چهارشنبه, ۲ خرداد, ۱۴۰۳ / 22 May, 2024
پنج ابوالحسن نقّاش در یک قرن
شرحی درباره پنج نقاش سده سیزده هجری:
۱) ابوالحسن غفاری،
۲) "ابوالحسن اصفهانی،
۳) ابوالحسنغفاری، معروف به صنیعالملک
۴) ابوالحسن افشارآرموی،
۵) ابوالحسن ثالث.
▪ ابوالحسن اول
حکومت و فرمانروائی شاهزادگان قاجاری در شهرها و تشکیل دربارهای کوچک و رقابت و چشمهم چشمی با یکدیگر بازار هنرهای تزئینی را در قرن ۱۳ رواجی شایسته داد و بهمین سبب نقاشی در کاخها و کتابها بجهت رونق فراوان مکتب خاص یافت و این هنر، خریدار بسیار پیدا کرد از این روی صاحبان ذوق بیشتر در پی فراگرفتن رموز این هنر بودند. قرن سیزدهم را باید دوران اعتلای هنرهای تزئینی دانست و از این زمان نسبتاً آثار بیشماری برای ما بیادگار مانده است.
در میان نقّاشان استاد که در این قرن زیاد بودهاند ابوالحسنها نقشی چشمگیر داشته، تاریخ نقاشی را در این قرن آراستهاند.
نخستین ابوالحسن، ابوالحسن غفاری مستوفی کاشانیست. او پسر معزالدین محمد غفاری مستوفی میباشد که از ارباب قلم کاشان بوده است، معزالدین محمد در سال ۱۱۶۲ بفرمان کریمخان زند حاکم کاشان و نطنز و جوشقان گردید، اجداد وی همواره در شمار بزرگان این شهر بودهاند. نسبت ابوالحسن بچند واسطه به ابیذرغفاری میپیوندد و این خاندان که امروز به غفّاری مشهورند و کاشانیالاصل هستند. (غفاری به کسر غین و بدون تشدید میباشد).
ابوالحسن نخست در پی فراگرفتن و کسب هنر نقاشی بود، به توصیة میرزا محمد بروجردی که در آن عهد منصب استیفای دیوان شاه را داشت بکسب علم سیاق و انشاء پرداخت و در دستگاه علیمرادخان زند مستوفی وارد شد و بهمین واسطه به مستوفی اشتهار یافته، بعد از زوال این سلسله در دستگاه قاجاریه راه جست.
ابوالحسن در نقاشی تفنن داشته، اینکار پیشة وی نبوده، بر اساس ذوق بدین هنر دست یازیده است و اکثر کارهای او کپیه از تابلوهای مشهور نقاشان رمی و زنان لخت بوده، گاه از روی طبیعت پردههائی بوجود آورده است.
وی تاریخی دارد بنام گلشن مراد که شامل حوادث بعد از نادر شاه و دوران سلاطین زنده میباشد این تاریخ که بنام علیمرادخان زند تألیف شده به نثری مصنوع است و حکایت از فضل و دانش مصنّف مینماید. قسمتی از این کتاب را ابوالحسن و قسمتی دیگر را محمدباقر غفاری پسر وی به رشتة تحریر درآورده است.
ابوالحسن با استعدادی خاص در دبیری و منشیگری، در سلک مُستوفیان دربار کریمخان و علیمرادخان و بنا به ذوق فطری در نقاشی استاد گردیده بود. در آغاز جوانی چنانکه خود نوشته است، ده سال در پی فراگرفتن رموز نقاشی سعی و کوشش داشته،
آنگاه در پی کسب دانش دبیری شده، در سلک دبیران و منشیان دربار درآمده، لکن تا پایان عمر دست از نقاشی باز نداشته است.
او بقرائنی تا اواخر سال ۱۲۰۶ و اوایل ۱۲۰۷ در قید حیات بوده، تاریخ خود را هم تا همین سنوات نگاشته، پسرش محمدباقر کتاب را تا سال ۱۲۱۰ بپایان برده است.
▪ ابوالحسن دوم
ابوالحسن دوم اصفهانیست و پیشهاش نقاشی بوده، در صورتسازی سبکی شیرین و قلمی نمکین داشتهاست. اجمالا میدانیم او اواسط عهد فتحعلی شاه (۱۲۱۲-۱۲۵۰ هـ ) و زمان محمد شاه (۱۲۵۰-۱۲۶۴ هـ ) را دریافته است. درگذشت او را از این جهان نیز نمیدانیم. آنچه از کارهای او دیده شده تصویر مشاهیر و بزرگان، با آب رنگ بوده است.
▪ ابوالحسن سوم
ابوالحسن سوم، ابوالحسن غفاری که بعد ملقب بصنیع الملک شده، میباشد. وی فرزند میرزا محمد و برادر میرزا بزرگ نقاش پدر کمالالملک است. این ابوالحسن از نوابغ عصر ناصری و بنا بمدارکی که در دست داریم مقارن سال ۱۲۳۲ در کاشان ولادت یافته، در آغاز جوانی به تهران آمده، پس از فراگرفتن رموز و مقدمات هنر نقاشی بحکم وراثت در اینکار با استعدادی کمنظیر پای بمیدان نقاشی و صورتگری گذاشته، در زمان محمد شاه او را به استادی پذیرفتهاند و چون نبوغ او زبانزد همه بوده در اوائل سلطنت ناصرالدین شاه جهت تکمیل این هنر وی را به رم روانه ساختهاند. او، پس از تکمیل هنرش به ایران مراجعت کرده، مورد توجه شاه جوان، ناصرالدینشاه که خود به نقاشی عشق فراوان داشت قرار گرفت. هنر او توجه اعیان و اشراف را جلب کرده و با عنایت شاه، مدرسه و نمایشگاه نقاشی مفتوح ساخت و در وزارت انطباعات آن عهد مشیر و مشار کارهای هنری و چاپ گردید. تصاویر روزنامة ملّتی و دولت علیّه و مجلس سلام ناصرالدین شاه در نظامیه که بعد محل لقانطه شد از شاهکارهای اوست.
