آقایان سرطان پروستات را جدی بگیرند

هشدار دکتر محمدعلی زرگر به همه مردان بالای ۴۰ سال

یکی از تفاوت‌های آناتومیک زنان و مردان، وجود غده‌ای به نام پروستات است که فقط در مردان وجود دارد؛ غده‌ای به اندازه فندق که در ناحیه لگن و درست زیر خروجی مثانه قرار گرفته و قابلیت‌ زیادی برای سرطانی شدن دارد. به همین دلیل، دانستن نکاتی درباره آن به طور قطع می‌تواند مردان را در برابر این مشکل بیمه‌ کند. گفتگوی ما با دکتر محمدعلی زرگر، متخصص ارولوژی و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران، درباره همین سرطان شایع مردان است....

▪ آقای دکتر! پروستات در بدن آقایان چه وظایفی دارد؟

ـ غده پروستات نقش بسیار مهمی در تولید مثل بازی می‌کند. این غده با افزایش سن مردان و در حدود ۴۰ سالگی بزرگ می‌شود و گاهی این بزرگ شدن آن‌قدر زیاد می‌شود که می‌تواند راه ادرار را ببندد. بنابراین باید این غده پس از ۴۰ سالگی سالانه تحت معاینه پزشک باشد. این نکته را هم اضافه کنم که درمان انواع بیماری‌های ناشی از پروستات راحت‌تر از گذشته شده است. بنابراین از مردان تقاضا می‌کنم که از مشکلات پروستات نترسند و بدانند که اگر بیماری درست تشخیص داده شود، بهبودشان صد درصد است.

▪ التهاب پروستات هم مشکل شایعی است. نیست؟

ـ بله، التهاب پروستات ممکن است ناشی از عفونت یا عامل دیگری که غده را تحریک می‌کند، باشد. علایم و نشانه‌های التهاب پروستات شامل درد درکمر و ناحیه مابین مقعد و کیسه بیضه یا درد و احساس سوزش حین ادرار است. در برخی موارد نیز احساس فوریت برای ادرار، تب، لرز و گاهی خون در ادرار دیده می‌شود.

▪ چه‌طور می‌توانیم التهاب پروستات را تشخیص دهیم؟

ـ التهاب پروستات اغلب با لمس غده پروستات در معاینه پزشک تشخیص داده می‌شود. پروستات ملتهب معمولا بزرگ و حساس است. پزشک احتمالا درخواست آزمایش ادرار می‌کند تا از نظر باکتری‌های ممکن ایجادکننده عفونت هم بیمار ش را بررسی کند.

▪ التهاب پروستات را چه‌قدر باید جدی گرفت؟

ـ التهاب پروستات به ۳ نوع (باکتریال حاد، باکتریال مزمن و غیرباکتریال) تقسیم می‌شود. التهاب پروستات باکتریال حاد که شدیدترین فرم بیماری است اگر بدون درمان رها شود می‌تواند موجب مشکلات جدی نظیر ناتوانی در ادرار کردن شود. به این دلیل از آنتی‌بیوتیک‌ها جهت درمان آن استفاده می‌شود. بعضی اوقات استفاده از لوله‌ای برای تخلیه موقت مثانه نیز لازم می‌شود. نشستن در لگن آب‌گرم می‌تواند نشانه‌ها را تسکین دهد. تغییر رژیم غذایی و استفاده از داروهای مسکن نیز می‌تواند موثر باشد.

▪ برگردیم به بحث سرطان پروستات. احتمال بروز این سرطان در آقایان چه قدر است؟

ـ خب، هر چه سن آقایان بالاتر رود احتمال سرطانی شدن پروستات‌ بیشتر می‌شود. از ۸۵ سالگی به بعد تقریبا صد درصد آقایان کانون سرطانی را در پروستات خود دارند. البته این نکته را هم اضافه کنم که وجود کانون سرطانی حتما به معنای جراحی پروستات نیست بلکه گاهی اوقات در سنین بالا فقط باید تحت‌نظر باشیم.

