جستجو هم موظفند این سایت ها را از نتایج جستجویشان حذف کنند. پس موضوع فقط منحصر به امریکا نیست. در هر صورت فعلاً معلوم نیست که سرنوشت این لایحه چه خواهد شد اما بعید است که طیف طراح این لایحه حتی در صورت رد آن، به فکر لوایح و طرح های دیگری جهت محدودسازی اینترنت و آزادی بیان نباشند.

کاری که بسیاری از شرکت های مهم و فعالان شبکه های اجتماعی در راستای آگاه سازی از اهداف طراحان شروع کرده اند بسیار مفید است اما کافی نیست و باید نسبت به عواقب لوایحی چون سوپا بیشتر آگاه سازی کرد. از طرف دیگر باید توجه داشت این که کشوری می تواند با تصویب یک لایحه چنین تاثیر مهمی در سراسر جهان بگذارد ناشی از انحصاری است که در طول سالیان گذشته ایجاد شده و سهم مهمی از دنیای اینترنت را در دستان یک کشور خاص گذاشته است. بنابراین جلوگیری از انحصارطلبی های کشورهای بزرگ دنیا در زمینه اینترنت نیز می تواند در آینده راهگشا باشد تا تصمیمات این چنین بزرگ و تاثیرگذار در شوراهایی جهانی و با همفکری نمایندگان همه کاربران اینترنت اتخاذ شوند.

نویسنده: بابک هزاوه