شیوه و محتوای مداحی را ساماندهی کنیم

از شور به شعور برسیم

دل واله نهضت حسین(ع) است

جان محو حقیقت حسین(ع) است

دل های همه خداپرستان

کانون محبت حسین(ع) است

شور حسینی اعجاز می آفریند. گویی فصل تحول قلب باردیگر فرارسیده است. سوز و گداز و پیراهن مشکی عزاداران آقا عبدالله(ع) گواه انقلاب کربلایی درونشان است، وگرنه اشک ریختن بر مصیبت ائمه اطهار(ع) بی هیچ معرفتی شایسته شیعه نیست.

احساس و تفکر وقتی دوبال شعور و معرفت آدمی شوند، روح انسان اوج می گیرد، همه چیز در مکتب حسین(ع) در سایه خواست خدا تحقق می یابد. چشم فروبندید، از آن چه تاکنون شنیده اید و خوانده اید، لحظه وداع امام حسین(ع) را با خواهر گرامی اش حضرت زینب کبری(س) به خاطر آورید. لحظه جدایی دو روح از یک تن! با این حال وقتی مقصد آرامش در آغوش عشقی وسیع تر و مأمن عرش کبریایی باشد، همه دلبستگی ها خاموش می مانند. همه چیز را برای خدا خواستن، نهایت کمال بشری است که اگر گام در این وادی بگذاریم، بسیاری از مصیبت ها را به راحتی تحمل کرده و درد را به عنوان زمینه عاشقی و پیوستن به اهداف بزرگتر از اهداف دم دستی خواهیم پذیرفت.

دغدغه شیرین عشق و جستجوی خود، دغدغه دل کندن و به حق پیوستن، دغدغه چیزهایی فراتر از دنیا را خواستن دغدغه های مقدسی هستند که به هر کس داده نمی شود.

باید از مسیر منطق و معرفت پا به عرصه احساسات ناب و خواسته های اصیل گذاشت تا حسینی شد.

در این میان اگر هنر شعر و مداحی و مرثیه- که سهم به سزایی در شور و حال مجالس آقا اباعبدالله(ع) دارد- با غنای محتوایی آمیخته شود، معرفت عزاداران حسینی را نیز تحت الشعاع قرارمی دهد.

بدون شک پشت همه گریه ها باید تحولی عظیم نهفته باشد، وگرنه گریه بی تحول چه سود؟!

● مداح پژوهشگر باشد

کارشناسان علوم دینی بر این باورند که در مجالس سوگواری آقا اباعبدالله(ع) باید سمت و سوی سخنرانی ها به فلسفه چرایی قیام آن حضرت جهت داده شود. برخی دیگر نیز معتقدند که نباید از شور و احساسات مجالس در قالب مداحی و نوحه سرایی غافل ماند.

کربلائی حمید اکبری مداح جوانی است که پای منبر استادش حاج سیدمحمد تحویل دار کار مداحی اهل بیت(ع) را شروع کرده و از مجالس حسینی به عنوان یک موهبت الهی یاد می کند، نعمت بزرگی که خداوند به ملت عزتمند ایران بخشیده است. وی پیرامون چگونگی شور بخشی و معرفت آفرینی در مجالس عزاداری محرم توضیح می دهد: «ایجاد موج احساسی در بین خیل عزاداران حسینی در ایران اسلامی آسان است. مردم ایران مردمی رئوف هستند که در موقعیت درد به اظهار همدردی می پردازند. جوانان نیز با توجه به موقعیت سنی و روحی شان طبیعی است که به دنبال موج های احساسی باشند، اما میزان توجه به احساسات نباید آنچنان پررنگ باشد که از بیان نقاط عمیق معرفتی و درس های عاشورا غافل بمانیم.»

این مداح جوان در ادامه به آسیب های تهدید کننده در کارهای ارائه شده توسط مداحان اهل بیت(ع) اشاره کرد و می گوید: «نباید مداحی به این خلاصه شود که صرفا دل ها را می لرزاند و شور می آفریند، بلکه مداح می تواند با مطالعه و انتخاب شعر پرمعنا تحول کربلایی در اذهان مخاطبان ایجاد کند. مداح واقعی کسی است که شخصا از پشتوانه علمی و بار اطلاعاتی بالایی درخصوص شعرشناسی و کشف نکات عمیق واقعه عاشورا برخوردار باشد.» وی تاکید می کند: «مداحی که اهل مطالعه و پژوهش نیست، به ناچار بر یک نقطه توقف می کند و نه تنها شخصاً به رشد معرفتی نمی رسد، بلکه چیزی هم ندارد که به جماعت عزادار منتقل کند.»

