و ناگهان ظهور

آیا در قرآن برای ظهور امام مهدی عج و پیروزی نهایی مسلمانان آیه ای داریم اگر امام مهدی عج ظهور کند, با چه نوع اسلحه ای به مبارزه با ابرقدرت ها اقدام می کند

«هُوَالَّذی اَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی وَ دِیْنِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّیْنِ کُلِّهِ وَ لَوْکَرِهَ الْمُشرِکُوْنَ؛۱ او کسی است که رسولش را با هدایت و آیین حق فرستاد؛ تا او را بر همة آیین‌ها غالب گرداند؛ هر چند مشرکان ناخوش دارند».

در قرآن مجید، خداوند وعدة غلبه و پیروزی اسلام را بر تمام ادیان جهان داده است. در این که منظور از پیروزی اسلام بر تمام ادیان چیست، مفسّران احتمالات زیادی داده‏اند. فخر رازی پنج احتمال در این جا ذکر کرده که از میان آنها، دو احتمال زیر حائز اهمیت است:

۱) منظور پیروزی و غلبه منطقی و استدلالی است؛ یعنی خداوند، منطق اسلام را بر سایر ادیان پیروز می‏گرداند.

۲) منظور پیروزی نهایی بر تمام ادیان و مذاهب، به هنگام نزول عیسیعلیه‏السلام و قیام مهدیعلیه‏السلام است که اسلام جهان‏گیر خواهد شد.

بی‏شک تفسیر آیه به پیروزی منطقی و استدلالی، آن هم به صورت وعده‏ای برای آینده، مفهوم درستی ندارد؛ زیرا پیروزی منطق اسلام از همان آغاز، آشکار بود و علاوه بر این، مادة «ظهور» و «اظهار» در آیة شریفة «لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّیْنِ کُلِّهِ» و در دیگر آیات مشابه، به طوری که از موارد استعمال آنها در قرآن مجید استفاده می‏شود، به معنی غلبة خارجی و عینی است؛ چنان که در داستان اصحاب کهف، چنین می‏خوانیم: «اِنَّهُمْ اِنْ یَظْهَرُوا عَلَیْکُمْ یَرْجُمُوکُمْ؛۲ اگر آنها بر شما دست یابند و پیروز شوند، سنگسارتان خواهند کرد».

از امام صادق‏علیه‏السلام در تفسیر آیه فوق نقل شده که فرمود: «به خدا سوگند! هنوز مضمون این آیه [در مرحلة نهایی] تحقق نیافته است و تنها زمانی تحقق می‏پذیرد که حضرت قائمعلیه‏السلام خروج کند و به هنگامی که او قیام نماید، کافری نسبت به خداوند، در تمام جهان باقی نمی‏ماند».۳

این نکته نیز حائز اهمّیت است که جمله «هُوَ الَّذی اَرْسَلَ رَسُوْلَهُ بِالْهُدی وَ دِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّه»، در سه سوره از قرآن آمده است؛ سورة توبه، آیه ۳۳، سورة فتح، آیة ۲۸ و سورة صف، آیة ۹ و این تکرار، نشان می‏دهد که قرآن مجید با تأکید هر چه بیشتری این مسئله را پی‏گیری کرده است.

در حدیث دیگری که در منابع اهل سنت از ابوهریره نقل شده، چنین می‏خوانیم که منظور از جملة «لِیُظْْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ»، خروج عیسی بن مریم‌علیه‌السلام است [و می‏دانیم که خروج عیسی بن مریم علیه‌السلام، طبق روایات اسلامی، هنگام قیام مهدی علیه‏السلام است].۴

