وقتی نمک زندگی زیاد می شود

پرسشی از دکتر فرهاد فراهانی روا ن شناس چرا مشاجرات همسران در تعطیلات عید افزایش پیدا می کند

می‌گویند دعوا نمک زندگی است. اگر این حرف را قبول کنیم، باید این را هم قبول کرد که زندگی در ایام عید گاهی کمی شور می‌شود. دلیلش هم البته روشن است. همسران و فرزندان بیشتر از معمول کنار هم می‌مانند و این موجب افزایش اصطکاک در روابط بین‌فردی می‌شود...

در بسیاری از خانواده‌ها، این اصطکاک‌ها از همان لحظات تحویل سال نو کلید می‌خورد.

بعد از تحویل سال نو، اولین مشکل بسیاری از خانواده‌ها، چه زوج‌هایی که تازه ازدواج کرده‌اند و چه زوج‌هایی که سال‌هاست با هم زندگی می‌کنند، معمولا این است که اول باید به دیدن چه کسی بروند؟ خانم خانه معتقد است که خانه پدری او باید اولین جایی باشد که به آنجا می‌روند و آقای خانه هم نظر خودش را دارد: «اول، پدر و مادر من!» بسیاری از این مشاجره‌ها جنبه لجبازی پیدا می‌کند و با یک تفکر منطقی به راحتی می‌توان تشخیص داد که راه‌حل چیست و اولین گزینه، خانه چه کسی خواهد بود. دکتر فرهاد فراهانی، روا‌ن‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه تهران در این باره می‌گوید: «بله، این یک واقعیت است که اولین دعوای بسیاری از خانواده‌های ایرانی معمولا ساعاتی پس از حلول سال نو اتفاق می‌افتد و هر یک از زوج‌ها خانه پدری خود را اولین جایی می‌دانند که بعد از سال تحویل باید به آنجا بروند و گاهی موضوعی به این سادگی، به دعواهای بزرگ، حرمت‌شکنی‌هاو حتی جدایی‌های موقت ختم می‌شود. برای حل این مشکل، راه‌حل‌های زیادی وجود دارد. اولین راه‌حل این است که زوج‌ها اولین دید و بازدید نوروز را نوبتی کنند تا هر سال، به نوبت، به دیدن یکی از پدر و مادرها بروند و اولین گزینه هم می‌تواند خانه‌ای باشد که به محل زندگی زوج مورد نظر نزدیک‌تر است. حتی اگر مسافت‌ها نیز یکسان است، می‌توان تفاوت سنی را در نظر گرفت و به دیدن فرد بزرگ‌تر رفت.

● سیزده‌به‌در کجا برویم؟

وقتی سیزده به در از راه می‌رسد، خیلی از همسران (مخصوصا زوج‌های جوان‌تر) بر سر این موضوع بحث می‌کنند که این روز را باید با کدام خانواده (فامیل خانم یا آقا) بگذرانند و گاهی دعواهای این روز به جایی می‌رسد که آنها ماندن در خانه را به بیرون رفتن ترجیح می‌دهند و بچه‌ها غرولندکنان به اتاق‌های‌ خودشان می‌روند و یک روز خوب عید به همین راحتی خراب می‌شود.

دکتر فراهانی، در باره این مشکل می‌گوید: «پیشنهاد اول من به خانواده‌ها این است که در صورت امکان، خانواده‌های خانم و آقا دور هم جمع شوند و یک سیزده به در پرخاطره را در کنار هم سپری کنند و تصمیم‌گیری مکان مورد نظر را به جمع واگذار کنند اما اگر امکان چنین گردهم‌آیی به هر دلیلی وجود ندارد باید اولویت‌ها را در نظر گرفت و حتی بحث نوبتی بودن را هر سال اجرا کرد زیرا اگر سیزده‌به‌در امسال خراب شود برای جبران آن باید یک سال صبر کرد. بنابراین به خانواده‌ها توصیه می‌کنم به جای لجبازی و خودخواهی، کنار هم بنشینند و تصمیمات‌ این‌چنینی را منطقی بگیرند تا تعطیلات نوروز آنها به تعطیلاتی خسته‌کننده و پراسترس تبدیل نشود.»

● همسران و فرزندان؛ دوری و دوستی؟!

در طول سال، معمولا آقایان تمام طول روز را سرکار هستند و خانم‌ها‌ هم یا خانه‌دارند یا بیرون از خانه به فعالیت‌های اجتماعی مشغول‌اند و بچه‌ها هم در مدرسه حضور دارند و تنها چند ساعت پایانی روز است که همه اعضای خانواده دور جمع می‌شوند و شام می‌خورند و تلویزیون تماشا می‌کنند و بعد از صحبت‌های مختصر روزمره به ‌خواب می‌روند و فردا دوباره روز از نو، روزی از نو. در این شرایط معمولا وقت چندانی برای بحث و مشاجره‌های خانوادگی باقی نمی‌ماند اما در روزهای تعطیل، قضیه ابعاد پیچیده‌تری پیدا می‌کند. همه اعضای خانواده از اول صبح تا پاسی از شب در کنار هم و در محیط خانه حضور دارند و این نظرات و عقاید و رفتارهای متفاوت و گاهی متضاد اعضای خانواده کار دست‌شان می‌دهد؛ برای مثال، خانم خانه عادت دارد صبح زود از خواب بیدار شود و به فکر تدارک صبحانه و ناهار باشد و در کنار خانه‌داری موسیقی گوش دهد اما آقای خانه ترجیح می‌دهد تا ظهر بخوابد و آرامش و سکوت خستگی در طول هفته یا طول سال را از تن به در کند. بچه‌ها نیز هر کدام برنامه خاص خود را دارند و به هر طریقی می‌خواهند انرژی درونی‌شان را تخلیه کنند. اینجاست که هر فردی ساز خودش را می‌زند و از بقیه توقع دارد که شرایط او را درک کنند و آتش جر و بحث‌ها ‌کم‌کم شعله‌ور می‌شود.

دکتر فراهانی می‌گوید: «بهترین راه‌‌حل برای خلاصی از این جهنم، برنامه‌ریزی برای تعطیلات است. هیچ نیازی نیست که همه روز را در خانه باشیم و استراحت کنیم زیرا راه‌حل‌های دیگری نیز برای ایجاد نشاط و آرامش وجود دارد. برای مثال، می‌توانید رفتن به کوه، سینما، پیک‌نیک، مطالعه، تماشای تلویزیون و دید و بازدیدهای نوروز را در برنامه‌های روزانه خود قرار دهید و لحظات شادی را تجربه کنید. رفتن به یک سفر دوسه روزه هم گزینه بسیار خوبی می‌تواند باشد اما قبل از سفر باید شلوغی شهرهای پر از مسافر و ترافیک‌های جاده‌ای را هم در نظر بگیرید و اگر تحمل چنین چیزهایی را دارید، چمدان‌ها را ببندید اما اگر به دنبال آرامش و سکوت هستید، سفر را به ماه‌های خلوت‌تری از سال موکول کنید و از شهر خودتان لذت ببرید.»

با فرارسیدن تعطیلات نوروزی اولین چیزی که به ذهن‌مان می‌آید، استراحت و رفع خستگی‌ها و استرس‌های سالانه است. همه اعضای خانواده توقع دارند در کمال آرامش استراحت کنند و صبحانه و ناهار و شام و میان‌وعده‌ها نیز سر ساعت‌های مشخصی برای‌شان فراهم شود و این خانم خانه است که بعد از یک خانه‌تکانی خسته‌کننده مجبور است تمام طول روز را در آشپزخانه بگذراند یا غذا درست کند و در حال شستن ظرف‌های کثیف باشد و طبیعی است که با ادامه این روند، ناگهان از کوره در می‌رود و دعواهای خانوادگی آغاز می‌شود. پیشگیری از این موضوع هم کار چندان دشواری نیست. با تقسیم‌بندی وظایف می‌توان کاری کرد که خانم خانه هم از تعطیلات لذت ببرد و سالی پر از انرژی را آغاز کند. حتی در دید و بازدیدهای نوروزی نیز این نکته باید لحاظ شود و همه زحمت پذیرایی و جمع کردن اسباب آن بعد از رفتن مهمان‌ها به دوش یک نفر نیفتد.

● حرف آخر

سال نو بهترین فرصت است که محیط خانواده را گرم‌تر و بانشاط‌تر کنیم و حتی‌الامکان از خودخواهی‌ها، لجبازی‌ها و عصبانیت‌های بی‌مورد دست برداریم و با اصلاح عادت‌های غلط گذشته، سالی جدید با رفتاری شایسته را در کنار هم آغاز کنیم. به عنوان نکته پایانی نیز بد نیست این را متذکر شویم که همیشه باید اصلاحات را از خودمان شروع کنیم، نه از دیگران.

سامان گلناری