اکبری با اظهار تأسف نسبت به شکل گیری جریان های انحرافی نوظهور می گوید: «مداحی که اصل کارش تقلید از موسیقی وارداتی است چگونه می تواند مفاهیم مذهبی و خودی را به مردم انتقال دهد؟ مداحی که عملکردش مورد سؤال است، چطور می تواند برای جوانان هیئت الگو باشد؟ مداحی که دل به مال دنیا می بندد، کارش تا چه اندازه تأثیرگذار است؟ این سؤالات پیش زمینه ای ایجاد می کنند که ما به خودسازی در جمع مداحان توجه بیشتری داشته باشیم. نمی خواهم بگویم مداح نباید روزی داشته باشد، می خواهم بگویم کار خوب ارائه دهد و به حد نیاز زندگی اش تأمین باشد.»

وی تاکید می کند جامعه مداحی باید مسیر تحقق شور و احساس حسینی را به شعور و معرفت دل فراهم کند.

● تقویت مداحی و مرثیه سرایی با اشعار متعالی

ابراهیم خطیبی که ۳۰ سال در وادی عاشقی و مداحی قدم زده است، کار مداحانی را موفق توصیف می کند که بتوانند علاوه بر ایجاد شور و سوز و گداز، ارزش های معرفتی و گرانقدر کربلا را نیز منتقل کند. وی می گوید: «اهل بیت(س) به گریه ما احتیاجی ندارند، این ما هستیم که باید در جستجوی تحول و انقلاب کربلایی درونمان باشیم.» سکوت می کند، چشم می بندد و آرام و تأثیرگذار می خواند:

«حسین(ع) گریه کن تنها نخواهد

حسین(ع سینه زن بی جا نخواهد

عزای مستحب رفتی شبت را

قضا کردی نماز واجبت را»

خطیبی می پرسد: «چرا کمتر به پیام اهل بیت(ع) توجه می شود؟ برخی جوانان تا پاسی از شب به سینه زنی پرداخته، اما نماز صبح شان قضا می شود.

این ها آسیب هایی است که باید متوجه آن بود و برای رفع آن تلاش کرد:

حسین(ع) در کربلا فرهنگ دارد

علیه بی سوادی جنگ دارد

حسین(ع) بر نوجوانان شخصیت داد

بگیر از اکبر او تربیت یاد

حسین(ع) سازد کلاس لاله گونه

شود عباس(ع) شاگرد نمونه

این مداح اهل بیت (ع) به اشعاری که تنها توصیف گر ویژگی های ظاهری و حماسه های نبرد هستند اشاره کرده و می گوید: «مداح در کنار توصیف چهره زیبای اهل بیت(س) و یا زور و بازو و سلحشوری آنان باید توصیف گر واژگان پربار و معرفتی مانند خودگذشتگی، وفاداری و مرام کربلائیان از جمله حضرت امام حسین(ع) و حضرت اباالفضل(ع) باشند.

آن کس که دهد در ره حق پاس همین است

سنگ محک ناس ز نسناس همین است

خرمهره بریزد که الماس همین است

فرمانده لشکرشکن، عباس همین است

این بت شکن هرگز نزند بربت لبخند

وی به اهمیت نوآوری در شعر عاشورایی تأکید کرده و می گوید: «برنامه عزاداری اهل بیت(ع) هیچ وقت از بین نخواهد رفت، چه جدید بخوانند و چه قدیمی. با این حال اهل معنا خیلی مایلند که شخصیت اهل بیت(ع) را آن گونه که در خور شأن و مقام والایشان است، توصیف گر باشند. درست است که می گویند باید مطابق سلیقه روز پیش رفت، ولی اصالت و قداست اهل بیت(ع) را نمی توان با هیچ چیز عوض کرد. به جای نمایش زخم های تن آقا باید با محتوای قوی و سبک های نو و بومی به بیان اهداف آقا پرداخت:

آن کشته که دین زنده به نامش باشد

پاینده نماز از قیامش باشد

زیباست بر او گریه ولی زیباتر

سرمشق گرفتن از مرامش باشد».

