اختلالات آب و الکترولیت

اختلالات آب و الکترولیت عبارت است از وجود یک عدم تعادل در آب و نمک هایی الکترولیت هایی که برای کار طبیعی بدن لازم هستند

●شرح بیماری

اختلالات‌ آب‌ و الکترولیت‌ عبارت‌ است‌ از وجود یک‌ عدم‌ تعادل‌ در آب و نمک هایی‌ (الکترولیت‌هایی‌) که‌ برای‌ کار طبیعی‌ بدن‌ لازم‌ هستند. نمک‌های‌ ضروری‌ برای‌ کار بدن‌ عبارتند از: سدیم، پتاسیم، کلسیم، بی کربنات و فسفات. تمام‌ قسمت‌های‌ بدن‌ در مایعی‌ که‌ حاوی‌ نسبت‌های‌ دقیقی‌ از آب‌ و نمک‌های‌ طبیعی‌ است‌ شناور هستند. مایعات‌ بدن‌ همواره‌ در یک‌ حالت‌ ثبات‌ درونی‌ قرار دارند به‌ نحوی‌ که‌ خصوصیات‌ فیزیکی‌ و شیمیایی‌ آنها از تعادل‌ خاصی‌ برخوردارند.

● علایم‌ شایع‌

بستگی‌ به‌ این‌ دارد که‌ آب‌ یا نمک‌ها کم‌ و زیاد شده‌ باشند. علایم‌ زیر ممکن‌ است‌ نشان‌ دهنده‌ هر کدام‌ از این‌ حالت‌ها باشند:

الف) خشکی‌ دهان‌

ب) پوست چروکیده‌

ج) افزایش‌، کاهش‌ یا به‌ کلی‌ فقدان‌ ادرار

د) خستگی‌

و) پاها، دست‌ها، صورت‌ یا شکم‌ ورم‌ کرده‌ و پف‌ کرده‌

هـ) احتقان‌ و ورم‌ ریوی‌

ی) ضعف‌ و گیجی‌

ر) نامنظم‌ بودن‌ ضربان‌ قلب

● علل‌

▪ مایعات‌ و نمک‌ها ممکن‌ است‌ به‌ طرق‌ زیر از دست‌ روند:

الف) استفراغ‌

ب) اسهال‌

ج) تعریق‌ زیاد

د) بعضی‌ داروها، مثل‌ ادرارآورها (دیورتیک‌)

و) گذاشتن‌ یک‌ لوله‌ در معده‌ از راه‌ بینی‌ به‌ هنگام‌ بستری‌ شدن‌ در بیمارستان‌

▪ مایعات‌ و نمک‌ها ممکن‌ است‌ به‌ طرق‌ زیر در بدن‌ جمع‌ شوند:

الف) نارسایی‌ حاد یا مزمن‌ کلیه‌

ب) دیابت بیمزه

ج) بیماری‌ غدد فوق کلیوی

د) بیماری‌ مزمن‌ ریه

و) مصرف‌ داروهای‌ کورتیزونی‌، هورمون‌های‌ زنانه‌، یا بی کربنات سدیم

● عوامل‌ افزایش‌دهنده‌

الف) تب

ب) اسهال‌ ویا استفراغ‌

ج) بیماری‌ کلیه

د) دیابت شیرین

و) بیماری‌ قلب

هـ) رژیم‌ غذایی‌ نامعمول‌ یا افراطی‌

ی) بی‌اشتهایی‌ یا پرخوری‌ روانی‌

ر) وابستگی‌ به‌ الکل

ز) مصرف‌ داروهای‌ ادرارآور (دیورتیک‌)

س) شیرخواران‌، کودکان‌ کم‌ سن‌ و سال‌، و افراد بالای‌ ۶۰ سال‌. در این‌ گروه‌های‌ سنی‌ به‌ هنگام‌ بیماری‌ مایعات‌ سریع‌تر از دست‌ می‌روند.

