Like or Dislike

عرضه سهام فیس بوک در بورس

شاید مارک زاکربرگ در سال ۲۰۰۴ در رویاهایش هم نمی دید که روزی شبکه اجتماعی کوچکی که با کمک دوستانش راه اندازی کرده تبدیل به سایتی شود که ارزش کل آن با عرضه عمومی در بازار بورس به میلیاردها دلار برسد. هر چند این اتفاقات با حاشیه هایی همراه بود. بر اساس جدیدترین بررسی ها، تعداد کاربران فیس بوک در می ۲۰۱۲ به بیش از ۹۰۰ میلیون کاربر فعال رسیده که بیش از نیمی از آنان با استفاده از گوشی های موبایل و ابزارهای قابل حمل به فیس بوک متصل می شوند. (منظور از کاربر فعال، کاربری است که در طول ۳۰ روز، یک بار از سایت دیدن کرده باشد) این محبوبیت باورنکردنی به غیر از درآمد سرشاری که از راه تبلیغات برای صاحبان فیس بوک داشته، موجب تلاش آنان برای ورود به بازارهای دیگر مثل ساخت گوشی های هوشمند شده که احتمال دارد تا سال ۲۰۱۳ عرضه گردد.

بر اساس آمار سایت معتبر الکسا، فیس بوک دومین سایت پربیننده جهان و محبوب ترین شبکه اجتماعی در بسیاری از کشورهای دنیا مانند کانادا، انگلستان و امریکاست. بر اساس آماری که درمی ۲۰۱۲ درباره کشورهایی که بیشترین کاربر فیس بوک را دارند منتشر شد تعداد کاربران از کشور امریکا در فیس بوک ۱۵۷.۳ میلیون نفر، از برزیل ۴۷ میلیون نفر، از هند ۴۶.۳ میلیون نفر، از اندونزی ۴۲.۲ میلیون نفر و از مکزیک ۳۳.۱ میلیون نفر بوده اند. این محبوبیت جهانی برای فیس بوک در حالی به دست آمده است که دسترسی به این شبکه اجتماعی در کشورهایی چون چین، ازبکستان، پاکستان، سوریه و بنگلادش مسدود است و در واقع فیس بوک بازار این کشورها را از دست داده و نمی تواند کاربری از این کشورها داشته باشد. با این وجود، گاردین اعلام کرد که درآمد سالانه فیس بوک در سال گذشته حدود یک میلیارد دلار بوده که به نسبت سال پیش از آن ۴۵ درصد افزایش را نشان می دهد.

● عرضه در بازار بورس

اما در می ۲۰۱۲ بالاخره فعالیت های تجاری فیس بوک علنی شد. مارک زاکربرگ و سایر مدیران در این ماه ملاقات های مهمی را برای جلب نظر موسسات مالی بزرگ برای خرید سهام فیس بوک آغاز کردند. پس از شایعات فراوان، عرضه عمومی سهام فیس بوک در ۱۸ می ۲۰۱۲ آغاز شد. در حالی که ارزش هر سهم آن بین ۳۴ تا ۳۸ دلار تخمین زده می شد سرانجام این شرکت ۴۲۱۲۳۳۶۱۵ سهم خود را هر یک به ارزش ۳۸ دلار به فروش گذاشت و ارزش کل سهام آن بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار محاسبه شد. تقاضا برای خرید سهام فیس بوک بالا بود و فروش سهام این شرکت، ثروت بزرگی را برای پایه گذاران و سهام داران اصلی این شبکه اجتماعی به همراه آورد. سود به دست آمده از عرضه سهام فیس بوک حدود ۱۶ میلیارد دلار تخمین زده می شود. اما ببینیم که سهام داران اصلی فیس بوک چه کسانی بودند و چقدر از سهمشان را عرضه کردند. ۱۸.۴ درصد سهام مارک زاکربرگ در فیس بوک، حدود ۱۹ میلیارد دلار ارزش دارد و او ۱.۱ میلیارد دلار از سهمش را در عرضه عمومی ارایه کرد. ارزش سهام هم اتاقی زاکربرگ در دانشگاه هاروارد و از پایه گذاران فیس بوک که البته این روزها در این شرکت نیست، یعنی داستین ماسکوویتز، به ۵.۱ میلیارد دلار می رسد. سرمایه دار بزرگ روسی، یوری میلنر، که در سال ۲۰۰۹ روی فیس بوک سرمایه گذاری کرد، ۱.۷ میلیارد دلار از سهم خود را عرضه کرد و ۵ میلیارد دلار آن را نگه داشت. پیتز تیل، که در سال ۲۰۰۴ تنها ۵۰۰ هزار دلار سرمایه گذاری کرده بود، امروز ۶۴۰ میلیون دلار از سهمش را عرضه می کند و ارزش باقی مانده سهامش هم حدود ۱.۱ میلیارد دلار تخمین زده می شود.

شان پارکر، از سرمایه گذاران فیس بوک و بنیان گذار نپستر، نیز ۴ درصد سهامش به ارزش ۲.۶ میلیارد دلار را وارد بازار کرد. سهام ادواردو ساورین نیز حدود ۴ میلیارد دلار تخمین زده می شود. شرکت مایکروسافت نیز یکی دیگر از سهام داران بود که حدود ۲۴۹ میلیون دلار را عرضه کرد و ۹۹۷ میلیون دلارش را نگه داشت. بونو و گروه Elevation Partners نیز با در اختیار داشتن ۱.۵ درصد سهام فیس بوک، ۱۷۶ میلیون دلار را برای فروش گذاشتند و ۱.۳ میلیارد دلار را حفظ کردند.