● رسالت سنگین بیدارگری بر شانه های مداحان

جمع شدن همه زیبایی ها در یک تصویر کار خارق العاده ای است. حضرت اباعبدالله حسین(ع) در عاشورا تصویری خلق کردند که از هر جنبه بنگریم الگوست. عرفان، بیدارگری، نهیب به تمامی قبایل، ظلم ستیزی کربلا، نماز کربلا، روزه کربلا، جهاد کربلا، امر به معروف و نهی از منکر و... تمامی این ابعاد به وجهی معجزه آسا و غیرقابل تکرار نمود پیدا کرده اند.

حجت الاسلام والمسلمین ادیب یزدی با بیان این مقدمه می گوید: «در عصر حاضر به دلیل پیشرفت تکنولوژی و معرفی راه هایی که انسان را به وادی خوش گذرانی می کشاند، تشنگی برای یافتن حقیقت در بشر فزونی یافته است، لذا معنویت کربلا می تواند نیازها را مرتفع سازد. همین معنویت کربلایی بود که منجر به پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی شد.

در وادی انتقال مفاهیم و معنویت کربلا در متن مجالس عزاداری آقا اباعبدالله(ع) دو عرصه منبر و مداحی را در اختیار داریم. منبر عرصه تبلیغ و منطق آسمانی است که فرهیختگان و اهل تفکر بیشترین استفاده را می برند. مداحی بیان مصائب کربلا بر پایه احساسات است. منطق زمینی است که عموم مردم استفاده می کنند. اگر هر دوی این ها به صورت هماهنگ ارائه شوند، یکی تأییدکننده و مکمل دیگری خواهد بود.»

وی در ادامه با اشاره به داستان تحول زهیربن قین (قیس) بجلی که در یک نگاه به شعور و معرفت انقلاب کربلایی رسید، توضیح می دهد: «این شخص از مخالفان سرسخت آقا اباعبدالله(ع) بود، به گونه ای که هر جا کاروان امام حسین(ع) توقف می کرد، آنها کمی پایین تر و یا بالاتر اتراق می کردند، تا این که مجبور می شوند در مجاورت خیمه های امام حسین(ع)، چادرهایشان را برپا کنند. آقا برای زهیر غلامی حامل پیام می فرستند، زهیر حتی حاضر نمی شود غلام را بپذیرد. همسر زهیر که این رفتار را می بیند، معترض شده و می گوید: لااقل می شنیدی و رد می کردی. بار دیگر خود آقا به سمت خیمه زهیر می آیند.

در لحظه تلاقی دو نگاه که در تاریخ کمتر از پلک برهم زدنی عنوان شده، زهیر بی هیچ کلامی به سمت خیمه برگشته، آهی از دل می کشد و خطاب به همسرش می گوید: ما هم حسینی شدیم! همسر زهیر این قدر خوشحال می شود که دوان دوان به سمت آقا دویده و می گوید: فردای قیامت در پیشوای مادرتان فاطمه(س) ما را فراموش نکنید.»

ادیب یزدی خاطرنشان می کند همین داستان کوتاه هزار نکته معرفت آموز دارد، از حمایت سازنده یک زن عاشورایی گرفته تا تحول و انقلاب کربلایی که باید در درون مان رخ دهد. وی می گوید: «نگاه و شناخت از امام حسین(ع) در زمان حاضر بسیار فراتر از شناخت جامعه ای است که امام حسین(ع) در سال ۶۱ هجری در آن می زیست. الان زمینه های انقلابی به مراتب بزرگتر مهیاست. ضروری است گیرنده های دل مان را تقویت کنیم. متأسفانه به دلیل مسائل دنیوی، طمع ها، شهوت زدگی ها و... خیلی از دل ها پیام امام حسین(ع) را نمی گیرند. در این بین مداحان و سخنرانان کربلایی مکلفند زمینه های مناسب برای فراگیری مراتب انقلاب حسینی در دل های مردم ایجاد کنند.»

