مهاجمان بیشتر آسیب می بینند

نتایج یک تحقق نشان داد افزایش آسیب پذیری فوتبالیست ها در انتهای دو نیمه

فوتبال یکی از پرخطرترین ورزش‌ها در جهان است. آشنایی با نحوه و شرایط بروز آسیب می‌تواند به ورزشکار کمک کند تا کمتر آسیب ببیند. تحقیق زیر اطلاعات کاملی از میزان شیوع آسیب های ایجاد شده در این ورزش جذاب اما پر خطر را ارائه داده است.

«تجزیه و تحلیل ویدیوئی آسیب‌های بازیکنان فوتبال در جام ملت‌های آسیای ‌٢٠٠٧» عنوان کاری است که توسط مصطفی زارعی، کارشناس ارشد دانشگاه تهران، نادر رهنما، دانشیار دانشگاه اصفهان و رضا رجبی استادیار دانشگاه تهران انجام شد.

در این تحقیق آمده است: فوتبال یکی از پرتماشاگرترین و در عین حال پرخطرترین ورزش‌ها در جهان است. مطالعات قبلی میزان آسیب‌های این ورزش را از ورزش‌های میدانی دیگر بیشتر گزارش کرده‌اند. از طرف دیگر، سطح کلی آسیب در بازیکنان حرفه‌ای فوتبال در حدود هزار برار بیشتر از کارگران صنعتی شده است. این آسیب‌ها نه تنها سلامت بازیکنان را تهدید می‌کند، بلکه سالیانه میلیون‌ها یورو از منابع مالی کشورها را هدر می‌دهد.

درمورد میزان شیوع آسیب‌ها در تورنمنت‌های بین‌المللی فوتبال مردان، محققان میزان شیوع ‌٥١ تا ‌١٤٤ آسیب در هر هزار ساعت مسابقه، برابر با تقریبا دو یا سه آسیب در هر مسابقه را گزارش کرده‌اند.

محققان سازوکارهای متفاوتی را برای آسیب‌های بازیکنان فوتبال ذکر کرده‌اند اما، در اکثر پژوهش‌های صورت گرفته، تکل شدن و تکل کردن سازوکار اغلب آسیب‌های به وجود آمده است. بیشتر محققان اندام تحتانی را مستعدترین موضع بدن برای آسیب معرفی کرده‌اند.

این تحقیق از نوع توصیفی – تحلیلی است و به منظور بررسی آسیب‌های بازیکنان در جام ملت‌های آسیای ‌٢٠٠٧ صورت گرفته است. بدین منظور فیلم ویدیویی ‌٣١ مسابقه از ‌٣٢ مسابقه‌ی این بازی‌ها را یکی از محققان مشاهده و تجزیه و تحلیل ویدئویی کرده است. زمان وقوع آسیب، محل وقوع آسیب در زمین مسابقه، میزان بروز آسیب در پست‌های مختلف، عامل به وجود آورنده‌ی آسیب و ناحیه‌ی آسیب دیده در بدن بازیکنان بررسی شدند.

یک دستگاه رایانه و یک دستگاه ویدئو برای بررسی فیلم‌ها به کار رفت. بعد از مشاهده‌ی هر آسیب، فیلم نگه داشته می‌شد.

در پایان این تحقیق در مجموع ‌٧/١٠٩ آسیب در هر هزار ساعت مسابقه برابر با چهار آسیب در هر مسابقه مشاهده شد.

پایین بودن میزان شیوع آسیب در این تحقیق نسبت به تحقیق یونگ و همکاران را می‌توان ناشی از سخت‌گیری بیشتر قوانین داوری در راستای حفظ سلامتی بازیکنان در سال‌های اخیر دانست. ضمن اینکه اختلاف در تعریف آسیب نیز از دلایل بیشتر بودن میزان شیوع آسیب در تحقیق یونگ و همکاران است.

میزان شیوع آسیب در تحقیق حاضر نسبت به جام جهانی ‌١٩٩٨ (‌٨/٧٢ آسیب در هر هزار ساعت مسابقه)، جام جهانی ‌٢٠٠٢ (آسیب در هر هزار ساعت مسابقه)، بازی‌های المپیک ‌٢٠٠٤ (‌٧٣ آسیب در هر هزار ساعت مسابقه) و جام جهانی ‌٢٠٠٦ (‌٧/٦٨ آسیب در هر هزار ساعت مسابقه) بالاتر بود که دلیل آن را می‌توان پایین‌تر بودن سطح مهارت بازیکنان آسیایی نسبت به بازیکنان نخبه‌ی جهان دانست. همچنین تعریف آسیب به کار رفته در این تحقیق نیز از دیگر دلایل بیشتر بودن آسیب در این تحقیق است. در تعریف به کار برده شده در این تحقیق هرگونه شکایت جسمانی بازیکنان که نیازمند کمک پزشکی بود، آسیب در نظر گرفته شد. در حالی که در اکثر تحقیقات قبلی آسب را عدم حضور بازیکنان در تمرین یا مسابقه‌ی بعدی تعریف کرده‌اند.