● پیشگیری‌

الف) در صورت‌ بروز استفراغ‌ یا اسهال‌، هر ۳۰ دقیقه‌ مقادیر کمی‌ از مایعات‌ رقیق‌ مثل‌ آب‌ میوه، سودا، چای، یا آب‌ ژلاتین بنوشید. نوشیدن‌ مایع‌ جایگزین‌ مایعات‌ از دست‌ رفته‌ می‌تواند کمک‌ کننده‌ باشد. برای‌ درست‌ کردن‌ این‌ مایع‌، حدود نیم‌ لیتر آب، یک‌ قاشق‌ چایخوری‌ شکر و نصف‌ قاشق‌ چایخوری‌ نمک‌ را به‌ خوبی‌ هم‌ بزنید تا شکر و نمک کاملاً حل‌ شوند.

ب) البته‌ می‌توان‌ از محلول‌های‌ جایگزین‌ که‌ در بازار موجود هستند نیز استفاده‌ نمود.

ج) به‌ هنگام‌ بروز بیماری‌های‌ جدی‌، تعادل‌ مایعات‌ (ورودی‌ و خروجی‌) را ثبت‌ کنید.

● عواقب‌ مورد انتظار

با درمان‌ معمولاً در عرض‌ ۴۸-۲۴ ساعت‌ (بسته‌ به‌ علت‌ زمینه‌ساز) خوب‌ می‌شود.

● عوارض‌ احتمالی‌

الف) نامنظمی‌های‌ ضربان‌ قلب

ب) ایست قلبی و مرگ‌

● درمان‌

الف) اصول‌ کلی‌

۱) اقدامات‌ تشخیصی‌ ممکن‌ است‌ شامل‌ موارد زیر باشند: آزمایش‌ ادرار، مدفوع‌، خون‌ و الکترولیت‌ها، خصوصاً سدیم، کلر و پتاسیم؛ گاهی‌ هم‌ بررسی‌های‌ رادیواکتیو در مورد کل‌ آب‌ بدن‌ انجام‌ می‌گیرند.

۲) به‌ هنگام‌ بروز بیماری‌های‌ جدی‌، تعادل‌ مایعات‌ (ورودی‌ و خروجی‌) را در منزل‌ ثبت‌ کنید. به‌ این‌ ترتیب‌ که‌ میزان‌ مایعات‌ نوشیده‌ شده‌ و میزان‌ ادرار روزانه‌ مشخص‌ شود.

۳) روزانه‌ خود را وزن‌ کنید. هرگونه‌ افزایش‌ یا کاهش‌ ناگهانی‌ وزن‌ ممکن‌ است‌ نشان‌ دهنده‌ تغییرات‌ مایعات‌ بدن‌ باشد.

۴) بستری‌ شدن‌ در بیمارستان‌ برای‌ دریافت‌ مایعات‌ از راه‌ رگ‌ (سرم‌) و درمان‌ در موارد جدی‌ عدم‌ تعادل‌ آب‌ و الکترولیت‌، و نیز برای‌ درمان‌ علت‌ زمینه‌ساز

ب)داروها

برای‌ از دست‌ رفتن‌ مایعات‌:

۱) نوشیدنی‌های‌ خانگی‌ حاوی‌ نمک‌

۲) سرم‌ به‌ هنگام‌ بستری‌ شدن‌ در بیمارستان‌

۳) برای‌ تجمع‌ مایع‌ و نمک‌، داروی‌ ادرارآور و مکمل‌ پتاسیم‌ ممکن‌ است‌ تجویز شود.

● فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری

تا زمان‌ بازگشت‌ قدرت‌ جسمی‌تان‌ در رختخواب‌ استراحت‌ کنید.

● رژیم‌ غذایی‌

در موارد جدی‌ اختلال‌ آب‌ و الکترولیت‌، امکان‌ دارد بیمار از خوردن‌ جامدات‌ منع‌ شود تا اختلال‌ آب‌ و الکترولیت‌ رفع‌ گردد.

● درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟

الف) اگر شما یا یکی‌ از اعضای‌ خانواده‌ تان علایم‌ اختلال‌ آب‌ و الکترولیت‌ یا کم‌آبی‌ را دارید.

ب) اگر وزن‌ شما در عرض‌ یک‌ روز نزدیک‌ ۲ کیلوگرم‌ یا بیشتر پایین‌ یا بالا رود.

● منبع: www.irteb.com