رسانه؛ ابزاری برای مهندسی افکار جامعه

۱) انسان، موجودی ابزارساز است و دائماً در پی ساخت ابزارآلاتی است تا به روند زندگی خود جریان بخشد و مسائل و معضلات را برای خود تسهیل نماید. رسانه‌ها نیز جزئی از این ابزار آلات …

۱) انسان، موجودی ابزارساز است و دائماً در پی ساخت ابزارآلاتی است تا به روند زندگی خود جریان بخشد و مسائل و معضلات را برای خود تسهیل نماید. رسانه‌ها نیز جزئی از این ابزار آلات ساخت دست بشرند و با این هدف شکل‌گرفته‌اند که بخشی از عطش بشر برای شناخت و کسب آگاهی از اقصی نقاط جهان را سیراب کنند.

۲) طی دگرگونی‌های اخیر در عرصه اطلاعات و پیدایش رسانه‌های توده‌ای و فراگیر، ما شاهد وضعیت جدیدی هستیم که در آن اخبار و اطلاعات به ساده‌ترین روش‌ها در اختیار افراد در تمام جوامع قرار می‌گیرند و آنها را بدل به ناظر همه چیز بین عرصه تحولات جهانی می‌نماید.

در ابتدا این چنین می‌نمود که رسانه‌ها، ابزاری خنثی هستند و دارای بار ارزشی خاصی نیستند. یک چنین خوش‌بینی‌هایی باعث شد امثال مارشال مک لوهان در اثرش « فهم رسانه»، رسانه‌ها را عاملی در جهت شفاف‌شدن جهان و نزدیک شدن افراد به یکدیگر تعریف نماید و از وضعیت جدید با عنوان «دهکده جهانی» یاد کند.

۳) ولی مسئله اینجا است که رسانه‌ها به هیچ‌وجه بی‌طرف نیستند و همواره از دستورکارهایی که سیاستگذاران برایشان تدارک دیده‌اند پیروی می‌کنند، البته این فرایند نه خیلی آشکار بلکه چنان نرم و زیرپوستی به مخاطبان ارائه می‌شود که خود مخاطب به مهندسی شدن افکار و جهت‌دهی شدن عقاید خود پی ‌نمی‌برد.

در واقع عرصه رسانه‌ها، عرصه نبردی نمادین در قالب جنگی نرم بین دستورکارهای مختلف رسانه‌هاست که برای کسب بیشترین ذهنیت‌ها و اعمال نفوذ با یکدیگر رقابت می‌کنند.

۴) برنامه‌های رسانه‌ها همچون کالاهای بسته‌بندی شده است که زیر لوای برنامه‌های متفاوت و مختلف و به‌ظاهر سرگرم‌کننده پنهان می‌شود و در هر لحظه نشانه‌ها و نمادهای خاصی را به ذهن مخاطب القا می‌کند تا از آنها بهره‌برداری‌های سیاسی به عمل آورند.

برخی رسانه‌ها با تحمیل این بسته‌های سیاسی در قالب برنامه‌های مختلف، توانایی تأمل و تفکر پیرامون مسائل را از مخاطبان سلب می‌کنند و به جای آنها قضاوت می‌کنند و تصمیم می‌گیرند.

تبلیغات سیاسی رسانه‌ها دیگر محدود به اخبار و تفاسیر سیاسی نیست بلکه حتی مرز برنامه‌های به اصطلاح سرگرم کننده را نیز درنوردیده و فرد حتی هنگام تماشای برنامه‌های تفریحی و به ظاهر غیرسیاسی نیز تحت تأثیر پیام‌های سیاسی چنین رسانه‌هایی است.

۵) غرب و بخصوص ایالات متحده با بهره‌برداری از تکنولوژی پیشرفته خود و انحصار استفاده از رسانه‌های فراگیر که کل مناطق جهان را تحت پوشش قرار می‌دهند، امروز بدل به قدرتی رسانه‌ای شده و در صدد ساختن ابزاری از آن در جهت نیل به اهداف سیاسی خود هستند.

تنها راه مقابله با حملات رسانه‌ای غربیان، استفاده از همین ابزار در جهت دفاع از فرهنگ و اصالت فکری جامعه است و در این بین اولین هدف رسانه‌های داخلی باید افزودن به آگاهی سیاسی جامعه به منظور مقابله با تجاوزات فرهنگی و رسانه‌ای بیگانگان باشد.