همه حواشی «یک خانواده محترم»

سیما فیلم از فیلم مسعود بخشی شکایت می کند

ظاهرا فیلم بلند داستانی برای مسعود بخشی چندان خوش‌یمن نبوده! بخشی که با مستند تحسین شده «تهران انار ندارد» جوایز بسیاری از جشنواره‌های داخلی و خارجی گرفته بود، در نخستین فیلم بلند داستانی‌اش سراغ «یک خانواده محترم» رفت.

این فیلم تولید مشترک ایران و فرانسه است که با حمایت و مشارکت مرکز سیمافیلم و با حضور بابک حمیدیان، مهرداد صدیقیان، آهو خردمند، مهران احمدی، پریوش نظریه، بهناز جعفری، مهرداد ضیایی و داوود فتحعلی‌بیگی در سکوت خبری کلید خورد.

فیلم با نگاهی به داستان ‌هابیل و قابیل، در بستر اتفاقات و حوادث بعد از انقلاب بویژه آزادی خرمشهر، به تصویر شرایط و دیدگاه‌های شخصیت‌های داستان در حال حاضر می‌پردازد.

● نمایش در کن و شروع اعتراضات

تنها چند روز پس از اینکه فیلم به عنوان تنها نماینده کشورمان در بخش ۲ هفته کارگردان‌های جشنواره کن پذیرفته شد، حجت‌الاسلام حسین رحیم‌زاده، مدیر گروه دفاع مقدس و انقلاب اسلامی سیمافیلم از لغو مشارکت مرکز سیمافیلم در تولید «یک خانواده محترم» خبر داد.

وی دلیل انصراف از مشارکت در تهیه این فیلم را مطابق نبودن فیلمنامه اولیه با فیلم تولید شده اعلام کرد. بنا به گفته رحیم‌زاده، فیلمنامه دچار اشکالات زیادی است و چون اصلاحات اعمال نشده سیمافیلم مشارکتش را لغو می‌کند. پس از آن محمد آفریده، تهیه‌کننده فیلم اعلام کرد: «نسخه نمایش داده شده برای دوستان نسخه اولیه بوده.

از سوی دیگر درباره بعضی فیلم‌ها ممکن است در ایران نقطه‌نظراتی وجود داشته باشد اما خارج از کشور آنگونه دیده نشود، بنابراین سعی کردیم به تفاوت ۲ حوزه توجه کنیم. بعد از جشنواره نظرات دوستان را لحاظ خواهیم کرد».

به هر حال فیلم بدون اصلاحات مورد نظر سیمافیلم در کن به نمایش درآمد و نامزد دوربین طلا هم شد. آفریده هم پس از نمایش فیلم در گفت‌وگویی واکنش تماشاگران ایرانی و خارجی را جالب و شگفت‌انگیز خواند. اظهارت محسن علی‌اکبری اما حکایت از چیز دیگری داشت.

● «یک خانواده محترم» در بیراهه؟

این عضو شورایعالی سینما عنوان کرد: «یک خانواده محترم به لحاظ ساختار فیلم خوبی است اما از نظر مضمون و مفهوم به دلیل نداشتن اطلاعات کافی به بیراهه رفته است». «من هم به یک خانواده محترم نقد دارم!» این عین جمله محمد آفریده است که پس از بازگشت به ایران بیان کرد.

او این را هم اضافه کرد که «فیلم را باید در فضایی بدون جبهه‌گیری دید». تندترین انتقادات به فیلم بر زبان مدیرعامل موسسه رسانه‌های تصویری جاری شد. محمدرضا عباسیان در حاشیه نشست خبری جشنواره فیلم‌های ویدئویی گفت: «فیلم سینمایی «یک خانواده محترم» توهین به همه باورها، ارزش‌ها و در کل همه آن چیزی است که مردم کشورمان اعتقاد دارند».

یک هفته بعد آفریده با اعلام اینکه تلاش دارم فیلم را برای اهالی مطبوعات نمایش دهم تا خود درباره آن قضاوت کنند، «یک خانواده محترم» را با «لیلی با من است» مقایسه کرد و گفت: «هر فیلمی که از زمانه خودش جلوتر باشد در زمان خود بی‌مهری‌های زیادی می‌بیند». مسعود بخشی هم در گفت‌وگویی اعلام کرد: «من بلد نیستم برای خوشایند کسی فیلم بسازم. برای وجدان خودم و مخاطبم، با احترام به منافع ملی‌ام فیلم می‌سازم».

● فیلم اجازه اکران ندارد

فاز تازه حاشیه‌های این فیلم هفته پیش پس از مدت‌ها بار دیگر کلید خورد. مهدی عظیمی‌میرآبادی، سرپرست اداره کل نظارت و ارزشیابی ارشاد درباره سرنوشت اکران فیلم «یک خانواده محترم» گفت: «در این هفته ‌درخواست پروانه نمایش این فیلم وصول شد اما طبق قانون، ما به فیلمی که مراحل قانونی برای دریافت پروانه ساخت را طی نکرده است، نمی‌توانیم پروانه نمایش دهیم، بنابراین فیلم اجازه اکران ندارد».

