آداب دیابت در روزهای روزه

انسولین تزریق می کنید روزی چند بار شاید هم به جای آن, قرص کاهنده قند خون می خورید باز هم به ماه رمضان نزدیک می شوید و می خواهید به فریضه روزه داری عمل کنید, اما به دیابت مبتلا هستید می دانید باید چه کار کنید

انسولین تزریق می‌کنید؟ روزی چند بار؟ شاید هم به جای آن، قرص کاهنده قند خون می‌خورید؟ باز هم به ماه رمضان نزدیک می‌شوید و می‌خواهید به فریضه روزه‌داری عمل کنید، اما به دیابت مبتلا هستید. می‌دانید باید چه کار کنید؟

دیابت همان بیماری‌ای است که همه آن را به نام بیماری قند می‌شناسند. کسی که بیماری قند دارد، بدنش نمی‌تواند به خوبی انسولین را تولید و یا مصرف کند.

اگر بدن شما انسولین را به آسانی تولید یا مصرف کند، شما مشکلی درباره مصرف قند در بدن‌تان نخواهید داشت.

قندها مهمترین منبع انرژی بدن هستند. در حالت عادی اگر شما دیابت داشته باشید، با مصرف انسولین و یا قرص‌های کاهنده قند خون، قند خون‌تان تنظیم می‌شود، ولی در ماه رمضان شما در طول روز به دلیل روزه‌داری نمی‌توانید انسولین تزریق کنید و یا قرص‌تان را میل کنید. از طرف دیگر، ساعات طولانی بی‌غذایی شاید شما را در خطر قرار دهد. بنابراین قبل از اینکه ماه رمضان آغاز شود باید در این باره با پزشک‌تان مشورت کنید.

پزشکان می‌گویند برای افراد دیابتی، ممنوعیت کاملی برای روزه گرفتن وجود ندارد، ولی درباره هر فرد ملاحظات خاصی وجود دارد که با مشورت با پزشک می‌تواند به آنها دست یابد.

● خط قرمز

اگر شما بیماری دیابتی دارید و دیابت شما تحت کنترل است، می‌توانید روزه بگیرید، ولی پزشکان روزه گرفتن را برای برخی از دیابتی‌ها ممنوع می‌کنند. دقت کنید ببینید دیابت شما اگر در گروه‌های زیر قرار گیرد، روزه گرفتن برای شما ممنوع خواهد بود:

- اگر دیابت نوع یک ناپایدار دارید.

- اگر بیماری دیابت نوع یک یا نوع دو دارید، ولی دیابت شما درمان و کنترل نشده است.

- اگر در کنار بیماری دیابت، مشکلات جدی قلبی مانند آنژین صدری ناپایدار دارید.

- اگر پیش از سابقه کمای دیابتی داشته‌اید، یعنی در اثر گرسنگی از هوش رفته باشید. این حالت در اثر افت ناگهانی قند خون در بیماران دیابتی رخ می دهد.

- اگر باردار هستید و دچار دیابت حاملگی شده‌اید.

- اگر دیابت دارید، ولی دچار عفونت یکی از اندام‌های داخلی شده‌اید، دیابت احتمال ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهد.

- اگر سالمند هستید و دیابت دارید و دچار کاهش تمرکز و آگاهی شده اید.

● دیابتی‌های خوش اقبال

با وجود خط قرمزهایی برای برخی از دیابتی‌ها، بیشتر افرادی که بیماری قند دارند می‌توانند در این ماه روزه بگیرند و از برکت روزه‌‌داری در سلامت‌شان بهره‌مند شوند. نتایج مطالعات نشان می‌دهد که میزان هموگلوبین گلیکوزیله در طول ماه رمضان بهبود پیدا می‌کند.

تمام بیمارانی که دیابت‌شان کنترل شده است و زیر نظر پزشک هستند، می‌توانند روزه بگیرند. همه بیماران مبتلا به دیابت غیر وابسته به انسولین (غیر از مادران شیرده و باردار) که وضعیت پایداری داشته باشند، به روزه گرفتن تشویق می‌شوند.

● خودتان را زیر ذره بین بگذارید

خطرناک‌ترین عارضه روزه‌داری برای شما، کاهش بیش از اندازه قند خون است. بنابراین باید با تنظیم غذاهایی که در افطار و سحر میل می‌کنید، از افت قند خون‌تان پیشگیری کنید. شاید بپرسید از کجا بفهمیم که قند خون‌مان افت کرده است؟

ضعف و بی حالی شدید، عرق سرد فراوان، سرگیجه، تاری دید، گرسنگی شدید و لرزش بدن علایم خطر برای شماست که در نهایت ممکن است به بیهوشی بینجامد. اگر در این شرایط دستگاه گلوکومتر (اندازه گیری قند خون) را در دسترس دارید، فوراً قند خون تان را اندازه‌گیری کنید.

در صورتی که قند خون شما کمتر از ۵۰ باشد، حتماً روزه‌تان را افطار کنید. اگر این وسیله را نداشتید و دچار این علایم شدید، روزه‌تان را با شربت یا شیرینی افطار کنید تا از عوارض خطرناک بعدی پیشگیری شود.

شما باید حتماً برای سحری خوردن از خواب بیدار شوید، چون لازم است مواد غذایی و قندی لازم را در شروع روز در اختیار بدن‌تان قرار دهید تا در طول روز دچار کاهش قند خون نشوید، زولبیا و بامیه منابع قندی مناسبی برای شما به شمار نمی‌آیند. به جای آن، از مربا و یا دو عدد خرما همراه چای استفاده کنید.

● قرص و دارو

پزشکان توصیه می‌کنند قرص‌های مصرفی صبح و ظهر را همزمان هنگام افطار و قرص شبانه را پیش از سحری میل کنید. گاهی در صورتی که قند خون‌تان کنترل شده باشد، پزشک در این ماه قرص‌های شما را کاهش خواهد داد. در این ماه باید تمام حواس‌تان به این باشد که در سحر یا افطار قرص‌تان را فراموش نکنید، چون در طول روز به دلیل مصرف نکردن مایعات، خون‌تان غلیظ می‌شود و قند خون‌تان افزایش خواهد یافت. در صورتی که قند خون‌‌تان بالا است و شما قرص‌تان را فراموش کرده‌اید،‌ باید روزه‌تان را برای خوردن قرص افطار کنید.

ایده‌آل این است که با استفاده از گلوگومتر، پیش از افطار، دو ساعت بعد از افطار و پیش از سحر در ماه مبارک رمضان قند خون‌تان را اندازه‌گیری کنید. در صورتی که این وسیله را ندارید، آزمایش قند خون ناشتا را به قبل از افطار موکول کنید.

● توصیه به دیابتی‌ها در ماه رمضان

- از مصرف زیاد غذاهای چرب و شیرین هنگام افطار دوری کنید. روزه‌داری برای بیمار دیابتی در صورتی مفید است که رژیم غذایی خود را درست رعایت کند.

- مطالعات زیاد نشان می‌دهد که ورزش‌های سبک و متوسط در طول ماه مبارک رمضان برای بیماران غیر وابسته به انسولین، یعنی کسانی که قرص‌های کاهنده قند خون مصرف می‌کنند، مناسب نیستند، چون روزه‌داری تحمل ورزش را مختل می‌کند.

- سه عامل مهم برای کنترل دیابت در ماه مبارک رمضان، رعایت رژیم دارویی، کنترل رژیم غذایی و داشتن فعالیت فیزیکی روزانه است که سه کلید طلایی برای سلامت و روزه‌داری در ماه مبارک رمضان به شمار می‌آیند.

ـ اگر شما در مناطق جنوبی ایران زندگی می‌کنید که هوا گرم‌تر است و یا در اوقاتی از روز که ساعات روز طولانی‌تر است و روزه‌داری طولانی‌تر، باید بیشتر مراقب علایم افت قند خون و بروز مشکلات احتمالی باشید.

- بهتر است با یک غذای ساده مانند صبحانه، افطار کنید و یکی دو ساعت بعد شام میل کنید. قبل از خوابیدن هم می‌توانید غذای مختصری در حد یک عصرانه بخورید و سحری را حتماً میل کنید.

- پیش از شروع روزه در سحر و همچنین در افطار آب کافی بنوشید.

دکتر نیکی پرهام