● ویژگی های متمایز شعر عاشورایی و کاربرد آن در مداحی

این جا کجاست؟! این جا کجاست که تمامی ملک با چشمانی اشک آلود، پر به خاکش می سایند و توشه برمی گیرند؟! این جا کجاست و اینان کیستند؟ چند روزی است که در میان این کاروانیان در حرکتم و پاسخ پرسش های دیرینه بشریتی به خواب رفته را از آنان باز می ستانم و ترسم از زمان افسار گسیخته و لجوجی است که پیرامونم را به تنگی دربرگرفته است و حادثه ای را فریاد می کند. بابک اسماعیلی شاعر و نویسنده مذهبی با خواندن گوشه ای از دست نوشته هایش پیرامون آسیب شناسی شعر و ادبیات عاشورایی توضیح می دهد: شعر عاشورایی برای تبدیل شدن به یک تفکر نهادینه شده باید به درک روشنی از حماسه برسد و این مستلزم آن است که شاعران در گفتن و نوشتن از اهل بیت(ع) به دنبال زبان زمانه باشند و به آن تسلط یابند. جهان در زمانه ای که ما در آن زندگی می کنیم، تشنه شنیدن حقایق است. شاعران امروز نباید در بیان عظمت اهل بیت(ع) به سراغ خورشید و ماه و دیگر اجرام سماوی روند و به جای نزدیکی به اصل ماجرا و حادثه عظیم عاشورا و روایت پیام بزرگ آن، وارد کلیشه شوند. از دیگر سوی نباید در این حوزه به مستقیم گویی روی آورد، چرا که در عصر حاضر مستقیم گویی نه تنها برای مخاطبین جذابیتی ندارد، بلکه می تواند تا حد زیادی دافعه نیز ایجاد کند.

همانگونه که بخش عمده ای از موفقیت شعر در حوزه دفاع مقدس ناشی از تنفس شاعران در حال و هوای عاشوراست، اینک باید برای موفقیت این عرصه از تجربه دفاع مقدس استفاده کرد و باتوجه به اقتدار موضوعی خاصی که در بطن عاشورا نهفته است به تفکیک شعر و ادبیات عاشورایی از ساحت ادبیات آئینی بپردازیم و بدین وسیله همانند حوزه دفاع مقدس به درک روشن و صحیحی از شعر عاشورایی برسیم.»

اسماعیلی با ابراز تاسف از این که علی رغم جهش بزرگ سرایش شعر عاشورایی توسط شاعران خصوصاً شاعران جوان، اما هنوز حمایت قابل توجهی از این فعالان حوزه معنایی به عمل نیامده و تنها به برگزاری دوره های سوگواره شعر عاشورایی بسنده شده است، می گوید: «نکته بسیار حائز اهمیت در این میان توجه به این مهم است که نهادهای فرهنگی حکومتی، شاعران و نویسندگان را به سفارش نویسی مجبور سازند. متاسفانه روند به وجود آمده در سال های اخیر بدین سمت گرایش یافته است که برای تداوم داشتن ادبیات دینی، اهل قلم را به سفارشی نویسی عادت داده اند که این امر سبب تولید آثاری بی رمق، ناهمگون و ضعیف گشته است.»

این شاعر جوان در تکمیل صحبت هایش می گوید: «گرچه تحریک عواطف و ایجاد شور چه در سرودن شعر عاشورایی و چه در مداحی مهم است، اما رسیدن به این هدف نباید توجیه گر استفاده از هر روشی باشد. گاه در ایام شهادت و سوگواری امام حسین(ع) و دیگر ائمه معصومین(ع)، برخی از شعرواره ها دل هر انسان فرهیخته و اهل بیت دوستی از شنیدن آثار بسیار ضعیف و بعضاً دور از شأن اهل بیت(ع) شدیداً به درد می آید.

یک شعر عاشورایی باید از چنان ساختار قوی برخوردار باشد که در عین آنکه حماسی و سازنده باشد و بتواند عواطف را تحریک کند، از نظر محتوایی نیز با موازین شرعی مطابقت داشته باشد.»

همه یکپارچه در شور حسینی تشنه خدمتند. بچه های تکیه چای می ریزند، آن یکی تا سپیده صبح چشم بر هم نمی گذارد که حلیم هیئت مهیا شود، آن یکی قند و چای نذر حسینیه کرده است، دیگری شعرش را نذر مولا می کند و در یک چشم بر هم زدن قافیه ها ردیف می شوند. در دستگاه امام حسین(ع) کم و زیاد مهم نیست، مهم این است که همه کارها هر چند کوچک با عشقی بزرگ تحقق پیدا کنند. آن وقت کارهای کوچک هم تاثیرگذاری عمیق و مهمی خواهند داشت.

