از کاهش وزن تا رفع زانو درد

طبق آمار جهانی, چاقی پنجمین عامل مرگ ومیر در دنیاست هر ساله, حداقل ۸ ۲ میلیون نفر بزرگسال به علت اضافه وزن یا چاقی جانشان را از دست می دهند

طبق آمار جهانی، چاقی پنجمین عامل مرگ‌ومیر در دنیاست. هر ساله، حداقل ۸/۲ میلیون نفر بزرگسال به‌ علت اضافه‌وزن یا چاقی جانشان را از دست می‌دهند...

۴۴ درصد از بار دیابت، ۲۳ درصد از بار بیماری‌های قلبی و عروقی و ۷ تا ۴۱ درصد از بار سرطان‌های خاص به چاقی مربوط می‌شود. چاقی و اضافه‌وزن احتمال ابتلا به بیماری‌های مختلف را افزایش می‌دهند ولی چند کیلوگرم کاهش‌وزن، کمک زیادی به ارتقای سلامت افراد می‌کند. «لیلا رهبری» خانم ۳۳ ساله‌ای است که تصمیم می‌گیرد وزنش را کاهش دارد و با رژیم‌غذایی و ورزش موفق می‌شود طی ۱۰۰ روز وزنش را از ۶۷ به ۶۱ کیلوگرم برساند و در نتیجه شاخص توده بدنی‌اش از ۸/۲۶ به ۴/۲۴ یعنی از محدوده اضافه‌وزن به محدوده وزن طبیعی رسیده است. روند کاهش‌وزن ایشان همچنان ادامه دارد اما همین مقدار کاهش‌وزن باعث شده تا مشکلاتی مانند پادرد و زانودرد که به خاطرش گاهی مجبور به مصرف مسکن بوده است، حل شود.

● خانم رهبری که ۶ کیلو وزن کم کرده، می‌گوید:

فـقـط هـلـه‌هـولـه را

از زنـدگی‌ام حذف کـردم

▪ شما در ۱۰۰روز ۶ کیلوگرم وزن کم کرده‌اید و وزنتان را به محدوده طبیعی رسانده‌اید، چطور این کار را انجام دادید؟

به متخصص تغذیه مراجعه و رژیم‌غذایی کاهش‌وزن دریافت کردم. البته علاوه بر رژیم، هر روز حدود یک ساعت پیاده‌روی می‌کنم. مدتی هم باشگاه می‌رفتم و پیلاتس که نوعی آمادگی جسمانی قدرتی است، کار می‌کردم که خیلی در کم‌کردن سایز و آب‌شدن چربی‌های شکمم موثر بود. به نظرم روند کاهش‌وزنم کند بوده است. گاهی رژیم را خیلی سفت و سخت رعایت نمی‌کنم و به مقدار خیلی کم شکلات و آجیل می‌خورم.

▪ رژیم برایتان سخت بود؟

اوایل بله، من قبلا خیلی هله‌هوله، پفک، شکلات و شیرینی می‌خوردم اما الان همه چیز می‌خورم به جز هله‌هوله. حتی قند و شکر را حذف کرده‌ام و چای را با خرما می‌نوشم. در وعده‌های اصلی هم بیشتر از ۵قاشق غذاخوری برنج نمی‌خورم و مصرف سالاد و میوه‌ام را افزایش داده‌ام.

▪ قرص و دارو هم مصرف می‌کنید؟

به توصیه دکتر قرص‌های امگا۳، مولتی‌ویتامین، آهن، ونوستات و مکمل فیبری پروتئینی مصرف می‌کنم.

▪ از چه زمانی اضافه‌وزن پیدا کردید؟

در دوران بارداری خیلی چاق شدم و ۱۸ کیلوگرم وزن اضافه کردم. در دوران شیردهی خود به خود مقداری وزن کم کردم و به ۶۷ کیلوگرم رسیدم و ۷ سال روی این وزن ماندم.

▪ این اضافه‌وزن مشکلاتی برایتان ایجاد نکرده بود؟

حدود ۲ سال قبل آزمایش خون دادم و متوجه شدم چربی خون دارم و LDL خونم (چربی بد خونم) حدود ۴۰واحد بیشتر از حد معمول است. پادرد داشتم و گاهی شب‌ها زانوهایم درد می‌گرفت و مسکن مصرف می‌کردم اما الان پاهایم درد نمی‌کند، مشکلی ندارم و سبک‌تر و سرحال‌تر شده‌ام.