پیروزی و غلبة حضرت مهدی(عج) و تشکیل حکومت جهانی، ممکن است به‏طور اعجاز و خرق عادت انجام یابد و ممکن است با فراهم شدن اسباب و علل ظاهری باشد و نیز ممکن است به هر دو صورت واقع شود؛ چنان‏که پیشرفت و غلبه پیامبر اکرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله و قوای اسلام به هر دو شکل صورت گرفت. بر این ‏اساس، مؤلفه‏ها و عوامل زیر در پیروزی سریع و قاطع آن حضرت نقش دارند:

۱) ناگهانی بودن قیام

حضرت مهدی(عج) زمانی ظهور می‏کند که دشمن در غفلت و بی‏خبری قرار دارد و با قیام ناگهانی امام علیه‌السلام (بغته)، آنان غافلگیر شده، پیروزی‏های سریعی به دست خواهد آمد. در توقیع شریف حضرت آمده است: «پس همانا امر ما به‏طور ناگهانی خواهد بود».۵

۲) اصلاح سریع کارها با امدادهای غیبی

طبق روایات، خداوند حجت خود را در قیام بزرگ و شکوهمندش، یاری می‏دهد و با انواع امدادهای غیبی، پیروزی او را

آسان و کارهایش را سریع اصلاح می‏کند. حضرت رسول خداصلی الله وعلیه وآله می‏فرماید: «مهدی از ما اهل‏بیت است. خداوند (امر) او را در یک شب اصلاح می‏کند».۶

موارد امدادهای غیبی خداوند عبارتند از:

الف) ایجاد ترس در دل دشمنان

حضرت مهدی(عج) یاری شده با ترس (مؤید بالرعب) است؛ یعنی خداوند، چنان رعب و ترس او را در دل دشمنان می‏اندازد که قدرت هر عکس‏العمل شدید و سفاکانه را از آنها سلب می‏کند و حتی ترس از سپاهیان آن حضرت، یک ماه جلوتر از حرکت آنها بر دشمن حاکم می‏شود.

ب) یاری شده با فرشتگان

یکی از تأییدات و امدادهای غیبی الهی، فرستادن فرشتگان برای یاری امام ‏مهدی(عج) و جهاد آنان همراه با حضرت است. در روایتی آمده است: «خداوند او را به سه هزار فرشته، یاری خواهد کرد...». همچنین آمده است: «هنگامی ‏که قائم آل‏محمد ظهور نماید، خداوند او را به وسیلة گروه‏هایی از فرشتگان نشاندار، پیاپی، فرود آورده شده و مقرب، یاری خواهد کرد. جبرئیل، فرشتة امین وحی، پیشاپیش آن حضرت و میکائیل، سمت راست و اسرافیل، سمت چپ او خواهد بود. ترس و رعب به مسافت یک ماه، پیشاپیش و سمت راست و طرف چپش، حرکت خواهد کرد و فرشتگان مقرب، در کنار او خواهند بود».۷

ج) یاری شده با نیروهای طبیعی

برای حضرت قائم، حتی زمین نیز مهیا و آماده می‏شود. بر این اساس، ممکن است خداوند به وسیلة نیروهایی چون باد و دیگر نیروهای طبیعت، حضرت مهدی(عج) را یاری رساند؛ چنان که همة نیروهای طبیعت (باد و صاعقه ‏و...) مسخر حضرت سلیمانعلیه‌السلام بودند. با تسلط حضرت‏مهدی(عج) بر نیروهای طبیعت و تصرف در آنها با اذن الهی، پیروزی‏هایی نصیب او خواهد شد.

در روایتی از امام‏صادق‏علیه‏السلام آمده است: «...(وقتی) قائم ما مهدی ظهور کند، تمام مشرکان در روی زمین، محو می‏شوند؛ تا جایی که سنگ به سخن می‏آید و به مؤمن می‏گوید: ای مؤمن! درون من کافری است؛ مرا بشکن و او را به قتل برسان».۸

۳) توانمندی و فرماندهی بی‏نظیر امام

یکی از مهم‏ترین عوامل پیروزی حضرت مهدی(عج)، صلابت، شجاعت و رهبری بی‏نظیر آن حضرت در جهاد با دشمنان دین حق است. آن حضرت در این مصاف سرنوشت‏ساز، هم از توانمندی و نیروی جسمی و شخصی برخوردار است و هم در مدیریت و فرماندهی نظامی، مقتدرانه و قاطعانه عمل می‏کند.