مداح که از ته دل بخواند، سخنران که جریان ساز سخن بگوید، اخلاص و خدمتگزاری وفاداران حسین(ع) را متذکر می شوند. هرچه را باورمان باشد می توانیم به نحواحسن انتقال دهیم، وگرنه اگر بخواهیم تنها شعری بخوانیم و بگذریم، مجلس شور حسینی نمی گیرد. مداح خدمتگزار مردم کسی است که به کارش حساسیت دارد. هر بار که می خواند مفهومی تازه از تابلو زیبای کربلا را به عموم انتقال می دهد. دلسوز است و خلاق. خلاقیت که فقط کپی گرفتن از فلان سبک و بهمان موسیقی نیست، خلاقیت آن است که زاویه ای جدید را پیش روی مخاطب بگسترانیم. در این بین اگر خواست و سلیقه جوانان محور کار مداحان قرار گیرد، ولی به کیفیت و محتوا بها داده نشود، کار ضربه سنگینی می خورد و همیشگی نمی شود. این درست مثل آن است که شعری لبریز واژه ها و ترکیبات زیبا بسرائیم، اما پیامی پشت آن نباشد! این جمله که مداح با احساسات مردم سر و کار دارد، برداشت ناقصی است، باید با خلاقیتی که پژوهش پشت آن است، کامل شود.

● زوایای شگفت کربلا را بسرائیم

به برکت قیام انقلابی حضرت امام حسین(ع) آن قدر عرصه کربلا پرقیمت، پردرس، عمیق و عظیم است که شگفتی ها تمام نشدنی است. متاسفانه یکی از مشکلاتی که در میان شاعران و مدیحه سرایان دیده می شود این است که اغلب به مفاهیم ظاهری و محسوس و قابل رویت کربلا پرداخته و از مفاهیم نامحسوس و معنویت عمیق کربلا غفلت کرده اند. به عنوان مثال در رابطه با ویژگی های ظاهری اهل بیت(ع) مصرع های زیادی سروده اند، اما درباره نماز شب آقا در شب عاشورا کمتر شعری داریم.

حجت الاسلام ادیب یزدی پیرامون عظمت نماز شب امام حسین(ع) و توجه به این شگفتی ها برای استفاده در شعر مداحان توضیح می دهد: «در شب عاشورا وقتی آن امام همام نمازشب می خواند، خواهر بزرگوارشان حضرت زینب(س) مراقب ایشان بودند که حالتی رخ ندهد که آسیبی ببینند و بالعکس وقتی خواهر نماز می خواند، برادر گرامیشان مراقب ایشان بود. در این نماز شب اباعبدالله حسین(ع) و بانو حضرت زینب کبری(س) به چنان حالت عرفانی دست پیدا کردند که در کتب تاریخی داریم تمامی ارواح انبیاء نظاره گرشان شدند. در این نماز اتفاقات شگفتی افتاده که می تواند سوژه بسیاری از اشعار ناب عاشورایی باشد، اما متاسفانه شعرای عزیز به جای پرداختن به مضامین نو و بدیع و بکر دربند قافیه و ردیف مانده اند. یک نکته بسیار جالب این جاست که مولا با آن همه عظمت به خواهر گرامیشان که یک بانوست، سفارش داشته باشند که در نماز شب برایشان دعا کنند. باید دید این بانو به چه مقامی رسیده که این چنین در نظر برادر اوج گرفته است». ادیب یزدی در ادامه تاکید می کند: «این تکلیف برعهده مداحان و شعراست که احکام نماز نافله و ارزش نماز شب را متذکر شده و جایگاه نماز با کیفیت را در ذهن و دل عزاداران زنده نگه دارند. عظمت عاشورا و شگفتی هایش بی حد و حساب است. شما دقت کنید که اگر بر روی همین مفهوم نماز کار کنیم، به چه نتایجی در بین اقشار مختلف جامعه به ویژه جوانان دست پیدا خواهیم کرد! چه برسد به این که مسایل خانوادگی، معنوی و عرفانی کربلا را نیز پیگیر شویم».