نتایج این تحقیق نشان داد بیشترین میزان آسیب دیدگی در ‌١٥ دقیقه‌ی انتهایی دو نیمه رخ داده است که با بسیاری از تحقیقات مشابه همخوانی دارد. علت این مساله ممکن است خستگی بازیکنان از لحاظ عصبی و عضلانی باشد که با نتایج تحقیقات خارجی متفاوت است. شاید دلیل این اختلاف تفاوت بازیکنان از نظر آمادگی جسمانی یا تفاوت در روش گردآوری اطلاعات و تعریف آسیب باشد. بالا بودن میزان آسیب‌های نیمه‌ی دوم نسبت به نیمه‌ی اول نیز ممکن است ناشی از خستگی بازیکنان باشد. این مساله لزوم آماده‌سازی بدنی بیشتر بازیکنان را نشان می‌دهد که مسوولان و مربیان تیم‌ها و به ویژه بدنسازان باید به آن توجه کنند.

درخصوص مکان وقوع آسیب، تحقیق حاضر نشان داد بیشتر آسیب‌ها در نزدیکی دروازه‌ها و در محوطه‌ی پنالتی (مناطق دو و ‌١٧) روی داد، دلیل این مساله شاید تلاش مهاجمان برای به ثمر رساندن گل و برعکس تلاش مدافعان و دروازه‌بان‌ها برای محافظت از دروازه‌ی تیم خود باشد. همچنین، گردش بیشتر توپ در مناطق نزدیک به دروازه نیز از عوامل اثرگذار بر بالا بردن میزان آسیب در این مناطق است.

در تحقیق حاضر بیشترین میزان آسیب به طور معناداری در بین بازیکنان پست مهاجم مشاهده شد. دلیل بروز آسیب بیشتر بازیکنان مهاجم را می‌توان فعالیت بیش از حد آنان برای به ثمر رساندن گل در طول بازی و حرکات انفجاری بیش از اندازه‌ی آنها نسبت به دیگر بازیکنان، همچنین فشردگی و پر تعداد بودن بازیکنان در محوطه‌ی جریمه‌ و عدم توجه مهاجمان به مدافعان دانست.

اکثر آسیب‌های اتفاق افتاده در بازیکنان شرکت کننده در جام ملت‌های آسیای ‌٢٠٠٧ در نتیجه‌ی مبارزه‌های هوایی (‌٢٨ درصد) و مبارزه‌های تکلی (‌٤/٣٤ درصد) بود.

علت عمده‌ی افزایش آسیب‌ها در نتیجه‌ی مبارزه‌های هوایی را می‌توان ناشی از استفاده‌ی بیش از حد بازیکنان از دست و آرنج‌شان در هنگام ضربه زدن با سر، همچنین توجه بازیکنان به توپ در هنگام هد زدن و عدم توجه به موقعیت بازیکنان حریف دانست. همچنین نوع بازی تیم‌ها و تاکتیک‌های آنها نیز از عوامل اثرگذار بر سازوکار آسیب است. همچنین تکل شدن (‌٦/٢١ درصد) و تکل کردن (‌٨/١٢ درصد) نیز از دیگر سازوکارهای شایع آسب در این مسابقات بود.

بنابراین بازیکنان برای دوری از آسیب، باید در هنگام مورد تکل قرار گرفتن بیشتر مراقب باشند. همچنین از انجام تکل‌های خطرناک نیز خودداری کنند. داوران مسابقات فوتبال نیز با علم به اینکه بیشتر آسیب‌ها بر اثر مبارزه‌های هوایی و تکلی ایجاد می‌شود، باید در قضاوت خود در این موارد منجربه آسیب سخت‌گیری بیشتری نشان دهند تا به یکی از وظایف خود که حفظ سلامت بازیکنان است، عمل کنند.

در تحقیق حاضر، بیشترین میزان آسیب در پایین تنه‌ی بازیکنان اتفاق افتاد که شامل ساق پا، پا و مفاصل مچ پا و زانوست.

دلیل این مساله را می‌توان درگیری بیشتر اندام تحتانی در فوتبال دانست. همچنین با توجه به بالا بودن میزان آسیب در ساق پا (‌٢٠ درصد)، استفاده از وسایل محافظتی مانند ساق بند با کیفیت مناسب در کاهش میزان بروز آسیب در بازیکنان نقش دارد.

از این پژوهش می‌توان نتیجه‌گیری کرد که میزان بروز آسیب در بازیکنان نخبه‌ی آسیا بالاتر از بازیکنان نخبه‌ی جهان است؛ ولی در الگوهای آسیب بین این دو گروه تفاوت چندانی مشاهده نشد، به طوری که بیشترین آسیب در ‌١٥ دقیقه‌ی انتهایی نیمه‌ی دوم روی داد و میزان بروز آسیب در منطقه‌ی دروازه بیش از سایر مناطق زمین بود. همچنین مهاجمان بیش از سایر بازیکنان آسیب دیدند و اندام تحتانی بیش از سایر نقاط بدن در معرض آسیب قرار داشت. مبارزه هوایی، تکل شدن و تکل کردن نیز از اصلی‌ترین عوامل به وجود آورنده‌ی آسیب شناخته شدند. بررسی این بازی‌ها نشان داد میزان بروز آسیب در جام ملت‌های آسیای ‌٢٠٠٧ نسبت به جام ملت‌های آسیای ‌٢٠٠٠ کاهش یافته است، ولی همچنان از تورنمنت‌های جهانی بیشتر است. بنابراین کنفدراسیون فوتبال آسیا و فدراسیون فوتبال کشورهای آسیایی باید برای کاهش میزان آسیب بازیکنانشان تدابیر لازم را اتخاذ کنند.

متن کامل تحقیق در نشریه المپیک تابستان ‌١٣٨٨ آمده است.

میثم نژادقصاب