امام‏رضاعلیه‌السلام در مورد امام عصر(عج) می‏فرماید: «قائم کسی است که وقتی ظهور می‏کند، در سن پیران است؛ ولی به نظر جوان می‏آید؛ اندامی قوی و تنومند دارد؛ به‏طوری که اگر دستش را به سوی بزرگ‏ترین درخت دراز کند، آن را از ریشه بیرون می‏آورد و اگر میان کوه‏ها فریاد برآورد، صخره می‏شکند و از جا کنده می‏شود. عصای موسی و انگشتر سلیمان، همراه اوست».۹

امیرمؤمنان حضرت علی‏علیه‌السلام می‏فرماید: «پدرم فدای فرزند نیکوترین کنیزان باد که (ظالمان و کافران) را خوار و ذلیل خواهد کرد و جام زهرآگین به کامشان خواهد ریخت و با شمشیر، با آنان برخورد خواهد کرد».۱۰

۴) یاری مؤمنان و صالحان

بسیاری از مسلمانان، از پیشتازان و پیشگامان ملت‏هایی هستند که به گرد آن خورشید جهان‏افروز حلقه می‏زنند و زیر پرچم او قرار می‏گیرند و به یاری می‏شتابند. مهم‏ترین اینان، ۳۱۳ تن از یاران خاص آن حضرت و آن‏گاه ده‏هزار نیروی زبدة رزمی هستند.

امام‏صادق‏علیه‌السلام می‏فرماید: «۳۱۳ تن از یاران حضرت با او بیعت می‏کنند؛ ولی حضرت در مکه می‏ماند؛ تا عدد یارانش به ده هزار تن برسد و آن‏گاه به طرف مدینه حرکت می‏کند».۱۱

۵) تسلیم شدن مسیحیان

بر اساس روایات فراوان، حضرت عیسی‏علیه‌السلام به هنگام قیام امام مهدی(عج)، از آسمان فرود می‏آید و به آن امام اقتدا می‏کند و به امامت او نماز می‏گذارد. همچنین فرماندهی سپاه حضرت را به دست می‏گیرد و در سرکوبی دشمنان، به امام‏ یاری می‏رساند. پس از این واقعة، همه مسیحیان به دستور او، زیر پرچم امام‏ عصر(عج) قرار می‌گیرند و اسلام واقعی را می‏پذیرند و از طرفداران امام ‏عصر(عج) می‏شوند. می‏دانیم که ملت‏های اروپا و امریکا و بخشی از قارة آفریقا، مسیحی هستند و تسلیم شدن آنان، نقش مهمی در پیروزی حضرت و برداشته شدن موانع دارد.

امام ‏باقرعلیه‌السلام می‏فرماید: «هنگامی که ده هزار پیکارگر آگاه، گرد آن حضرت آمدند، دیگر یهودی و مسیحی یافت نمی‏شود؛ جز این ‏که به او و قیام جهانی‏اش، ایمان می‏آورند و او را تصدیق می‏کنند».۱۲

روشن است که این دگرگونی عظیم، به سرعت در نظام‏های مختلف جهانی اثر عمیق خود را می‏گذارد و در تسلیم شدن آنان نیز نقش خواهد داشت.