▪ چقدر باید وزن کم کنید؟

متخصص تغذیه وزن ایده‌آل را برای من ۵۲تا ۵۷ کیلوگرم اعلام کرده و وزن هدفم ۵۵ کیلوگرم است. در نتیجه باید ۶ کیلوگرم دیگر وزن کم کنم. البته من خیلی چاق نبودم و روزی که به دکتر مراجعه کردم، فکر نمی‌کردم ۱۲ کیلوگرم اضافه‌وزن داشته باشم اما دکتر گفت زمینه ابتلا به قند داری و اگر وزن کم نکنی دچار مشکل خواهی شد.

▪ و این انگیزه‌تان را برای کاهش‌وزن بیشتر کرد؟

بله، اما راستش بیشترین چیزی که به من انگیزه می‌دهد، این است که می‌بینم لباس‌هایی که مدت‌ها برایم کوچک شده و بدون استفاده در کمد لباس‌ها مانده بودند، دوباره اندازه‌ام شده‌اند.

● نگاه متخصص تغذیه و رژیم درمانی

نظر دکتر سیدعلی کشاورز درباره روند کاهش‌وزن سوژه «میزگرد تغذیه»

کـاهـش چـربـی خـون بـا مـاهـی و گـردو

▪ خانم رهبری از اواسط آذر ماه سال گذشته برای کاهش‌وزن مراجعه و تقریبا طی ۳ ماه ۶ کیلوگرم وزن کم کرده و از ۶۷ کیلوگرم به ۶۱ کیلوگرم رسیده است. خودشان فکر می‌کنند روند کاهش‌وزنشان کند بوده است. آیا همین‌طور است؟

معمولا روند کاهش‌وزن براساس شرایط قبلی بیمار تنظیم می‌شود. گاهی فردی ۱۳۰ کیلوگرم وزن دارد و دریافت غذایی‌اش بالاست و مثلا ۳۰۰۰ کیلوکالری در روز مصرف می‌کند. در چنین شرایطی روند کاهش‌وزن سریع‌تر درنظر گرفته می‌شود زیرا امکان اینکه ۱۰۰۰تا ۱۵۰۰ کیلوکالری از دریافت کم شود و در نتیجه فرد هفته‌ای یک تا یک و نیم کیلوگرم وزن کم کند، وجود دارد اما در مورد فردی که دریافت غذایی‌اش زیاد نیست و مثلا روزانه ۱۸۰۰ کیلوکالری دریافت می‌کند، نمی‌توان بیشتر از ۵۰۰ کیلوکالری از دریافتش را کم کرد، بنابراین در چنین شرایطی سرعت کاهش‌وزن کمتر است. کاهش‌وزن خانم رهبری نیز براساس شرایط قبلی‌شان کاملا استاندارد و طبیعی است.

▪ در دوران بارداری وزن این خانم حدود ۱۸ کیلوگرم بالا رفته است، حد مجاز اضافه‌وزن در دوران بارداری چقدر است؟

این موضوع به وزن اولیه مادر بستگی دارد. اگر مادر لاغر و شاخص توده بدنی‌اش زیر ۱۹ باشد، در دوران بارداری باید بالای ۱۸ کیلوگرم وزن اضافه کند. اگر شاخص توده بدنی بین ۱۹تا ۲۵ باشد، برحسب قد و نوع استخوان‌بندی مادر معمولا ۱۰ تا ۱۴ کیلوگرم اضافه‌وزن طبیعی است. اگر مادر اضافه‌وزن داشته باشد و شاخص توده بدنی‌اش ۲۵ تا ۳۰ باشد، افزایش‌وزن را ۹ تا ۱۲ کیلوگرم در نظر می‌گیریم. در صورتی که مادر چاق و نمایه توده بدنی‌اش بالای ۳۰ باشد، افزایش‌وزن باید ۷ تا ۹ کیلوگرم باشد. خانم‌ها باید در دوران بارداری رژیم‌غذایی مناسب داشته باشند و از افزایش‌وزن بی رویه که زیان‌های زیادی برای سلامتشان دارد، پیشگیری کنند.