وی در ادامه به جایگاه والای اشعار شاعر معتقد عمان سامانی اشاره کرده و از مثنوی های او به عنوان کارهای شاخص و پر مفهوم عاشورایی یاد می کند. ادیب یزدی تکه هایی ازمثنوی عمان را که به خداحافظی آخر امام حسین(ع) و بانو زینب (س) پرداخته، می خواند و می گوید:«بارها خداحافظی را در مکان های مختلف تجربه کرده ایم، اما خداحافظی امام حسین(ع) و حضرت زینب (س) خداحافظی دو روح در یک کالبد است. در روز عاشورا مولا در آنچنان فضای روحی سیر می کردند (عالم ملکوت) که اطرافیانشان را با چهره معمول نمی دیدند. ناگهان متوجه نوری از دور شدند:

ای عنان گیر من آیا زینبی؟

یا که آه دردمندان در شبی؟

این بیت نشان از جایگاه والای همراهی خواهر با برادر دارد که عنان اسب برادر را در دست گرفته است. این مقام والا به خاطر همدردی با دردمندان به زینب کبری(س) عطا شد. اگر ما هم با دردمندان همدردی کنیم، اگر بتوانیم به عنوان مثال به ملاقات مریضی برویم و هزینه های درمانش را در خفا بپردازیم، همه این کارها قدم نهادن در مسیر حسینی است.

دید مشکین مویی از جنس زنان

بر فلک دستی و دستی بر عنان

شاعرگویی در خواب و رویا- در سیر و سلوک معنوی اش - همه چیز را دیده است.

چه زیبا مقام حضرت زینب (س) را توصیف می کند. با دستی فلک (جهان) را گرفته و با دست دیگر عنان اسب مولا را در دست دارد.»

حجت الاسلام ادیب یزدی در تکمیل صحبت هایش به شاعران توصیه می کند که از شهرت طلبی دست کشیده و با اخلاص کار کنند. نیاز جامعه مداحان به شاعرانی چون عمان سامانی است که از عمق دل می گویند. چه خوار وخفیفند شاعرانی که ورود به شعرآیینی را کوچک می شمارند.

● با خلوص نیت بخوانید

مداحان بدون شک باید بر روی سبک های مختلف شعر (خراسانی، هندی و ...) و نیز محتوای ادبی آنها کار کرده باشند. از سوی دیگر با موسیقی الفتی پیدا کنند. انتظار ما این نیست که مداح شعر هم بگوید و آهنگ و ریتم کارش را هم خودش تنظیم کند، ولی لااقل قدرت تشخیص و تمیز خوب از بد در کار اهمیت دارد.

محسن طاهری مداح صاحب نام اهل بیت(ع) توضیح می دهد:«شعر عاشورایی باید پیام و مفهومی را برساند. لااقل دو بیت سازنده داشته باشد، هر چند مسئله عاطفی شعر در مداحی ها بیشتر حائز اهمیت است.»

وی تقلید ازآهنگ و ریتم غربی را نه تنها مناسب مجالس سوگواری آقا اباعبدالله (ع) نمی داند، بلکه صادقانه می گوید که این گونه حرکت های انحرافی و تقلیدهای صرف با شان ایرانی منافات دارد. طاهری با ورق زدن خاطرات کاری اش می گوید:«یکی از مداحان محترم در مجلسی که خارج کشور به پا بود، کمی وارد شور شد. مردم اعتراض کردند پا به مجلس عزاداری مولا گذاشته ایم، حرمت دارد».

این مداح اهل بیت (ع) با ابراز امیدواری از این که مداحان جوان با حفظ حرمت ها و شان مجالس اگر هم نقصی در کارشان وجود دارد، به مرور اصلاح کنند و در حد مطلوب ظاهر شوند، می گوید:«چنانچه با اصول کار آشنا نیستند برای خودشان استادی انتخاب کنند. در شعر عاشورایی مطالعه داشته باشند. الحمدلله تعداد شاعران متعهد و عاشورایی ما کم نیست. بهترین ها را برای خواندن انتخاب کنند.

همه جا رسمش این است که اگر کاری را بلد نیستیم، از مشاوره استفاده کنیم. چه حرکتی بالاتر از مداحی و هدایت مجالس امام حسین (ع)، مداحان جوان اجازه ندهند به بلندگوی بیگانگان تبدیل شوند. ما باید با همان سنت های اصیل کار را دنبال کنیم.»

