عوارض چشمی دیابت از کی شروع می شود؟

دیابت شایع‌ترین علت نابینایی در کشورهای توسعه یافته و جهان امروز است که کنترل‌ نشدن آن می‌تواند باعث آسیب به عروق مختلف بدن از جمله عروق ته چشم یا اصطلاحا عروق شبکیه ‌شود.
با …

دیابت شایع‌ترین علت نابینایی در کشورهای توسعه یافته و جهان امروز است که کنترل‌ نشدن آن می‌تواند باعث آسیب به عروق مختلف بدن از جمله عروق ته چشم یا اصطلاحا عروق شبکیه ‌شود.

با عدم درمان و کنترل نشدن قندخون در افراد مبتلا به دیابت به مرور زمان، پیشرفت ضایعات چشمی افزایش می‌یابد. دیده شده است پس از گذشت چند سال از شروع بیماری و عدم درمان آن، حدود ۹۵ درصد بیماران به درجاتی از عوارض چشمی مبتلا می‌شوند.

در بیماری دیابت در دو حالت ادم و تشکیل عروق نابهنجار و غیرطبیعی، بینایی فرد کاهش می‌یابد. معمولا ۵ سال پس از شروع بیماری دیابت -در صورت عدم کنترل – آسیب عروق شبکیه چشم شروع می‌شود. زمانی که عروق شبکیه آسیب ببیند، خونرسانی مختل می‌شود و سلول‌های شبکیه نمی‌توانند به درستی نقش اصلی خود را ایفا کنند. در مراحل ابتدایی بیماری، آسیب عروق شبکیه چشم جزئی است و در صورت مراجعه به‌موقع، با معاینه دقیق چشم‌پزشک قابل تشخیص است. در غیر این صورت با گذشت زمان به تدریج میزان آسیب‌ بیشتر می‌شود و خون‌ریزی‌های نقطه‌ای و کوچکی در شبکیه چشم اتفاق می‌افتد. این حالت باعث می‌شود شریان‌های شبکیه مسدود شوند و خونرسانی به سلول‌ها انجام نشود، در اثر نرسیدن خون‌ و اکسیژن‌ کافی به سلول‌ها و جاری شدن برخی مواد دیگر، عروق شکننده‌ای با ساختاری غیرطبیعی و نابهنجار به صورت کلاف‌های پیچیده و نامنظم در سطح شبکیه تشکیل می‌شود.

از آنجا که این کلاف‌ها نازک و شکننده هستند، به راحتی پاره و باعث خون‌ریزی وسیع در سطح شبکیه چشم و داخل مایع زجاجیه می‌شوند و فرد احساس می‌کند، دیدش تار شده است. متاسفانه در این حالت آسیب خیلی جدی است و بینایی فرد تا حدود زیادی کاهش می‌یابد. گاهی بیماری دیابت به عروق طبیعی آسیب می‌رساند، مایع داخل رگ یعنی پلاسما از داخل رگ‌های شبکیه به خارج نشت می‌کند و حالت ادم یا ورم در نقطه حساس بینایی در شبکیه ایجاد می‌شود که به آن «ماکولا» می‌گویند. در این حالت نیز بینایی فرد کاهش می‌یابد.

علاوه بر موارد فوق، دیابت می‌تواند باعث ابتلا به آب مروارید زودرس شود که شیوع آن در بیماران دیابتی شایع‌تر است. البته در شروع بیماری به علت افزایش ناگهانی قندخون فرد احساس تاری دید می‌کند که با کنترل قندخون پس از چند هفته، تاری دید برطرف خواهد شد. این آسیب چشم دائمی نیست و فقط به این دلیل که عدسی نمی‌تواند تطابق لازم برای دیدن اشیاء را داشته باشد، بینایی کاهش می‌یابد اما آسیبی که به شبکیه چشم در ابتلا به آب مروارید وارد می‌شود، غیرقابل برگشت است.

یکی دیگر از عارضه‌های چشمی که در موارد پیشرفته بیماری دیابت ظاهر می‌شود، افزایش رشد بیش از حد عروق شکننده در چشم و رسیدن آنها به اتاق قدامی چشم -محلی که عنبیه قرار دارد- است. با پاره شدن عروق شکننده، در عنبیه خون‌ریزی رخ می‌دهد. عارضه بعدی فلج اعصاب عضلات کره چشم است.

دکتر سیدمحسن خوش‌نیت

فوق‌تخصص غدد

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران