مستندات قرآنی فلسفه سیاسی امام خمینی

مقاصد قرآن در اندیشه و عمل سیاسی امام خمینی(ره) از نکته‌های درخشان و ممتاز در زندگی ایشان است. به حق می‌توان امام را احیاگر مقاصد سیاسی و اجتماعی قرآن در جهان امروز دانست. اهمیت …

مقاصد قرآن در اندیشه و عمل سیاسی امام خمینی(ره) از نکته‌های درخشان و ممتاز در زندگی ایشان است. به حق می‌توان امام را احیاگر مقاصد سیاسی و اجتماعی قرآن در جهان امروز دانست. اهمیت توجه به مقاصد قرآن و عمل به آنها چه قبل از انقلاب و در درس‌های ایشان درباره ولایت فقیه و حکومت اسلامی و چه پس از آن، همواره مورد توجه ایشان بوده است؛ به گونه‌ای که ایشان در وصیت‌نامه الهی- سیاسی خود بر آن تاکید کرده، افتخار خود و ملت ایران را تلاش برای تحقق مقاصد قرآن و سنت دانسته است.

در آغاز بحث ولایت فقیه نیز امام خمینی(ره) مخاطبان خود را به فاصله‌ای که بین اسلام موجود در حوزه‌های علمیه و اسلام واقعی وجود دارد، توجه داده و از آنها خواسته است تا در آیات سیاسی و اجتماعی قرآن بیندیشند و ضمن تبیین آنها برای مردم، خود را برای عمل به آنها آماده کنند.

باتمام تاکیدهایی که حضرت امام بر توجه به آیات سیاسی و اجتماعی قران داشته است - مع‌الاسف- تاکنون پژوهشی که نشان دهد مباحث سیاسی ایشان تا چه حد از آیات قرآن برگرفته شده، انجام نشده است. به نظر می‌رسد تاخیر بیش از این روا نباشد. ضرورت انجام چنین پژوهشی از یکسو، به وضع و حال امروز مسلمانان بر می‌گردد که با تاسی به امام- که خود پیرو حقیقی قرآن و اهل بیت بود- قرآن و حدیث را سرمشق خود قراردهند و بکوشند همانند ایشان بنیادهای تفکر سیاسی خود را به جای اخذ از دیگر مکاتب از مکتب قرآن بگیرند و از سوی دیگر به تبیین ویژگی‌های منحصر به فرد تفکر سیاسی امام مربوط می‌شود. سیاست امام برگرفته از منابع اصیل اسلامی بویژه قرآن بود و رمز و راز پیروزی امام بر استکبار و استبداد نیز در همین نکته نهفته است. جنس سیاست اما با ماهیت و جنس سیاست مکاتب مارکسیستی و کاپیتالیستی متفاوت و بلکه متضاد بود و لذا با آنها درگیر شد و اگر ما می‌خواهیم همچنان بر مسیر مستقیم اسلام پافشاری کنیم و امام را الگوی خود قرار دهیم لازم است به ویژگی‌های اندیشه امام تاسی کنیم.

به نظر می‌رسد مهمترین خصایص فکری امام که او را به بزرگترین احیاگر دین اسلام در جهان معاصر تبدیل کرد، توجه به قرآن بود. امام مقاصدقرآن را دریافت و برای تحقق آنها بپا خاست.

ایمان و معنویت، قسط و عدل، علم و معرفت، صفا واخوت، فلاح و رستگاری، سعادت دنیا و آخرت، صلاح ظاهر و باطن، اقتدار و عزت و حرکت کاروان بشری به سوی خداوند متعال، از مقاصد قرآن محسوب می‌شود اما اگر از زبان قرآن مقصدی اصلی برای آن بیان کنیم، “قیام الله” است: (قل انما اعظکم بواحده ان تقوموا لله مثنی و فرادی)، قیام برای هواهای نفسانی تاریخ را به سمت و سویی می‌برد که رضایت خدا در آن نیست. قیام و تلاش و حرکت و سمت و سوی انسان‌ها در طول تاریخ به سوی دو جهت و گرایش انجام شده است: آنان که به سمت خدا در حرکت بوده‌اند و کسانی که به سوی غیرخدا رفته‌اند. قرآن و عترت ضامن حرکت و چراغ هدایت بشر در مسیر الهی است و قیام‌الله در صورتی که با استقامت بر آن همراه شود رستگاری و سعادت دنیا و آخرت را در پی خواهدداشت.

سرچشمه تفرقه و تشتت در میان مسلمانان، اشکال در استقامت بر حرکت در مسیر الهی است. اگر در صدد تحقق مقاصد قرآن و در زندگی خویش هستیم باید مقاصد قرآن را به تفصیل بشناسیم و قوانین آن را برای اجرا متناسب با شرایط عصر و نسل حاضر عملیاتی کنیم؛ در غیر این صورت مشمول شکایت پیامبر اسلام در قیامت خواهیم شد که (ان قومی اتخذوا هذاالقرآن مهجورا.)در پژوهش حاضر که از سوی موسسه بوستان کتاب به زیور چاپ مزین شده، تلاش شده است تا بنیادی‌ترین مفاهیم و مباحث سیاسی- که مباحث فلسفه سیاسی است- در نگاهی تطبیقی در قرآن کریم و سخنان امام خمینی مورد بحث و کاوش قرار گیرد.