طاهری در پاسخ به این سؤال که جایگاه نوآوری و خلاقیت درکارها کجاست؟ توضیح می دهد: «هرچه مفاهیم عمیق تری به مردم ارائه دهیم، حتم بدانید که درنظر مردم اوج می گیریم و کیفیت کار مهمترین شاخصه و معرف کار می شود. اکتفا کردن به یک سری مفاهیم ظاهری و توصیف جمال و زور بازو از اهمیت کار می کاهد.

از سوی دیگر در تاریخ اسلام افرادی چون بلال را داریم که اگرچه نقص بیان و تلفظ داشته اند، ولی مورد تأیید بوده اند. این نشان می دهد که چنانچه پشت کار اخلاص و تقوا باشد، حرف اول را می زند. باید نیازهای مادی مداحان جوان تأمین شود، ولی نباید این دغدغه همه چیز را تحت الشعاع قرار دهد و از اخلاص کار بکاهد.»

● مداح محوری، شایسته نیست

بدون شک مداحان در زنده نگه داشتن یاد و نام اهل بیت(علیه السلام) و نهضت عاشورا نقش ویژه ای ایفا کرده و می کنند. توجه ائمه اطهار و بزرگان به این قشر خود نشان دهنده اهمیت و ارزش والای رسالت و منزلت مداحان است.

اما آنچه هم اکنون در فرهنگ هیئت ها و مجالس مذهبی متداول شده است، نوعی مداح محوری است به طوری که در مجالس بعضا سخنرانان در حاشیه برنامه مداحان قرار گرفته اند.

شفیقی جوانی است که به تازگی وارد این عرصه شده، می گوید:«این آسیب تا آنجا پیش رفته که حتی شعر نیز در خدمت موسیقی قرار گرفته و توجه مخاطبان بیش از آن که به محتوا و مضمون اشعار باشد متمرکز در زیروبم مداحی است.»

وی پیرامون ورود اشعار کم محتوا و سطحی به عرصه مداحی توضیح می دهد:

«درحال حاضر رسالت شعر و ادب در انتقال پیام ها و معارف اصیل اسلامی و عاشورایی در مجالس مذهبی رنگ باخته است و اشعار تنها متکی بر احساس و تخیل آزاد شاعر و در خدمت موسیقی و آهنگ است. این درحالی است که شعر باید بر پایه گنجینه غنی فرهنگ اسلامی و ادبیات فارسی باشد و عقل مخاطب را به سوی تعالی معنوی و معرفتی سوق دهد و او را با تفکر شیعی و طراوت باطنی آشنا گرداند. از این گذشته متأسفانه بعضی از اشعار دارای محتوایی شرک آلود و اهانت آمیز هستند.»

شفیقی بر آشنایی مداحان به تاریخ اسلام تاکید کرده و می گوید: «مداحان و ذاکران قهرا با نقل وقایع و حوادث تاریخی صدراسلام و زندگی اهل بیت(ع) مواجه هستند. بنابراین لازم است مطالعات قابل ملاحظه ای را دراین حوزه به انجام برسانند تا در رواج روضه های ناصحیح و یا جعلی نقشی ایفا نکنند و از سویی دیگر به مجالس خود طراوت معنوی و غنای معرفتی ببخشند.»

گالیا توانگر

۱) امام خمینی رضوان الله تعالی علیه به دفعات در سخنان ارزشمندشان در ایام محرم در سال های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، اشارات متعددی به حادثه عاشورا و لزوم حفظ شیوه های ساده و سنتی اصیل عزاداری آن داشته اند. اجرای مراسم عزاداری اباعبدالله علیه السلام بطور ساده و سنتی در قالب روضه خوانی توسط مرحوم حجه الاسلام کوثری در حضور امام راحل، بعنوان یک الگوی صحیح عزاداری در مناسبت های عزاداری حسینی قابل استناد است.

۲) استاد شهید مطهری نیز علاوه بر اشارات متعددی که در آثار خود به لزوم حفظ سلامت در شیوه های تبلیغ، وعظ مدح اهل بیت علیهم السلام، عزاداری و احیاء سنت های اصیل اسلامی دارند، دربارأ نهضت مقدس حضرت سیدالشهدا و نیز آفات مبتلابه آن در کتاب «حماسه حسینی» بطور دقیق و مشروح به این مسئله پرداخته اند.