توسعه طب سنتی و رفع مشکلات اقتصادی

دلایل زیادی برای گرایش مردم به طب مکمل وجود دارد که کلی نگر بودن, تأکید بر اصلاح روش زندگی, توجه به نقش معنویت, استفاده از قدرت دفاعی خود بدن, همخوانی با فرهنگ بومی, عوارض شایع داروهای آلوپاتی و در نهایت هزینه پائین و در دسترس بودن از آن جمله هستند

● دلایل گرایش اجتماعی به طب مکمل

دلایل زیادی برای گرایش مردم به طب مکمل وجود دارد که کلی‌نگر بودن، تأکید بر اصلاح روش زندگی، توجه به نقش معنویت، استفاده از قدرت دفاعی خود بدن، همخوانی با فرهنگ بومی، عوارض شایع داروهای آلوپاتی و در نهایت هزینه پائین و در دسترس بودن از آن جمله هستند.

در بسیاری از کشورهای توسعه‌نیافته که هنوز مردم به خدمات بهداشتی اولیه دسترسی ندارند، طب سنتی و مکمل در دسترس و ارزان است. مثلاً در کشور ”غنا“ نسبت درمانگران طب سنتی به کل جمعیت یک‌دویستم به یک‌ چهارصدم است در حالی‌که این نسبت برای درمانگران ”آلوپاتیک“ یک به بیست‌هزارم است.

در غنا، کنیا و مالی که بودجه سرانه بهداشت و سلامت هر نفر ۶ دلار است هزینه یک دوره درمان ضدمالاریا خارج از استطاعت اکثریت مردم است در حالی‌که درمان‌های سنتی مالاریا در آنجا بسیار ارزان‌تر و یا حتی رایگان می‌باشد.

● مردم‌سالاری پزشکی

گرایش رو به افزایش مردم به روش‌های طب مکمل و سنتی سیاستمداران و مسئولان بخش بهداشت کشورهای مختلف را از موضع منفعلانه خارج نمود و در کشورهای مختلف تحقیقات گسترده در این زمینه شروع شد.

در ایالات متحده در مارچ ۲۰۰۰ کمیسیونی در کاخ سفید تشکیل شد تا روش‌های شناخت و دستیابی به طب مکمل و اولویت‌های پژوهشی و آموزشی آن را بررسی کند که نتایج آن در سال ۲۰۰۲ انتشار یافت.

اما مردم‌سالاری در پزشکی مهمترین دلیل توجه سیاستمداران به طب مکمل نبود بلکه نتایج تحقیقات علمی و عوامل اقتصادی نیز نقش مهمی داشتند.

- به‌عنوان مثال در مطالعه‌ای که در کشور ”پرو“ برای بررسی میزان صرفه اقتصادی طب مکمل و جایگزین انجام شد نشان داد که میزان صرفه اقتصادی درمان‌های طب مکمل و جایگزین در بیماری‌های مورد مطالعه در این تحقیق ۶۳-۵۳ درصد بالاتر از درمان‌های رایج در پزشکی آلوپاتی بود.

وظیفه سازمان جهانی بهداشت کمک به حفظ جان انسان‌ها، بهبود وضعیت بهداشت و کمک به پر کردن شکاف عظیمی است که در راه دسترسی مردم به داروهای ضروری و مراقبت‌های بهداشتی اولیه قرار دارد. با توجه به اینکه شعار ”بهداشت برای همه تا سال ۲۰۰۰“ به دلایل مختلف از جمله دلایل اقتصادی محقق نشد سازمان جهانی بهداشت برای پر کردن این شکاف عظیم استراتژی ارتقاء طب سنتی را تبیین نمود.

تاکنون کشورهای مختلف دنیا قدم‌های بزرگی در راستای اهداف استراتژی سازمان جهانی بهداشت برداشته‌اند.

از جمله ارائه واحدهای اجباری و اختیاری طب سنتی و مکمل در دانشگاه‌ها، تخصیص اعتبار برای پژوهش‌های علمی، فراهم نمودن پوشش بیمه‌ای برای خدمات طب مکمل و ...

پوشش بیمه‌ای هزینه درمان و داروهای طب سنتی و مکمل در ژاپن، چین، کره و ویتنام به‌صورت کامل است و در کشورهای آلمان، استرالیا، نروژ، انگلستان، کانادا و آمریکا قسمتی از هزینه‌ها توسط سازمان‌های بیمه‌گر پرداخت می‌شود.

● وضعیت ایران

با توجه به کسری عظیم بودجه در بخش سلامت و بنا به توصیه سازمان بهداشت جهانی و تجربه دیگر کشورها توسعه طب سنتی و مکمل می‌تواند یکی از راه‌حل‌های مناسب برای رفع مشکلات اقتصادی در این بخش باشد.

اکنون که در میانه سال ۲۰۰۴ هستیم با اهداف تعیین شده سازمان بهداشت جهانی فاصله زیادی داریم.

- هنوز واحدهای رسمی دانشگاهی در زمینه طب مکمل ایجاد نشده است. هیچ سیاستگذاری برای استفاده علمی و هیچ‌گونه پوشش بیمه‌ای برای درمان‌های طب سنتی و مکمل و داروهای گیاهی وجود ندارد.

با وجود اینکه ایران مهد پزشکی سنتی دنیا است و هنوز مکمل‌های طب سنتی ایران که بتوان از دانش آنها بهره برد در قید حیات هستند و در حالی‌که به تصریح سازمان جهانی بهداشت ”روش‌های طب سنتی از کشوری به کشور دیگر و از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت است و دلیل آن اختلافات فرهنگی می‌باشد“.

دانشکده طب سنتی مشهد در اولین اقدام خود پس از تأسیس، چند پزشک را برای یادگیری ”طب سنتی چین“ به این کشور فرستاد!

آیا در چند سال آینده، با همسو شدن با استراتژی ارتقاء طب سنتی شاهد کاهش هزینه در بخش سلامت خواهیم بود و یا در نتیجه عدم برنامه‌ریزی مناسب و عقب ماندن از غافله جهانی مجبور به پرداخت هزینه‌ای هنگفت جهت وارد کردن این علم و محصولات آن به کشور خواهیم بود؟

مامک هاشمی