▪ وزن خانم رهبری در دوران شیردهی کم شده اما روی ۶۷ کیلوگرم ثابت مانده است. مدت ۷ سال اضافه‌وزن داشته‌ا‌ند. این مقدار اضافه‌وزن می‌تواند برای فرد خطرناک باشد؟

اگر کسی زمینه خانوادگی دیابت یا بیماری‌های قلبی- عروقی نداشته باشد، اضافه‌وزن محدود (۷تا ۸ کیلوگرم اضافه‌وزن) خیلی نگران‌کننده نیست. نگرانی زمانی شروع می‌شود که چاقی ایجاد شود و نمایه توده بدن به بالای ۳۰ برسد. چاقی خطر ابتلا به دیابت، بیماری‌های قلبی- عروقی، کبد چرب، مشکلات کبدی، نقرس و سنگ کیسه صفرا را افزایش می‌دهد. در حالت عادی اضافه‌وزن و نمایه توده بدنی کمتر از ۳۰ خیلی نگران‌کننده نیست اما اگر فرد زمینه خانوادگی دیابت یا بیماری‌های قلبی- عروقی داشته باشد، حتما باید وزنش را کنترل کند چون در این صورت اضافه‌وزن می‌تواند زمان ابتلا به دیابت را جلو بیندازد. به همین دلیل وقتی می‌بینیم در فردی احتمال دیابت وجود دارد، این تذکر را می‌دهیم و با کنترل وزن مساله را اصلاح می‌کنیم.

▪ خانم رهبری چند سال قبل متوجه شده‌اند چربی خون دارند و LDL خونشان بالاست. سوال من این است که رژیم‌غذایی افرادی که چربی خون دارند باید چه ویژگی‌ای داشته باشد؟

معمولا به افرادی که LDL (چربی بد) بالا دارند، توصیه می‌شود ماهی (البته به شکل بخارپز و کبابی) و مغز گردو (براساس میزان کالری دریافتی مجاز) بیشتر مصرف کنند و فعالیت بدنی و تحرکشان را افزایش دهند. البته بهترین چیزی که LDL خون را پایین می‌آورد، ورزش است.

▪ ایشان قبلا هله‌هوله و خوراکی‌هایی مانند چیپس، پفک، شکلات و شیرینی زیاد می‌خورده‌اند اما الان این عادت را کنار گذاشته‌اند. این کار چقدر در کنترل‌وزن موثر است؟

خیلی وقت‌ها مشکل آدم‌های چاق پرخوری نیست بلکه عادت به خوردن هله‌هوله است. کیک و بیسکویت‌ها روغن جامد و ایزومر ترانس دارند و اگر هر روز مصرف شوند، اضافه دریافت انرژی را همراه خواهند داشت بنابراین این نوع خوراکی‌ها باید تا حد امکان از رژیم‌غذایی حذف شوند.

▪ در کنار رژیم‌غذایی، برای خانم رهبری مکمل‌هایی مانند امگا۳، مولتی‌ویتامین و قرص آهن هم تجویز شده است. آیا بعد از رسیدن به وزن مطلوب، مصرف این مکمل‌ها باید ادامه پیدا کند؟

به شرایط بستگی دارد. زمانی که هموگلوبین خون یک زن پایین می‌آید، برای پر‌کردن ذخایر آهن باید مصرف قرص آهن را ۳ تا ۶ ماه ادامه دهد اما ادامه مصرف سایر مکمل‌ها بعد از رژیم لاغری ضرورتی ندارد. نباید فراموش کرد که تامین ویتامین‌ها و موادمعدنی در برنامه کاهش‌وزن اهمیت فراوانی دارد. از ابتدای برنامه کاهش‌وزن، باید هر ماه وضعیت فرد به وسیله متخصص کنترل و مکمل‌های لازم تجویز ‌شود. همین موضوع باعث می‌شود نه تنها با کاهش‌وزن دچار مشکل نشوند، بلکه پوست، مو و ناخنشان بهتر از قبل شوند. بیشتر افراد با کاهش‌وزن روحیه‌شان بهتر، سرحال‌تر و بانشاط‌تر می‌شود و اگر سابقه افسردگی داشته باشند، بدون تردید روحیه‌شان بهبود پیدا می‌کند.

