طعم تلخ گرانی تا نچشی, ندانی

گفت وگو با دکتر محمدحسین عزیزی درباره عوارض غذایی افزایش قیمت ها

بانک جهانی غذا به تازگی اعلام کرده که قیمت برخی از محصولات کشاورزی پرمصرف در دنیا مانند ذرت، گندم، جو و سویا بالا رفته است...

مطمئنا این افزایش قیمت جهانی می‌تواند صنایع غذایی کشورهای واردکننده و وابسته به این محصولات مانند ایران را تحت‌تاثیر قرار دهد. اینکه کدام صنایع غذایی بیشتر متاثر چنین افزایش قیمتی قرار می‌گیرند و آیا واردات ذرت، سویا و گندم ما به حدی است که صنایع غذایی‌مان دستخوش تغییرات قیمتی شوند یا نه؛ سوالی است که دکتر محمدحسین عزیزی، متخصص صنایع غذایی و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس به مناسبت روز جهانی غذا (۲۶ مهر) به آن پاسخ می‌دهد.

▪ میزان واردات محصولات کشاورزی پایه مانند سویا یا ذرت در کشور ما چقدر است؟

متاسفانه ایران از نظر برخی محصولات کشاورزی مانند سویا، ذرت یا دانه‌های روغنی به شدت وابسته به واردات است. یعنی تقریبا ۹۰ درصد از نیاز کشور به این کالاها از طریق واردات تامین می‌شود و ما تنها حدود ۱۰درصد تولید داخلی داریم.

▪ با این حساب افزایش جهانی قیمت چنین محصولاتی برای ما گران تمام می‌شود. درست است؟

بله. افزایش جهانی قیمت سویا و ذرت از یک طرف و بالا بودن نرخ دلار در کشور هم از طرف دیگر، باعث گران شدن محصولات غذایی وابسته به آنها می‌شود. البته این گرانی دلار در ماه‌های اخیر به نفع صادرات ایران بوده و باعث شده صادرکنندگان نفع زیادی ببرند اما به دلیل همین بالا بودن نرخ دلار، ما دچار مشکلاتی در واردات و قیمت‌گذاری نهایی در صنایع وابسته به محصولات کشاورزی شده‌ایم.

▪ کدامیک از صنایع یا محصولات تولیدی ما بیشترین وابستگی را به واردات جو، سویا یا ذرت دارند و دستخوش تغییر قیمت می‌شوند؟

فرآورده‌های دامی و طیوری، صنایع لبنیات و صنایع روغن.

▪ گران شدن سویا، ذرت یا جو چه ارتباطی به افزایش قیمت گوشت، مرغ یا تخم‌مرغ دارد؟

سویا، ذرت و جو جزو بزرگ‌ترین محصولات کشاورزی و پایه و اساس خوراک دام و طیور محسوب می‌شوند. وقتی که دامداری‌ها یا مرغداری‌ها مجبور به خرید این محصولات با قیمت بالاتری باشند به‌طور حتم برای برقراری تعادل بین خرید و فروششان، قیمت گوشت قرمز، گوشت مرغ و حتی تخم‌مرغ را افزایش می‌دهند. ضمن اینکه باید هزینه‌های مربوط به آب، برق، وسایل گرمایشی، حمل‌ونقل و سوخت را هم به قیمت عرضه محصول نهایی اضافه کرد تا تولیدکننده احساس کند کاری که دارد انجام می‌دهد برایش صرفه اقتصادی هم دارد.