مدیر اجرایی فیس بوک یعنی شریل سندبرگ نیز سهامی به ارزش ۷۲ میلیون دلار دارد. مارک اندریسن، از بنیان گذاران نت اسکیپ، نیز ۲۵۱ میلیون دلار سهم در فیس بوک دارد. رید هافمن، بنیان گذار LinkedIn، نیز ۳۶ میلیون دلار از سهامش را عرضه کرد و ۱۳۸ میلیون دلارش را حفظ نمود. جیمز بریر نیز که از سال ۲۰۰۵ سرمایه گذاری اش روی فیس بوک را آغاز کرد، ۱.۸ میلیارد دلار سهامش را عرضه کرد و ۵.۸ میلیارد دلارش را حفظ نمود.

با این شرایط، سهام فیس بوک در بازار بورس عرضه شد. باید به این نکته هم توجه داشت که سهامداران جدید حق دخالت در امور این شرکت را ندارند و هر کس می تواند بنا به سهامی که دارد رای بدهد. هر سهامدار می تواند برای هر سهم یک رای بدهد و صاحبان این شرکت برای هر سهم ۱۰ رای می دهند. با توجه به اینکه زاکربرگ خود بخش قابل توجهی از سهام فیس بوک را در اختیار دارد و با توجه به گردش مالی این شرکت، کارشناسان پیش بینی می کنند که او امسال باید بیش از ۲ میلیارد دلار مالیات بپردازد! عرضه عمومی سهام فیس بوک با استقبال بالایی همراه بود. حتی یک روز قبل از عرضه عمومی، فیس بوک اعلام کرد که به علت استقبال بالا، ۲۵ درصد بیشتر از آنچه که قرار بوده، سهم خواهد فروخت. استقبالی که البته فرجام خوشی برای خریداران سهام به همراه نداشت.

● نگرانی ها و کاهش ارزش سهام

نگرانی ها از همان روز جمعه ۱۸ می آغاز شد. کارشناسان پیش بینی می کردند که در ابتدای کار سهام فیس بوک بیش از ۲۵ درصد رشد داشته باشد اما در زمان بسته شدن بازار بورس NASDAQ (نزدک)، ارزش سهام آن تنها ۰.۶۱ درصد رشد نشان داد و به ۳۸ دلار و ۲۳ سنت رسید. این افت ادامه داشت و در ۲۲ می به ۱۱ درصد نزول رسید. این نزول ادامه داشت و قیمت سهام این شرکت در مبادلات روز سه شنبه با افت ۸ درصدی به ۲۹.۴ دلار رسید که نسبت به اولین روز ورود این شرکت به بازار بورس، کاهش ۲۳ درصدی را نشان می دهد. به این ترتیب همان ها که روز جمعه اشتیاقی باورنکردنی برای خرید سهام فیس بوک داشتند با نگرانی و اضطراب تحولات ارزش سهام ها را نظاره می کردند. به نظر می رسد که خبر خرید شرکت اپرا توسط فیس بوک هم تاثیری روی این روند نداشته است. تحلیلگران اعلام کردند که اگر حامیان مالی فیس بوک (که با آن ها رایزنی هایی شده بود) روز جمعه ۱۸ می اقدام به خریداری سهام این شرکت نمی کردند، ارزش آن حتی در همان روز سقوط می کرد. سایت های مختلف نوشتند که مشاوران فیس بوک مبلغ سهام را بالا تخمین زده اند و به طور کلی سهام فیس بوک گران فروخته شده است. همین مسایل باعث شد که انتقادات فراوانی پیرامون فیس بوک شکل بگیرد و کار به شکایت هم کشیده شد. خبرگزاری ها نوشتند که عده ای از خریداران سهام فیس بوک، از این شرکت و بنیان گذارش و بانک هایی که در فروش سهام آن دخالت داشتند شکایت کرده اند؛ چرا که ادعا می کنند ارزش اعلامی سهام این شبکه اجتماعی بیش از ارزش واقعی آن بوده است. سه شرکت حقوقی، به نمایندگی از خریداران سهام شرکت فیس بوک این شکایت را به دادگاهی در شهر نیویورک ارائه دادند. شاکیان می گویند اطلاعات واقعی درباره ی پیش بینی رشد درآمد این شرکت، تنها به عده ی خاصی اعلام شده است. با این حال فیس بوک و شرکای مالی اش اعلام کردند که کاری خلاف قانون انجام نداده اند.

● نگاه به آینده

بسیاری از کارشناسان پیش بینی می کنند چنانچه مشکل خاصی برای فیس بوک پیش نیاید در آینده اوضاع سهام آن بهتر خواهد شد. فیس بوک در مدت فعالیتش نشان داده که همواره به دنبال ایده هایی تازه برای ماندن کاربران و از دست ندادن آن هاست و تعداد کاربرانش هم همیشه سیر صعودی داشته است. زاکربرگ تلاش هایی برای برقرار شدن دسترسی به فیس بوک در چین هم داشته و بعید نیست که فیس بوک بتواند به بازار بزرگ چین هم دست پیدا کند که اتفاقی مهم خواهد بود. کارشناسان می گویند فیس بوک به سهام دارانی نیاز دارد که به سود در بلندمدت بیندیشند و بتوانند کاهش ارزش کنونی آن را تحمل کنند. اما باید منتظر ماند و دید که واقعاً در آینده چه بر سر فیس بوک خواهد آمد.

نویسنده: بابک هزاوه