تاملی در دلایل مزاحمت های خیابانی

مزاحمت خیابانی بخشی از تجربه بسیاری از زنان است این مزاحمت ها بلاهای اجتماعی عصر ما نیست, بلكه سابقه طولانی دارد در جوامع شهری و كلانشهرها بیشتر به چشم می خورد و از رفتارهای نابهنجار اجتماعی است كه در ایجاد ناامنی اجتماعی و سلب آرامش افراد نقش بسزایی دارد متلك پرانی, ولگردی, تنه زنی و اعمال غیراخلاقی در مجامع عمومی و نظایر آن به طور لفظی و غیرلفظی از مظاهر مزاحمت های خیابانی است

هوا رو به تاریكی است. پیاده رو از خیابان شلوغ تر است. گویی همه مردم به خیابان ریخته اند. كنار خیابان منتظر تاكسی ایستاده است. مشغله كاری اش امروز خیلی زیاد بوده، فقط دعا می كند هر چه زودتر به خانه برسد.

اما خیابان، خستگی اش را دوبرابر می كند، بوق های متعدد ماشین ها آزارش می دهد. ماشینی می ایستد، دختر خوشحال است، فكر می كند راننده مسیر مورد نظر را شنیده است، اما این خوشحالی دیری نمی پاید زیرا زمانی كه به داخل ماشین نگاه می اندازد جوانی را می بیند كه با لبخندی می گوید...!

با تنفر سرش را برمی گرداند و پیش خود می گوید مردم چه می گویند، فكر می كنند اشكال از من است. به طرف ایستگاه اتوبوس می رود، خستگی را فراموش می كند و می گوید: آبرو و امنیت مهمتر است.

مزاحمت خیابانی بخشی از تجربه بسیاری از زنان است. این مزاحمت ها بلاهای اجتماعی عصر ما نیست، بلكه سابقه طولانی دارد. در جوامع شهری و كلانشهرها بیشتر به چشم می خورد و از رفتارهای نابهنجار اجتماعی است كه در ایجاد ناامنی اجتماعی و سلب آرامش افراد نقش بسزایی دارد. متلك پرانی، ولگردی، تنه زنی و اعمال غیراخلاقی در مجامع عمومی و نظایر آن به طور لفظی و غیرلفظی از مظاهر مزاحمت های خیابانی است.

طبق ماده ۶۱۹ قانون مجازات اسلامی هر كس در اماكن یا معابر، متعرض یا مزاحم اطفال یا زنان شود یا با الفاظ و حركات مخالف شئون و حیثیت به آنان توهین نماید، به حبس از ۲ تا ۶ ماه و تا ۷۴ ضربه شلاق محكوم خواهد شد.

دكتر احسان قیصری استاد دانشگاه و روانشناس در خصوص علل و ریشه مزاحمت های خیابانی می گوید: از دیدگاه روانشناسی هر گونه روابط با جنس مخالف از غیرطریق طبیعی و پذیرفته اجتماعی به عنوان امری غیرعادی محسوب می شود. لذا مزاحمت های خیابانی نیز كه نوعی ارتباط (ارتباط غیرصحیح) با جنس مخالف است به عنوان امری مرضی و غیرعادی محسوب می گردد.

دكتر قیصری با اشاره به این امر كه مزاحمت های خیابانی عموماً از طرف جنس مذكر صورت می گیرد، عنوان می كند: این مسئله نوعی رفتار ناهنجار و شاید نوعی ارتباط غیرصحیح و غیرطبیعی با جنس مخالف است و می توان از انواع انحرافات جنسی دانست و از این جنبه به مطالعه آن پرداخت.

وی با اشاره به نقش محیط در بروز انحرافات جنسی، آنها را طبقه بندی می كند و می گوید: محیط اعم از خانواده، آموزشگاه و اجتماع، هر یك به نوعی در بروز انحرافات جنسی مؤثر است. اوضاع نامطلوب و نابسامانی های خانواده به خصوص بی ثباتی و مختل بودن وضع خانواده كه زندگی ماشینی و كارگری و اقتصاد صنعتی به دنبال آورده است.

همچنین معتاد بودن والدین به مشروبات الكلی، ناراحتی های عصبی كه هر یك از والدین گرفتار آن می باشند و بالاخره مسئله طلاق و تجدید فراش، بزرگترین ضربت هایی هستند كه اطفال را پس از سن بلوغ از تشكیل خانواده سالم و اتخاذ خط مشی صحیح در ارضای غریزه جنسی و تولید مثل بیزار می كند و راه ناصحیح و انحراف جنسی را در برابر آنان می گشاید.

این استاد می گوید: از خانواده هایی كه خود به انحرافات مخرب و زیان آور آلوده اند، نمی توان انتظار داشت سرمشق خوبی برای فرزندانشان باشند زیرا آنان هیچ گاه خود متوجه غیرعادی بودن اعمال و رفتار خویش نیستند.