● نگاه ارتوپد

کاهش وزن شما

خواهش زانوی شماست

دکتر علی ترکمان/ عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

امروزه ثابت شده است آرتروز و ساییدگی زانوها رابطه مستقیمی ‌با افزایش‌وزن دارد و هرچه وزن بالاتر برود، احتمال ابتلا به آرتروز نیز بیشتر می‌شود. تجربه نشان داده‌است حتی ۲تا ۳ کیلوگرم کاهش‌وزن باعث احساس بهبود در افراد و برطرف‌شدن شدت درد می‌شود. مقدار کم کاهش‌وزن نیز به کاهش درد و علایم ناشی از آرتروز و ساییدگی مفاصل کمک می‌کند، به ‌خصوص اگر همراه افزایش‌وزن، فرد دچار پرانتزی بودن پا نیز باشد زیرا این حالت باعث ایجاد درد و علامت‌های ناشی از آرتروز و تشدید آن می‌شود. به همین دلیل به افراد چاق و دارای اضافه‌وزن که پاهای پرانتزی دارند، توصیه می‌شود حتما برای کاهش‌وزن اقدام کنند. مسلما کاهش‌وزن خانم رهبری در کاهش علایم آرتروز و رفع درد و بهبود وضعیت ایشان موثر بوده است و در کنار آن نیز ورزش با تقویت عضلات اطراف زانو به ویژه عضله ۴ سر ران باعث بهبود وضعیت و راحتی در انجام کارهای عادی روزمره‌شان شده است.

● نگاه فوق‌تخصص غدد و متابولسیم

لقمه های هوسانه، ممنوع!

دکتر محمدرضا مهاجر تهرانی/ عضو هیات علمی‌دانشگاه علوم پزشکی تهران

خانم رهبری در کاهش‌وزن عجله نکرده‌اند و این خیلی مهم است. کاهش‌وزن شدید و سریع یا افزایش و کاهش‌های متناوب وزن برای بدن بسیار مضر است و افراد باید حداکثر هفته‌ای یک تا ۲ کیلوگرم وزن کم کنند زیرا کاهش‌وزن بیشتر و شدیدتر عوارضی برای کبد و سایر ارگان‌های بدن دارد.

نکته دیگر، اصلاح رفتارهای تغذیه‌ای است. گاهی افراد موادغذایی را از روی عادت یا میل و هوس مصرف می‌کنند، نه برای تامین نیازهای بدن و رفع گرسنگی و این موضوع به مرور زمان باعث افزایش‌وزن و چاقی می‌شود. اینکه این خانم توانسته‌اند عادت‌های ناسالم غذایی‌‌شان مانند خوردن هله‌هوله را تغییر دهند و عادت‌های جدید و صحیح‌تر پیدا کنند، باعث کنترل‌وزن و ارتقای سلامتشان خواهد شد. با اینکه داروی «اورلیستات» که مصرف می‌کنند جلوی جذب چربی را می‌گیرد و می‌تواند در موارد خاص با نظر پزشک مصرف شود، اما بهترین و موثرترین راه‌حل پایین آوردن وزن، پیروی از رژیم‌غذایی کم انرژی، مصرف موادغذایی فیبردار مانند سبزی و میوه، کاهش مصرف چربی‌ها و موادقندی و افزایش فعالیت بدنی است.

● نگاه متخصص قلب

روشی مناسب برای کاهش وزن

دکتر منوچهر قارونی/ استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران

خانم رهبری روش بسیار خوبی را برای کنترل‌وزن انتخاب کرده‌اند و با رعایت رژیم‌غذایی و افزایش فعالیت بدنی وزنشان را به حد طبیعی رسانده و از چاقی و مشکلات ناشی از آن پیشگیری کرده‌اند. نباید از خاطر برد که همراه با چاقی، احتمال بالا رفتن چربی خون و در نتیجه، تنگ‌شدن رگ‌ها و خطر سکته بیشتر می‌شود.

همچنین ممکن است سلول‌های چربی مقدار زیادی از انسولین را به خودشان اختصاص بدهند و فرد به دیابت مبتلا شود. بررسی‌ها نشان داده است اگر کاهش‌وزن همراه با رژیم‌غذایی و ورزش سبک مناسب سن انجام شود، به کنترل دیابت، چربی و فشارخون و پیشگیری از سکته قلبی یا به تاخیر انداختن آن کمک می‌کند.

خوشبختانه ایشان به آرامی ‌و با روش صحیح وزنشان را کنترل کرده‌اند و مسلم است که در نتیجه کاهش‌وزن، تغییر رژیم‌غذایی و افزایش فعالیت بدنی، چربی خونشان کنترل می‌شود و احتمال خطرها و عوارض ناشی از چربی خون بالا کاهش پیدا می‌کند.

فرزانه فولادبند

«میزگرد تغذیه» درباره روند کاهش‌وزن خانم لیلا رهبری با حضور

دکتر سیدعلی کشاورز متخصص تغذیه و رژیم درمانی دکتر علی ترکمان متخصص ارتوپدی دکتر منوچهر قارونی متخصص قلب و عروق دکتر محمدرضا مهاجرتهرانی فوق‌تخصص غدد و متابولسیم