آداب خـورانـدن دارو به شیـرخـواران

از قطره آهن تا قرص استامینوفن

تجویز داروها و مکمل‌های غذایی برای نوزادان، شیرخواران و کودکان از اهمیت خاصی برخوردار است. باید توجه داشت وزن متوسط شیرخواران در بدو تولد حدود ۳ کیلوگرم است، در یک سالگی ۱۰ کیلوگرم می شوند و به تدریج وزن شان اضافه خواهد شد....

دستگاه‌های بدن شیرخواران، به‌خصوص نوزادان، مانند دستگاه گوارش، کلیه و کبد از نظر سیستم جذب، هضم و دفع متفاوت از بزرگسالان وحساس‌تر از آنهاست. به همین دلیل در تجویز داروها باید دقت خاصی از نظر نوع دارو، مقدار آن برحسب میلی‌گرم و برحسب کیلوگرم وزن بدن شیرخوار، ساعت تجویز دارو، همراهی دارو با مواد غذایی دقت خاص داشته باشیم تا عوارضی برای شیرخوار پیش نیاید

● قطره ویتامین A+D

قطره ویتامین A+D را باید در روز پانزدهم تولد روزانه ۲۵ قطره ابتدا با احتیاط در فواصل شیرمادر با قطره چکان شروع کنید، چنانچه نوزاد عکس‌العمل خوبی نداشت می‌توان ویتامین را با مقدار ۵ تا ۱۰ سی‌سی یا یک قاشق مرباخوری آب قند حل و تجویز کرد. قطره ویتامین A+D برای پیشگیری از نرمی استخوان ضروری است و تا یک‌سالگی روزانه ۲۵ قطره ادامه دارد

● قطره آهن

قطره آهن فروس‌سولفات از ۶ ماهگی شروع و توام با قطره مولتی‌ویتامین توصیه می‌شود.باید در فواصل شیر همزمان با آب میوه، آب سیب و از یک‌سالگی به بعد نیز با آب مرکبات و پرتقال که جذب بهتری خواهد داشت داده شود.. قطره آهن چنانچه همزمان با شیر یا چای داده شود با ترکیبات شیر و چای خنثی و در جذب آن مشکل ایجاد می‌شود.

● داروهای سرماخوردگی و آنتی‌بیوتیک ها

۶۰ تا ۷۰ درصد سرماخوردگی‌های شیرخواران ویروسی است و یک دوره درمانی ۵ تا ۷ روزه دارد. این مشکل توام با تب و مختصری سرفه خواهد بود که بهبودی حاصل می‌شود و درمانی نمی خواهد. والدین به هیچ عنوان با داروهای آنتی‌بیوتیک خوددرمانی نکنند و توصیه می‌شود از پزشکان نیز درخواست تجویز آنتی‌بیوتیک نکنند. در نظر داشته باشیم چنانچه کودک عوارضی مانند برونشیت، گرفتگی صدا یا گوش‌درد چرکی داشت و تب و سرفه ادامه داشت و پزشک تشخیص داد آنتی‌بیوتیک هم تجویزمی شود. آنتی‌بیوتیک‌های آموکسی‌سیلین و کوآموکسی‌کلاو و سفیکسیم که امروزه بیشترین کاربرد برای کودکان دارد معمولا ۱۲ ساعته است وتوصیه می‌شود ۵/۰ تا ۱ ساعت بعد از تغذیه داده شود. حداکثر دوره درمانی ۷ تا ۱۰ روزاست .در صورت حساسیت دارویی به صورت اسهال یا بثورات پوستی توصیه می‌شود با دستور پزشک دارو قطع شده و از داروی دیگری استفاده شود. البته آنتی‌بیوتیک‌هایی در موارد خاص با مقدار یک بار در روز و به مدت ۳ روز نیز موجود و توسط پزشکان تجویز می‌شود.

● استامینوفن و ایبوبروفن

قطره و شربت استامینوفن جهت پایین آوردن تب و درجه حرارت بدن شیرخواران است. مادران نباید با احتمال تب و گرمای بدن به‌طور حدسی از این داروها استفاده کنند. تب، یک واکنش دفاعی بدن است و در دمای بالا ویروس‌ها و میکروب‌ها از بین می روند پس برای درجه حرارت ۳۸ تا ۵/۳۸ احتیاج به تجویز استامینوفن نیست. چنانچه درجه حرارت بدن از ۵/۳۸ درجه سانتی‌گراد به بالا رفت برحسب وزن بدن از قطره استامینوفن جهت کودکان زیر یک سال ۵ تا ۱۰ قطره هر ۴ ساعت در دوران تب تجویز می‌شود و در کودکان یک سال به بالا از شربت استامینوفن به مقدار ۵سی‌سی یا معادل یک قاشق مرباخوری هر ۴ ساعت تجویز می‌شود.

شربت ایبوبروفن نیز مسکن و تب‌‌بر خوبی است و اکنون در کشور آمریکا و اروپا بیشتر جهت تب استفاده می‌شود. می‌توان برحسب وزن و تب ۲/۱ تا یک قاشق ‌مرباخوری هر ۶ ساعت یا ۸ ساعت یا توام با استامینوفن استفاده کرد. در صورت استفراغ و تب بالا در صورتی که اسهال وجود نداشته باشد می‌توان از شیاف استامینوفن استفاده کرد. جهت پایین آوردن تب شیرخوار می‌توان از پاشویه با آب نیز استفاده کرد.

باید در نظر داشت امروز طی تحقیقاتی که انجام شده در موقع واکسیناسیون به خصوص واکسن‌های سه‌گانه دیفتری، کزاز، سیاه‌سرفه به عنوان پیشگیری از تب از قطره استامینوفن استفاده نکنیم چون میزان آنتی‌کورواکسن‌ها کاهش یافته و مصونیت کمتری خواهیم داشت. در صورت تب بالا نیز می‌توان از شربت ایبوبروفن استفاده کرد.

● قطره متوکلوپرامید

در مورد قطره متوکلوپرامید که داروی ضدتهوع و استفراغ در شیرخواران است هر ۸ ساعت برای هر کیلوگرم یک قطره کافیست. چنانچه کودک حساسیتی به صورت برافروختگی صورت و انحراف چشم‌ها داشت باید از دادن قطره خودداری کرد. همچنین باید بگویم طبق گزارش انجمن طبی کودکان آمریکا به علت عوارض خاص باید از تجویز قرص یا شربت پسودوافورین خودداری کرد. اکنون دو سالی است که این دارو نیز توسط وزارت بهداشت ایران حذف شده است و شربت آنتی‌هیستامین دی‌فنیل‌ هیدرامین نیز به علت عوارض برای بچه های زیر دو سال منع مصرف دارد.

دکتر اکبر کوشانفر

متخصص کودکان، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی