مشکل مهمانان تازه وارد

برای رشد بازار سهام نابالغ ایران, راهکارهای جدیدی مورد نیاز است

امسال سرمای پاییزی آبان ماه به خوبی در تالار شیشه‌ای بورس اوراق بهادار تهران احساس می‌شد. در واقع، از بیستم مهر تا بیستم آبان، بازار سهام روزهای مثبتی را تجربه نکرد و سهام‌داران هر روز شاهد اُفت شاخص‌ها بودند. ‌بی‌شک، عرضه اولیه سهام، بدون توجه به شرایط و نقدینگی بازار، خطرناک است.

اگر نخواهیم بازار به قهقرا حرکت کند باید میزان عرضه‌ها، متناسب با چشم‌انداز بورس و منابع موجودات.‌

باشد. اما متأسفانه عدم توجه به این نوع مسایل موجب شده تا بورس کوچک و کم عمق ما نتواند میزبان خوبی برای مهمانان تازه وارد خود باشد. احتمال صدور قطعنامه سوم شورای امنیت و تحریم‌های یک جانبه آمریکا، از دیگر موارد اثرگذار بر بازار سهام می‌باشد. از سوی دیگر، انتشار خبر افزایش ۵/۲ برابری بهره مالکانه از معادن موجب شد تا شرکت‌های گروه سنگ آهن و فولاد با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کنند، چراکه در حقیقت، این عمل، مخالف شعارهای دولت مبنی بر حمایت از بخش‌ خصوصی بود. البته شرکت بورس در تلاش بود با متوقف کردن نماد این شرکت‌ها، موضوع را بررسی و حل کند. به همین منظور با ارسال نامه‌هایی به شرکت‌های گل‌گهر و چادرملو، خواستار پاسخ به ابهامات موجود شد. هرچند این شرکت‌ها به هر چهار سؤال بورس پاسخ دادند، اما مدیر عامل شرکت بورس و کارگزاران بازار سهام معتقدند اطلاعیه منتشره از سوی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع ایران (ایمیدرو) شفاف‌ نبوده و موضع‌گیری اعلام شده نتوانست بازار را اقناع کند. با این حال، گروهی معتقدند قیمت‌ها در فرآیند اصلاحی قرار گرفته‌‌اند و از آنجا که میانگین P/E بازار حدود ۲/‌‌‌۵ مرتبه است، شرکت‌هایی با P/E بالا نیاز به اصلاح دارند. در نتیجه، قیمت سهام این قبیل شرکت‌ها با اُفت مواجه شده است. ‌

به هر حال، مجموع شرایط یادشده بیانگر نابالغ بودن بازار سهام است و برای رشد آن نیاز به عزم جدّی و تلاش پیگر داریم. گفتنی است، عوامل درونی و بیرونی، به طور مشترک بر بازار اثر می‌گذارند و در چنین شرایطی، اگر عمق بازار سهام کافی نباشد نمی‌تواند در مقابل مشکلات مقاومت کند. ‌

● مهمان غریب

نام شرکت فولاد خراسان در روز ۲۴ مهرماه به عنوان چهارصد و چهلمین شرکت پذیرفته شده در بورس درج شد. ایمیدرو، صندوق بازنشستگی فولاد و سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات که به ترتیب ۴۸، ۲۶ و ۲۳ درصد از سهام این شرکت ۱۰۰ میلیارد تومانی را در اختیار داشتند، به عنوان سهام‌داران عمده متعهد شدند تا ۲۰ درصد از سهام این شرکت را در تابلوی فرعی به صورت اولیه عرضه کنند. این در حالی است که چند روز قبل از عرضه اولین سهام فولاد خراسان، پیش‌بینی سود هر سهم این شرکت از ۴۴۵ ریال به ۵۳۴ ریال افزایش یافت. بالاخره در تاریخ ۸ آبان، تعداد ۱۵۰ میلیون و ۶۰۰ هزار سهم شرکت مجتمع فولاد خراسان در راستای اجرای اصل ۴۴ و به عنوان ششمین شرکت واگذار شده، در بورس عرضه شد. قیمت‌های پیشنهادی این سهم در عرضه اولیه ۳۸۸ و ۴۰۲ تومان بودند که در نهایت با قیمت ۸۱۹ ‚۳ ریال داد و ستد شد. با معامله ۱/‌‌۱۵ درصد از سهام این شرکت (به جای ۵ درصد) ۴۰۰ میلیارد تومان به ارزش بازار افزوده شد. دومین روز حضور فولاد خراسان در بورس با رشد دو درصدی قیمت و تشکیل صف ۸/‌۴۹ میلیونی برای خرید سهام همراه بود تا قیمت هر سهم این شرکت به ۳۸۹ تومان برسد. اما بورس نتوانست آن طور که باید، پذیرای مهمان خود باشد و در نتیجه، از روز سوم، قیمت هر سهم این شرکت با کاهش مواجه شد؛ به طوری که با گذشت یک هفته از حضور این شرکت در بازار، قیمت هر سهم فولاد خراسان به قیمت عرضه اولیه نزدیک شد و روزانه شاهد شکل‌‌گیری صف‌های میلیونی برای فروش آن بودیم.

● تعویق در عرضه سهام پتروشیمی فن‌آوران ‌

زمان واگذاری سهام شرکت پتروشیمی فن‌آوران به تعویق افتاد. واگذاری سهام این شرکت که قرار بود به عنوان نخستین شرکت وزارت نفت در روز ۱۶ آبان در تابلوی فرعی بورس عرضه شود با عدم توافق سهام‌داران عمده بر سر عرضه سهام به بعد موکول شد. شرکت‌های سرمایه‌گذاری تأمین‌ اجتماعی (شستا) و سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی، تاکنون تمایلی به اجرای تعهدات خود نداشته‌اند. از همین رو تا زمان حل این موضوع، عرضه سهام شرکت با ابهام روبه‌رو است.

در تاریخ ۲۴ مهر، نمایندگانی از شرکت‌های نفت پاسارگاد، نفت سپاهان، بازرگانی و پتروشیمی و معاونان حقوقی و پارلمانی رییس‌جمهور، تشکیل جلسه دادند و لغو مالیات فرآورده‌های نفتی صادراتی موجب شد شرکت‌های پتروشیمی حاضر در بورس، ازصادراتی صبح روز ۲۵ مهر، با صف خرید و افزایش نرخ مواجه شوند. پتروشیمی خارک که در روزهای ناخوش بازار، تنها سهم مثبت و رو به رشد صنعت پتروشیمی بود با صف خرید ۹ میلیونی روبه‌رو شد.

● اسباب‌کشی بورسی‌ها

در نیمه نخست آبان‌ ماه، کادر سازمان بورس و اوراق بهادار به ساختمان جدید خود واقع در خیابان ملاصدرا نقل مکان کرد. این جابه‌جایی با توجه به تفکیک فعالیت دو حوزه سازمان بورس و اوراق بهادار و شرکت بورس انجام شد تا پس از این، شرکت بورس در برخی از طبقات ساختمان ۱۹ طبقه حافظ نیز مستقر شود. ‌

● قطعیت معامله مس

با عرضه یک بلوک ۲۰ درصدی ملی مس (معادل یک میلیارد و ۱۵۹ میلیون سهم) به قیمت پایه هر سهم ۷۷۴‚۸ ریال، بیش از ۰۱۶‚۱ میلیارد تومان در بازار داد و ستد شد که طی آن پس از ۶ سال، رکورد بزرگترین معامله بازار سهام را شکست. این تعداد سهام در قالب یک کنسرسیوم و توسط چند سهام‌دار حقوقی از جمله صبا تأمین (به نمایندگی از شستا)، صندوق بازنشستگی، سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات، صندوق کارکنان مس و شرکت‌های سایپا و گروه بهمن خریداری شده بود. این خریداران موظف بودند ۲۰ درصد مبلغ معامله را پرداخت کرده و در عرض ۵ سال، مابقی پول را بپردازند. سرانجام همهِ اعضای کنسرسیوم خریدار ۱/‌‌۱ میلیارد سهم (معادل ۲۰ درصد) ملی مس، قبل از هشتم آبان که موعد مقرر بود، نسبت به پرداخت ۲۰۰ میلیارد تومان اقدام کردند تا بزرگترین معامله تاریخ بورس ایران با پرداخت این مبلغ قطعی شود. این رکورد تا قبل از این در اختیار شرکت صدرا بود. قابل ذکر است که ۱۰۰ درصد مبلغ فروش بلوک ۲۰ درصدی ملی مس، به حساب خزانه دولت واریز شد تا معادل این میزان، از سرمایه دولت در شرکت‌ها کاسته شود. ‌

● تکنیکالیست‌ها و فاندامنتالیست‌ها ‌

به اعتقاد تحلیلگران تکنیکال، سطح ۰۹۰‚۱۰ یک سطح حمایتی مهم برای شاخص به شمار می‌رود. اما شکستن آن، به معنای پایان دوران مثبت بازار نیست. البته در صورت عبور شاخص از این سطح، ۹۹۰‚۱۰ کف حمایتی بعدی برای شاخص است. ولی از دیدگاه فاندامنتالیست‌ها،‌ بازار پر از ابهام است.