▪ آقایان باید به چه نکاتی توجه کنند که بتوانند خطر سرطان پروستات را حس کنند و زود به فکر درمان بیفتند؟

ـ نیاز فوری به ادرار کردن، مشکل در شروع ادرار کردن، درد حین ادرار، جریان ضعیف ادرار و قطره‌قطره آمدن ادرار، قطع و وصل شدن جریان ادرار، احساس تخلیه نشدن کامل مثانه بعد از ادرار کردن و تکرر ادرار در طول شب، خون در ادرار و کاهش وزن از علایمی است که می‌تواند نشان‌دهنده خطراتی برای پروستات باشد. توصیه می‌کنم از ۵۰ سالگی به بعد، سالی یک بار به پزشک عمومی یا ارولوژیست مراجعه کنید تا با اندازه‌گیری آنتی‌ژن اختصاصی‌ خون یا همان PSA و همچنین معاینه بتوانید از این مشکل پیشگیری کنید.افرادی که سابقه خانوادگی سرطان پروستات دارند، باید از ۴۰ سالگی به پزشک مراجعه کنند و از این حیث معاینه شوند.

▪ اگر فردی پروستات بزرگ داشته باشد حتما باید جراحی شود؟

ـ اگر فردی پروستات بزرگ داشته باشد احتمالا به سرطان خوش‌خیم پروستات مبتلا شده باشد، بنابراین با استفاده از درمان‌های دارویی درصد زیادی از این بیماران بهبود می‌یابند.

▪ در خصوص رابطه رژیم غذایی و سرطان پروستات هم توضیح می‌دهید؟

ـ برای پیشگیری از سرطان پروستات باید مواد پروتئینی و چربی مصرف نکنید. امروزه ثابت شده که افراد چاق بیشتر از لاغرها به سرطان پروستات دچار می‌شوند. گوجه‌فرنگی هم به دلیل دارا بودن ماده‌ای به نام لیکوپن ممکن است از سرطان پروستات پیشگیری کند. ترکیباتی که سلینوم دارند نیز در پیشگیری از سرطان پروستات موثرند.

▪ آقای دکتر! شما نایب رییس انجمن ارولوژی ایران هم هستید. آیا امسال نیز برنامه‌ای برای غربالگری آقایان دارید؟

ـ از ۴ سال پیش، انجمن ارولوژی ایران با همکاری وزارت بهداشت نخستین پنج‌شنبه اسفند هر سال را با عنوان «روز سلامت مردان» انتخاب کرد تا در این روز، پزشکان عضو این انجمن به طور رایگان افراد را معاینه و غربالگری کنند. از امسال برخی آزمایشگاه‌ها نیز به این طرح اضافه شده‌اند و به طور رایگان آزمایش‌های غربالگری را در همان روز انجام می‌دهند. جواب آزمایش را نیز یک روزه به افراد اعلام می‌کنند. این‌گونه برنامه‌ها در اغلب کشورهای پیشرفته جهان نیز وجود دارد.

▪ بعضی‌ها خیال می‌کنند اگر پروستات‌شان را بردارند، مردانگی‌شان هم از بین می‌رود!

ـ بله، این یک تصور اشتباه و رایج است. ممکن است گاهی اوقات ترشحات خارج نشود اما از بین رفتن مردانگی مبنای علمی‌ ندارد زیرا همان‌طور که می‌دانید هورمون‌های جنسی در بیضه‌ها ساخته می‌شوند. این قبیل باورهای نادرست از کم‌اطلاعی ناشی می‌شود.

▪ راست است که می‌گویند وازکتومی باعث سرطان پروستات می‌شود؟

ـ نه! مطالعات زیادی در این خصوص صورت گرفته و ثابت شده که وازکتومی هیچ تاثیری روی سرطانی شدن پروستات ندارد.

دکتر مجید سلطانی