یك دختر دانشجو كه باید شب ها بعد از اتمام كلاسش خیابان فرعی تاریكی را بگذراند و به خیابان اصلی برسد، می گوید: برای رسیدن به خیابان اصلی باید مسیر طولانی را سپری كنم.

هیچ گونه وسیله ای نیز وجود ندارد تا مرا سر خیابان برساند. گاهی اتفاق می افتد در این تاریكی شب ماشینی جلوی پایم ترمز می زند. اول با خوشحالی از اینكه فرد مسنی است سوار می شوم اما بعد از مدتی متوجه می شوم كه قصد او چیز دیگری است. در واقع مزاحمین خیابانی رده سنی خاصی ندارند.

دكتر قیصری به دومین محیط مؤثر در یادگیری رفتارهای انحرافی (نابهنجار)، یعنی آموزشگاه ها اشاره می كند و می گوید: آموزشگاه ها باید در انتخاب معلمین و مدرسین دقت لازم را مبذول دارند تا آنها از صلاحیت اخلاقی لازم برخوردار باشند. همچنین مراقبت مستمر در رفتار و كردار نوآموزان و دانش آموزان نیز در جلوگیری از رفتار انحرافی مؤثر است.

وی می گوید: محیط های بزرگ در بروز انحرافات جنسی مؤثرتر از محیط های كوچك است، زیرا محیط های بزرگ غالباً با وجود ویژگی خاص خود، ترویج امور جنسی منحرف را تسهیل می كنند و همچنین هر محیطی استعداد خاصی برای پرورش و ترویج انحراف به خصوصی دارد.

علی- ف كه در یكی از دالان های بازار حجره دارد، می گوید: اینجا یكی از شلوغ ترین دالان های بازار است. به دلیل ازدحام جمعیت به خصوص خانم ها علاوه بر اینكه كیف قاپی و دزدی صورت می گیرد، افراد به كارهای ناشایست و غیراخلاقی نیز دست می زنند.

دكتر قیصری به نقش ناكامی های افراد در زندگی كه تا حدودی مسبب انحرافات جنسی است، اشاره می كند و می گوید: پاداش ها و ناكامی ها و مسائلی كه از جانب محیط فرهنگی و اجتماعی شخص در سر راه او قرار می گیرند، باعث می شود راه های گمراه كننده و منحرفی برای كاهش فشار جنسی و احساس ارضای حاصل از آن به وجود آید.

این روانشناس، بیكاری و بی برنامگی در اوقات فراغت را از جمله عوامل در بروز بسیاری از رفتارهای ناهنجار در نوجوانان و جوانان می داند و می گوید: اگر شاهد این موضوع هستیم كه در مراكز غیرتفریحی مانند خیابان ها، فروشگاه ها و مراكز خرید جوانان به صورت گروهی و بدون هیچ گونه برنامه و هدفی دائم در حال تلف كردن وقت خود می باشند، طبیعی است كه منتظر رفتارهای ناهنجاری چون مزاحمت های خیابانی باشیم.

وی اضافه می كند: آموزش های تربیتی و مذهبی نه به عنوان عوامل سركوب كننده نیازهای جوانان، بلكه به عنوان هدایت كننده و آرامش بخش روانی می تواند در تعادل رفتاری ایشان مؤثر واقع گردد.

دكتر حسین خدابخش، روانپزشك در این خصوص می گوید: افرادی كه برای دیگران مزاحمت ایجاد می كنند ، معمولاً افرادی هستند كه در كودكی دچار سرخوردگی شده اند، در واقع اغلب آنان دچار بی هویتی هستند.

این افراد در مدارس از نظر اخلاقی در جایگاه خوبی قرار ندارند و به معلمین بی احترامی می كنند و متخاصم هستند و در بین دوستانشان جسورترین فرد هستند.

وی می گوید: برای این افراد قانون معنایی ندارد و به راحتی به حقوق دیگران تجاوز می كنند و تفریح خود را آزار و اذیت دیگران می دانند.

این روانپزشك می گوید: این افراد خصوصیات شخصیتی نمایشی دارند زیرا در مجامع عمومی پذیرش اجتماعی ندارند و با انجام این اعمال به نوعی ارضا می شوند. در واقع وجدان جمعی در آنها شكل نگرفته است و به نوعی دچار خلاء وجدانی هستند و زمینه اضطراب و افسردگی در آنها دیده می شود.

دكتر خدابخش عنوان می كند، بهترین راهكار این است كه در مواجهه با چنین مزاحمت هایی بی اعتنا از كنار افراد بگذریم و هیچ واكنشی از خود نشان ندهیم، چراكه این افراد خصوصیات شخصیتی خاصی دارند و معیار ارزشی برای اینها جا نیفتاده است.

هانیه ورشوچی