وضعیت بحرانی تامین اجتماعی

رسیدن به وضع نامناسب و در حال ورشكستگی موجودی صندوق تامین اجتماعی و دیگر صندوق های بازنشستگی, به راحتی قابل پیش بینی بود, از هفت یا هشت سال پیش صندوق تامین اجتماعی باید پیش بینی امروز را می كرد تا در آستانه ورشكستگی قرار نگیرد

نرخ حق بیمهء صندوق‌های بیمه براساس نقطهء سربه‌سری و طول عمر آن صندوق تا رسیدن به نقطهء سـربه‌سری تعیین می‌شود و این یعنی آغاز ورشكستگی; زیرا نشان‌دهندهء این است كه حق بیمه‌های پرداختی (ورودی) با مستمری‌های پرداختی (خروجی) یكی شده و منابع موجود صندوق، كفاف تعهدات آن را نمی‌دهد، بنابراین صندوق بیمه‌گر باید از منابع و ذخایر خود برای تعهداتش هزینه كند. از این رو یك صندوق بیمه و بازنشستگی برای سرپا ماندن باید هم به دنبال ورودی‌های بیش‌تر باشد و هم حق‌بیمه‌ها را كه سرمایهء صندوق بیمه است به خوبی سرمایه‌گذاری كند و در واقع، به دنبال یك سرمایه‌گذاری سودآور برای صندوق باشد.

رسیدن به وضع نامناسب و در حال ورشكستگی موجودی صندوق تامین اجتماعی و دیگر صندوق‌های بازنشستگی، به راحتی قابل‌پیش‌بینی بود، از هفت یا هشت سال پیش صندوق تامین اجتماعی باید پیش‌بینی امروز را می‌كرد تا در آستانه ورشكستگی قرار نگیرد.

طبق قانون تامین اجتماعی (بزرگ‌ترین صندوق بیمه و بازنشستگی كشور) هر سه سال یك‌بار وضعیت درآمدی، سرمایه‌ای و بیمه‌ای هر صندوق بیمه و بازنشستگی باید مورد بازبینی قرار گیرد تا رسیدن به نقطه سربه‌سری آن طولانی شده و بودجهء صـنـدوق براساس آن بازرسی‌ها تنظیم شود. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد كه سازمان تامین اجتماعی كشور با بحران كسر بودجه مواجه و ناچار به صرف منابع خود است; منابعی كه حداكثر ظرفیتی سه سال آینده تمام خواهد شد. در آن زمان دولت باید مسایل و مشكلات این صندوق را بر دوش نحیف خود بكشد و جوابگوی ۲۸ میلیون بیمه‌شدهء تامین اجتماعی باشد.

جذب منابع، كارآسانی برای این صندوق نیست، چون با وجودی كه بخش سن كار ۱۵۵ تا ۴۰ سال)در طول چند سال گذشته افزایش یافته و ضخیم شده اما در مقابل سن شروع به كار بالا رفته است. یعنی تا ۱۰ یا۱۵ سال پیش، ‌سن شروع كار ۲۰ تا ۲۲ سال بود، اما در چند سال اخیر این رقم به ۲۷ تا ۳۰ سال افزایش پیدا كرده است.

در حالی كه بنا به گفتهء آمار رسمی دولت بیش از سه میلیون بیكار وجود دارد و كشور با بحران اشتغال روبه‌رو است، صندوق تامین اجتماعی به وسیلهء قوانین متعدد و كاهنده (بازنشستگی پیش از موعد و ...) و دادن یارانه‌های پیدا و پنهان، هر روز به نقطه سربه‌سری نزدیك می‌شود كه با وجود وسعت بسیار جمعیت، این موضوع بیش‌تر به یك فاجعه شبیه است تا خطر.

برای برون رفت از این موقعیت، راه‌های متعددی وجود دارد اما بنا به شرایط موجود از چند راهكار بیش‌تر نمی‌توان استفاده كرد. با توجه به شرایط مالی و اقتصادی جامعه، تورم و نرخ رشد اقتصادی، جامعه كشش افزایش حق بیمه را ندارد اما می‌توان با بالابردن سن بازنشستگی و تصحیح قوانین داخلی تامین اجتماعی، منابع و مصارف آن را كنترل كرد. در سازمان تامین اجتماعی به دلیل ساختار قانونی آن و متمركزبودن قدرت (با وجود هیات مدیره كه بیش‌تر صوری است) در دست مدیرعامل انحصار قدرت و قانون وجود دارد، بنابراین، با تغییر هر مدیرعامل تمام برنامه‌ریزی‌های گذشته معلق مانده و برنامه‌های جدیدی شروع می‌شود كه هزینه‌های بسیاری را بر سازمان‌تامین اجتماعی تحمیل می‌كند. البته باید اضافه كرد كه معمولا مدیریت اعمال‌شده در این سازمان كاملا سیاسی است، در حالی كه در یك صندوق بیمه‌ای با این عظمت باید مدیر از بدنهء ساختار بیمه‌ای انتخاب شود.

در هر حال، بودجهء سال ۸۶ تامین اجتماعی نشان می‌دهد این صندوق با ۲۸ میلیون بیمه‌شده، روند رو به نزول خود را طی می‌كند. متاسفانه وزارت رفاه نیز به دلیل این‌كه كار كارشناسی چندان قوی و محكمی برای آن انجام نشده، مانند یك وزارتخانه از دستگاه‌های تابعه‌اش قدرت حساب‌كشی ندارد و نمی‌تواند كمكی به بهبود و اصلاح ساختار این صندوق بكند

منبع : سرمایه