● سیمافیلم: شکایت می‌کنیم

ابتدای هفته هم سیدحسین مسیح‌پور، مدیر روابط عمومی سیمافیلم بار دیگر بر عدم مشارکت این سازمان در تولید فیلم تاکید کرد. او گفت: «همانطور که قبلا هم تاکید کرده بودیم سیمافیلم هیچگونه مشارکتی در فیلم سینمایی «یک خانواده محترم» نداشته و به همین دلیل استفاده از آرم این نهاد در تیتراژ آن فیلم خلاف قانون بوده است، حتی اگر یک‌بار انجام شده باشد، به همین دلیل سیمافیلم از این اقدام رسما شکایت کرده است».

● سیمافیلم دروغ می‌گوید؟!

اگرچه مدیر روابط عمومی سیمافیلم تاکید دارد سیمافیلم هیچ قرارداد کتبی برای تولید «یک خانواده محترم» امضا نکرده اما محمد آفریده به عنوان تهیه‌کننده این فیلم می‌گوید قرارداد کتبی موجود و سیمافیلم برای ساخت «یک خانواده محترم» پول پرداخت کرده است.

آفریده درباره روند تولید «یک خانواده محترم» و مشارکت سیمافیلم در این پروژه توضیح داد: «از سال ۸۹ که بحث تولید این فیلم به وجود آمد تولید مشترک میان ما، سیمافیلم و تهیه‌کننده فرانسوی وجود داشت و تاکید می‌کنم ساخت این فیلم طبق مجوز سیمافیلم و قرارداد منعقدشده انجام شده است».

وی ادامه داد: «برای روشن‌تر شدن موضوع به دوستان محترم سیمافیلم یادآور می‌شوم وقتی اقساطی از قرارداد پرداخت می‌شود یعنی اینکه آنها قراردادی با بنده داشته‌اند و برای انعقاد آن طبیعتا فیلمنامه را خوانده و همه مراحل تولید را زیر نظر داشته‌اند. همچنین باید یادآور شوم در اسفندماه سال ۹۰ نسخه تدوین‌شده فیلم پس از تایید مسؤولان سیمافیلم برای انجام عملیات نهایی فنی ارسال شد، بنابراین اینکه گفته می‌شود سیمافیلم هیچ مشارکت و اطلاعی درباره پروژه نداشته است، کاملا کذب است».

تهیه‌کننده «یک خانواده محترم» با یادآوری آغاز مشکلات سیمافیلم با این پروژه اظهار کرد: «تا قبل از پذیرفته شدن فیلم در جشنواره کن هیچ مشکلی وجود نداشت اما بعد از اینکه فیلم در جشنواره کن پذیرفته شد، سیمافیلم اعلام کرد نامش از تیتراژ حذف شود. پس از نمایش فیلم در جشنواره کن و در خردادماه، سیمافیلم در یک نامه کتبی درخواست قطع همکاری با پروژه را داشت. بعد از جشنواره و پس از انجام اصلاحات موردنظر، نام سیمافیلم از تیتراژ حذف شد».

وی در پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا سیمافیلم از حضور تهیه‌کننده فرانسوی و تولید مشترک فیلم با وی مطلع بوده است، تصریح کرد: «بله، این مسائل از ابتدا کاملا مشخص شده بود و تقسیم کار شده بود. قرار بود فیلم در ایران فیلمبرداری و مراحل پس از تولید توسط تهیه‌کننده فرانسوی در خارج از کشور انجام شود و من این موضوع را از ۲ سال گذشته در همه اطلاع‌رسانی‌هایم درباره فیلم اعلام کرده‌ام.

ضمن آنکه یک بار دیگر یادآور می‌شوم تهیه‌کننده فرانسوی سابقه ساخت فیلم‌های فرهنگی را در کارنامه خود دارد که به عنوان مثال می‌توانم از فیلمی درباره پاتریس لومومبا و یک فیلم فلسطینی ضداسرائیلی نام ببرم. حتی جالب است که کارگردان این اثر به دلیل ساخت این فیلم از فلسطین اشغالی اخراج شده است».

● فیلم را اصلاح می‌کنیم

آفریده در ادامه سخنانش درباره برخی اظهارنظرها درباره پروانه نمایش «یک خانواده محترم» بیان کرد: «اکنون ما تغییراتی را که پس از جشنواره کن نیاز بود در فیلم اعمال کرده‌ایم و کارگردان برخی مسائل را که ممکن بود حساسیت‌هایی را ایجاد کند در حد چند دقیقه حذف و اصلاح کرده تا بتوانیم طبق ضوابط، مسیر موجود را برای نمایش فیلم «یک خانواده محترم» در ایران طی کنیم».

● شرکت در جشنواره ابوظبی

این کشمکش‌ها در حالی رخ داده که فیلم مسعود بخشی چند روز قبل جایزه ویژه هیات داوران بخش «افق‌نو» را از جشنواره فیلم ابوظبی دریافت کرد. علت اختصاص جایزه ویژه هیات داوران این بخش به فیلم «یک خانواده محترم» نگرش جدیدی اعلام شد که این فیلم همزمان به بحث واقعیت و داستان داشته است. با این همه هنوز مشخص نیست سرنوشت این فیلم و سرانجام کشمکش تهیه‌کننده با سیمافیلم به کجا می‌انجامد.