ابوالحسن در سال ۱۲۷۸ ملقب به بصنیعالملک گردید و در دوران بیست سالة آغاز سلطنت ناصرالدین شاه، ترقّی بسیار کرده، مشمول لطف و مهر شاه گردید. شاگردان زیاد تربیت نمود که عباس شیرازی، نقاش مشهور، یکی از آنهاست. صنیعالملک در سال ۱۲۸۲ در پنجاه سالگی از اینجهان درگذشته است.
▪ ابوالحسن چهارم
ابوالحسن افشار ارموی میباشد که در نقاشی گل و بوته و پرنده ثانی شفیع عباسی بوده است. ابوالحسن پسر اللهوردی نقاش است و بنا بقول اعتمادالسلطنه، علی اشرف نقاش مشهور عهد نادرشاه و کریمخان زند عّم او بود. علی اشرف استاد آقا زمان، آقا صادق، آقا نجف و آقا باقر میباشد.
ابوالحسن افشار به لال معروف بوده، اعتمادالسلطنه در شأن او نوشته است در صنعت نقاشی و گل و بوتهسازی و رنگآمیزی، ما بین قلمدانها و جلدهای کار او و عمّش علی اشرف نقاش افشار مشهور، تمیزی ممکن نبود نگر آنکه ارقام از صاحب صنعت اعلام میگردید. غزیزخان سردار از کارهای او بسیار بر سبیل هدیه برای اعیان و اشراف به تهران فرستاد. قلمدان او هم در حیات خودش تا پنجاه تومان خرید و فروش بهمرسانید. تقریباً در اواسط این سنین اربعین وفات یافت یعنی سال چهلم سلطنت ناصرالدین شاه که ۱۳۰۴ میشود.
علی اشرف نقاش مشهور تا حدود سنة ۱۱۸۰ در قید حیات بوده، اگر فرض کنیم اللهوردی نقاش بردار کوچکتر از علی اشرف بوده و بیست سال بعد از علی اشرف از این جهان رفته باشد و ابوالحسن در اواسط یا اواخر عمر اللهوردی متولد شده باشد باز قبول اینکه علی اشرف عّم وی بوده مشکل است مگر آنکه بگوئیم علی اشرف عّم اللهوردی بوده، بدین اعتبار اعتمادالسلطنه عّم ابوالحسن خوانده است. بهر صورت ابوالحسن افشار از استادان مشهور قرن ۱۳ میباشد که آثارش در خود توجه بسیار است.
▪ ابوالحسن پنجم
ابوالحسن پنجم که خود در زیر تابلوهای خویش ابوالحسن ثالث رقم نموده است فرزند مرحوم صنیعالملک بوده، او را نخست یحیی میخواندهاند. بعد از مرگ پدر او خود را ابوالحسن خوانده، شاید خواسته است در پرتو اشتهار این نام شهرتی فراهم سازد ولی هر چند در نقاشی کوشیده، چون استعداد چندان نداشته در ردیف نامدران این هنر درنیامده است. ابوالحسن ثالث بدین جهت خود را ثالث خوانده که در خاندان غفاری سومین ابوالحسن بوده است. وی در دورنماسازی و رنگ روغن از خود آثاری بجا گذاشته که درخور تحسین نیست. او تا زمان مظفرالدین شاه (۱۳۱۴-۱۳۲۴ هـ) میزیسته، خودکشی میرزا ابوتراب خان برادر کمالالملک در خانة او بوده است. او در نجات وی مخصوصاً اهمال کرده، تا ابوتراب خان بمیرد. شاید عناد و دشمنی از حسادت همکاری سبب بوده است.
احمد سهیلی خوانساری
http://www.ichodoc.ir
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور سقوط بالگرد رئیسی سیدابراهیم رئیسی شهدای خدمت شهید جمهور ابراهیم رئیسی رئیسی شهادت ایران سقوط بالگرد حسین امیرعبداللهیان
کنکور مترو سازمان تامین اجتماعی تهران امتحانات نهایی شهرداری تهران سانحه بالگرد رئیسی بارش باران آموزش و پرورش هلال احمر سیل قوه قضاییه
قیمت دلار خودرو ارز قیمت خودرو بورس قیمت طلا یارانه بازار خودرو دلار حقوق بازنشستگان سایپا یارانه نقدی
شهید تلویزیون سینمای ایران سینما آیت الله سید ابراهیم رئیسی هنرمندان شعر رسانه ملی لیلا حاتمی سریال
کنکور ۱۴۰۳ دانش بنیان
اسرائیل روسیه غزه رژیم صهیونیستی امیرعبداللهیان جنگ غزه ترکیه فلسطین آمریکا ولادیمیر پوتین چین عربستان
فوتبال پرسپولیس استقلال رئال مادرید باشگاه پرسپولیس لیگ برتر لیگ برتر ایران فدراسیون فوتبال والیبال لیگ برتر انگلیس باشگاه استقلال لیورپول
اپل هوش مصنوعی مایکروسافت گوگل سامسونگ ناسا انسان تبلیغات موبایل آیفون
سلامت سرطان مغز آلزایمر طول عمر کاهش وزن مغز انسان افسردگی سلامت روان