۶) جنگ‏ها و نابودی دشمنان، قبل از ظهور

امام ‏صادق‏علیه‌السلام فرمود: «قبل از قیام قائم، هر مرگی وجود دارد؛ مرگ سرخ و مرگ سفید؛ تا این که از هر هفت نفر، پنج نفر می‏میرند. مرگ سرخ، کشته شدن است و مرگ سفید، بیماری طاعون است».۱۳

وی در روایت دیگری می‏فرماید: «حضرت خروج نمی‏کند؛ تا این‏که یک ثلث از مردم کشته شوند و ثلث دیگر، از دنیا بروند و ثلث دیگر، باقی بمانند».۱۴

بنابراین، آن چه برخی روایات دربارة کشتار فراوان ذکر کرده‏اند، مربوط به کشتارهایی است که قبل از قیام حضرت به دست ستم‌گران، واقع می‏شود؛ از قبیل جنگ جهانی دوم، جنگ‏های خاورمیانه، جنگ‏های دجال و سفیانی، شیوع بیماری‏های مرموز و... .

۷) استقبال همگانی و مردمی

ظهور امام ‏مهدی(عج) زمانی اتفاق می‏افتد که مردم در مشکلات و سختی‏های فراوان هستند و با ناامیدی از مکاتب بشری و حکومت‏های خود، در انتظار قیام منجی موعود به سر می‏برند. به همین جهت، در برابر امام‏ مهدی(عج)، سرتسلیم و خضوع فرود می‏آورند و زمام امور خویش را به دست توانمند و کارگشای او می‏سپارند؛ بدان امید که او نجات و نیک‏بختی بشریت را تضمین کند و در عمل نیز چنین خواهد شد و آن حضرتعلیه‌السلام ریشة فقر، ظلم، نابرابری، فساد و... را بر خواهد کند و حکام جور را عزل خواهد نمود. از طرف دیگر، خداوند، محبت و عشق حضرت را در دل مردم خواهد افکند و آنان با او بیعت کرده، گرد او جمع خواهند شد.

در روایتی آمده است: «امت اسلامی، به مهدی(عج) مهر می‏ورزند و به سویش پناه می‏برند؛ آن چنان که زنبورهای عسل به سوی ملکه خود پناه می‏برند، عدالت را در پهنة گیتی می‏گستراند».۱۵

در پایان می‏توان پیروزی انقلاب اسلامی بدون لشگرکشی و جنگ‏های مسلحانة طولانی و همچنین فروپاشی شوروی، بدون استفاده از قدرت هسته‏ای و استفاده از موشک‏های قاره‏پیما را نمونه‏های خوبی دانست. بنابراین، گاهی برخی فروپاشی‏ها و شکست‏ها، حتی برای ابرقدرت‏ها، نیازی به تسلیحات ندارد.

علیرضا مستشاری

پی‌نوشت:

۱. صف، آیة ۹.

۲. کهف، آیة ۲۰.

۳. حویزی، نورالثقلین، ج ۲، ص۲۱۲.

۴. سیوطی، الدّرالمنثور، ج۳، ص ۲۲۱.

۵. طبرسی، احتجاج، ج۲، ص۳۲۶.

۶. صدوق، کمال الدین، ج۱، ص۱۵۲، ح۱۵.

۷. همان، ص۲۳۴؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۵۲، ص۳۴۸.

۸. الغیبة نعمانی، ص۲۲۹، ح۱۱.

۹. کمال الدین، ج۲، ص۴۸؛ کشف الغمه، ج۳، ص۳۱۴.

۱۰. الغیبة نعمانی، ص۲۲۹، ح۱۱.

۱۱. صافیف منتخب الاثر، ص۶۸۴.

۱۲. عبدالهادی الابیاری، العرائس الواضحه، ص۲۰۹، قاهره (به نقل از امام‏مهدی از ولادت تا ظهور، ص۶۹۶)؛ ر.ک: نور الابصاره، ص۱۵۵؛ معجم احادیث امام‏مهدی(عج)، ج۵، ص۱۷۶.

۱۳. ابن طاووس، معجم الملاحم و الفتن، ج۴، ص۲۹۱.

۱۴. همان، ص۷۵.

۱۵. منتخب الاثر، ص۵۹۸، ح۲.