▪ وابستگی صنایع لبنی به این محصولات کشاورزی چیست؟

همان‌طور که گفتم، محصولات دامی به شدت وابسته به سویا، ذرت و جو هستند. به طور حتم با چنین افزایش قیمتی ما شاهد بالا رفتن نرخ تمامی لبنیات که بر پایه شیر گاو هستند هم خواهیم بود. متاسفانه وقتی در کشور ما محصولی مانند شیر یا ماست گران می‌شود، انگشت‌های اتهام به سمت کارخانه‌دار می‌رود در صورتی‌که کاری از کارخانه‌دار یا صنایعی که وابسته به مواد اولیه‌ای مانند سویا و ذرت هستند، برنمی‌آید. یعنی وقتی یک لیتر شیر ۴۰۰ تومانی برای دامدار یا کارخانه تولید محصول لبنی ۱۰۰۰ تومان درمی‌آید، ممکن است کارخانه‌دار تنها ۲۰۰ تومان بابت سوخت، آب، برق و کارگر به یک پاکت شیر اضافه کند. به این ترتیب می‌بینید که گران شدن محصولات لبنی ربط چندانی به کارخانه‌های تولید این محصولات ندارد و ما باید فکری برای بخش کشاورزی‌مان بکنیم.

▪ کمی هم در مورد تاثیر افزایش جهانی قیمت محصولات کشاورزی بر صنایع روغن برایمان می‌گویید؟

بله. ذرت، سویا یا سایر دانه‌های روغنی برای تهیه روغن خوراکی در کشور ما مانند کشورهای دیگر کاربرد بسیاری دارند. وقتی نرخ جهانی دانه‌های روغنی بالا می‌رود و ما هم مجبور به وارد کردن آنها با دلار هستیم، مسلم است که باید با افزایش قیمت روغن‌های خوراکی مواجه شویم. گاهی مردم ما فکر می‌کنند وقتی صحبت از گرانی کالاهایی مانند ذرت یا سویا می‌شود، تنها باید شاهد بالا رفتن قیمت خود این محصولات بود اما مردم باید دانش?شان را درباره صنایع وابسته به محصولات کشاورزی بالا ببرند تا بتوانند دید درستی نسبت به قیمت مواد غذایی مختلف داشته باشند. این مساله در مورد گران‌شدن جو و محصولات وابسته به آن هم صادق است.

▪ منظورتان بازهم محصولات دامی و فرآورده‌های دامی است یا چیز دیگر؟

هم محصولات دامی و هم نوشیدنی‌هایی مانند انواع ماءالشعیر که از مالت تهیه می‌شوند. بد نیست بدانید که گران شدن جو به طور مستقیمی بر افزایش قیمت ماءالشعیرها تاثیر خواهد داشت.

▪ به نظر شما راهی برای رهایی از این افزایش قیمت‌های جهانی یا متعادل کردن بازار صنایع غذایی در داخل کشور وجود ندارد؟

همانطور که گفتم کاری از دست صنایع غذایی برنمی‌آید. تنها راه‌حل چنین مشکلاتی اصلاح شیوه کشاورزی در کشور است. یعنی کشاورزی ما باید مکانیزه، مدرن و کلان شود. ما باید در کارهای کشاورزی از علم روز دنیا کمک بگیریم. باید بتوانیم کشاورزی را در سطوح بالای ۱۰۰ هکتار انجام دهیم تا به نتیجه مورد نظر برسیم. باید آنقدر کشاورزی‌مان را قوی کنیم که به جای برداشت ۲ تن گندم از هر هکتار به برداشت ۱۰ تن در هکتار برسیم. جهاد کشاورزی باید از کشاورزان بخواهد با وارد کردن وسایل مدرن باعث کاهش میزان ضایعات و افزایش راندمان شوند و به این ترتیب قیمت نهایی محصولات را پایین بیاورند. اگر جهاد کشاورزی ما بتواند بخش خصوصی را تشویق به سرمایه‌گذاری در کشت و صنعت کند، به طور حتم ما می‌توانیم به جای واردکننده صرف در محصولات اساسی کشاورزی به یک قطب تولیدی تبدیل شویم و اجازه ندهیم تا افزایش قیمت‌های جهانی بازار مواد غذایی ما را هر روز و هر ماه تحت تاثیر خود قرار دهند. به طور حتم با رشد کشاورزی، صنعت غذا هم رشد خواهد کرد و مصرف‌کننده می‌تواند کالایی کاملا داخلی باکیفیت و ارزان‌قیمت را سر سفره ببرد.

ندا احمدلو