وقتی از من دور می شوی

نوجوانی یکی از مهمترین مراحل زندگی انسان در گستره عمر آدمی محسوب می شود و آخرین مرحله تحول ‌شناختی و گذار از مرحله "دیگر پیروی" به دوره "خودپیروی" است . دوره ای است که نوجوان …

نوجوانی یکی از مهمترین مراحل زندگی انسان در گستره عمر آدمی محسوب می شود و آخرین مرحله تحول ‌شناختی و گذار از مرحله "دیگر پیروی" به دوره "خودپیروی" است . دوره ای است که نوجوان به هویت و ‌فردیت خویش دست می یابد. از این رو، شناخت این دوره از زندگی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ‌نوجوان پیش از هر چیز در جستجوی هویت خویشتن است. این جستجو، از سال های دوم و سوم زندگی ‌به بعد پی ریزی می شود. اما به زودی در یک همسان سازی با والدین در مرحله بعدی محو می‌گردد. ولی در ‌نوجوانی، مسئله هویت با شدت تمام از نو وارد میدان می شود.

نوجوان از خود می پرسد: "آیا من یک کودکم ‌یا یک بزرگ سال؟" اما در این مرحله، دیگر والدین نمی توانند به او کمک چندانی بکنند؛ چرا که وی ‌الگوهای خود را در جای دیگری جستجو می کند و به خصوص که علیه اقتدار و ارزش های خانوادگی ‌شورش می‌کند. این سرپیچی به نفع فرآیند خود پیروی و جستجوی فردیت است. همان گونه که تضادورزی ‌در ۲ ، ۳ سالگی برای استقلال عمل در کودک مفید است .‌ میل به اظهار وجود و اثبات شخصیت برای نوجوانان یکی از طبیعی ترین حالات روانی آنهاست که به ‌قضای حکیمانه الهی در نهادشان آفریده شده است. نوجوانی که دوره کودکی را گذرانده، خواه ناخواه باید خود ‌را برای زندگی مستقل اجتماعی مجهز نماید و تحقق این موضوع، پیش از هر چیز، مستلزم یافتن هویت و ‌فردیت خویشتن است، ولی این موضوع هرگز به آسانی تحقق نمی پذیرد.

نوجوان حاضر نیست از تمام روش‌های بزرگسالان پیروی کند و بی چون و چرا کلیه صفات شخصیت خود ‌را با آنان هماهنگ سازد، بلکه به عکس، در بین تمام ملل و اقوام، همواره نوعی مخالفت و تضاد بین نوجوانان ‌و بزرگسالان وجود داشته است. بعضی مواقع، تضادورزی ها و مخالفت‌ها به دلیل عدم شناخت بزرگسالان از ویژگی های این دوره از تحول به درگیری بین این دو نسل منجرمی شود و مقاومت این دو نسل در ‌برابر یکدیگر بر شدت سرپیچی و طغیان نوجوان می افزاید و این دوره از تحول که یکی از مراحل بارور ‌هستی است طی آن، ساخت های قطعی شخصیت بزرگسال تثبیت می‌شود، تبدیل به دوره بحرانی می‌گردد. ‌امام صادق (ع) ضمن بیانی حکیمانه که از تعلیمات آسمانی نبی‌مکرم آموخته ‌است،به این دوره از تحول و همچنین دوره پیش از آن اشاره می کنند و می‌فرمایند: کودک هفت سال اول، سید و فرمان رواست. او را آزاد ‌بگذارید تا استقلال در عمل پیدا کند. در هفت سال دوم، آمادگی خاصی برای الگوپذیری دارد؛ چراکه هنوز ‌در مرحله دیگر پیروی قرار دارد و الگوپذیر است. از این رو، سعی کنید در این دوره، الگوهای مناسبی در ‌اختیارش قرار دهید و محیط تعلیم و تربیت او را هرچه بیش تر غنی و اصلاح کنید تا از طریق مشاهده ‌الگوهای مفید و جذاب، رشد کند.

اما در مورد دوره نوجوانی می‌فرماید: "وزیر سبع سنین" یعنی دوره ‌‌"دیگر پیروی" او سپری شده و با آغاز نوجوانی، دوره دیگری از تحول شناختی عاطفی برای او در حال ‌شکل گیری است. نوجوان می خواهد به هویت و فردیت خویش دست یابد، بنابراین نه تنها او را برای پذیرش ‌باورهای خود تحت فشار قرار ندهید ، بلکه آزاد بگذارید تا خود انتخاب کند و حتی در مورد مسائل گوناگون ‌زندگی با او مشورت کنید و از او نظرخواه باشید.‌ اگر بزرگسالان ویژگی های این دوره از تحول را بشناسند و با نوجوانان برخوردی مناسب داشته باشند، هم ‌نوجوانان به هویت خویش دست می یابند و هم بزرگسالان کمتر احساس نگرانی می کنند.‌

اگر با نوجوان این گونه برخورد شود ، طبیعی است که هم اعتماد به نفس او تقویت می شود و هم احساس ‌امنیت و آرامش می‌کند و اضطراب که اصلی ترین عامل رفتار پرخاشگرانه است، در او تقلیل و تعدیل پیدا ‌می کند. این اساسی ترین راه حل برای مهار و کاهش رفتار پرخاشگرانه نوجوان است. از این رو، به همه ‌دست اندرکاران تعلیم و تربیت، والدین و همه کسانی که به نحوی با جوانان سر و کار دارند توصیه می شود:

‌ ۱) این دوره از تحول (نوجوانی) را با تمام ویژگی‌هایی که دارد، بشناسند.

‌ ۲) با نوجوانان به گونه ای برخورد کنند که احساس امنیت نمایند و اعتمادشان جلب شود. سپس آنچه را ‌موجب نگرانی و اضطراب آنها می‌شود کاهش دهند.‌