آئین نامه ساماندهی کودکان خیابانی

ارتباط تقویت مددكار اجتماعی با كودك خیابانی كه جلب اعتماد و پذیرش ارتباط از سوی كودك خیابانی را به همراه دارد

● فصل اول – كلیات

▪ ماده ۱

اصطلاحات زیر در آیین ‌نامه در معانی مشروح مربوط به كار می‌روند:

۱) كودك خیابانی :

فرد كمتر از ۱۸ سال تمام كه به صورت محدود یا نا محدود در خیابان به سر می‌برد ، اعم از كودكی كه هنوز با خانواده خود تماس دارد و از سرپناه برخوردار است و یا كودكی كه خیابان را خانه خود می‌داند و رابطه او با خانواده به حدقل رسیده و یا اساساً چنین ارتباطی وجود ندارد.

۲) ساماندهی :

مجموعه فعالیتهایی كه توسط نهادها، سازمانها و دستگاههای اجرایی دولتی و غیر دولتی تعریف شده در این آیین‌نامه ، از شناسایی ، جذب و پذیرش كودكان خیابانی آغاز و تا رسیدن وی به فرجام قابل اطمینان ادامه می‌یابد .

۳) شناسایی :

ارتباطی كه توسط مددكار اجتماعی با كودك خیابانی شكل می‌گیرد و به تشخیص وضع موجود وی می‌انجامد.

۴) جذب :

ارتباط تقویت مددكار اجتماعی با كودك خیابانی كه جلب اعتماد و پذیرش ارتباط از سوی كودك خیابانی را به همراه دارد. این فعالیت با هدف آگاه نمودن كودك خیابانی از منابع و خدماتی كه می‌تواند در اختیار او قرار گیرد انجام پذیرد.

۵) اقامت:

حضور كوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت كودك خیابانی درمركز اقامت كه شامل سه سطح زیر می‌شود:

الف ) اقامت كوتاه مدت:

حضور كودك خیابانی در مركز اقامت حداكثر به مدت ۲۱ روز.

ب) اقامت میان مدت :

حضور كودك خیابانی در مركز اقامت بیشتر از ۲۱ روز تا یك سال.

ج) اقامت دراز مدت:

حضور كودك خیابانی بی‌سرپرست یا بدسرپرست در مراكز شبانه‌روزی تا پایان ۱۸ سالگی مطابق با ایین‌نامه مراكز شبانه‌روزی سازمان بهزیستی كشور.

ـ تبصره

در موارد استثنایی و در صورت ضرورت با نظر تیم تخصصی مدت اقامت موضوع بند «الف» حداكثر یك دوره قابل تمدید می‌باشد.

۶) مراكز كودكان خیابانی:

مراكزی كه در آنها خدمات تخصصی به كودكان خیابانی ارایه می‌شود. این مراكز در چهار سطح زیر می‌باشند:

الف ) مراكز و پایگاه‌های سطح یك ( سرپایی):

مراكز و پایگاههای ثابت و سیاری كه بدون اقامت كودك نسبت به ارایه خدمات سرپایی به وی و خانواده‌اش اقدام می‌نمایند.

ب) مراكز سطح دو ( اقامت كوتاه مدت): مراكزی كه امكان اقامت كودك حداكثر تا ۲۱ روز فراهم می‌كنند( موضوع جزء « الف » بند (۵) ماده( ۱) این آیین‌نامه)

ج) مراكز سطح سه (اقامت میان مدت) :

مراكزی كه امكان اقامت كودك را حداكثر تا یك سطح مهیا می‌كند. ۰ موضوع جزء «ب» بند (۵ ) ماده (۱) این آیین‌نامه )

د) مراكز سطح چهار ( اقامت دراز مدت) :

مراكزی كه امكان اقامت كودكان بی‌سرپرست یا بدسرپرست را تا پایان ۱۸ سالگی تأمین می‌كند.(موضوع جزء «ج» بند (۵) ماده (۱) این آیین‌نامه)

۷) پذیرش :

برقراری رابطه پایدار حرفه‌ای كه زمینه را برای اجرای فرآیند مشكل گشایی در سطح مختلف فراهم می‌كند. پذیرش در سه سطح زیر انجام می‌پذیرد:

الف ) پذیرش سطح یك :

برقراری ارتباط فعال مددكار با كودك خیابانی برای فراهم نمودن حمایتهای لازم ، بدون نگهداری كودك در مر كز اقامت . این نوع پذیرش در مركز كودكان خیابانی سطح یك صورت می‌پذیرد.

ب) پذیرش سطح دو :

اقامت كوتاه مدت كودك خیابانی در مركز سطح دو برای دریافت خدمات تخصصی بیشتر . ( پذیرش سطح (۲) از طریق از سطح (۱) یا به طور مستقیم انجام می‌شود).

ج) پذیرش سطح :

اقامت میان مدت كودك خیابانی در مركز سه برای دریافت خدمات تخصصی و حمایتهای بیشتر .( پذیرش سطح (۳) از طریق ارجاع از سطوح (۱) و (۲) انجام می شود).

د) مراكز سطح چهار ( اقامت بلند مدت):

این مراكز مستقیماً و یا با اعطای مجوز رسمی سازمان بهزیستی كشور به اشخاص حقیقی و حقوقی تأسیس و اداره می‌شوند.

ـ تبصره

اقامت بلند مدت و میان مدت كودكان خیابانی كه در مراكز سطح (۳۹ و (۴) انجام می‌گیرد می‌تواند به اشخاص حقیقی و حقوقی و سازمانها و مؤسسات غیر دولتی علاقمند و واجد صلاحیت واگذار شود . ضوابط و شاخصهای تشكیل ( فضای فیزیكی، نیروی انسانی و غیر ) نحوه اداره و كنترل كیفیت این مراكز بر اساس آیین‌نامه ضوابط تاسیس و انحلال مراكز نگهداری كودكان خیابانی، موضوع بند (۲) ماده (۲۶) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت – مصوب ۱۳۸۰ – توسط سازمان بهزیستی كشور تهیه و ابلاغ خواهد شد.

۸) ترخیص :

پایان اقدامات تیم تخصصی مراكز و دستیابی به اهداف تعیین شده كه منجر به پاسخگوی به نیازهای كودك در كوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت می‌گردد. بازگشت كودك به كانون خانواده اولویت اقدامات ترخیص مراكز خواهد بود.

۹) پیگیری :

سلسله اقداماتی كه به منظور پیشگیری از بروز مجدد مشكل برای كودك پس از ترخیص از طریق تماس با خانواد و بازدید از شرایط خانوادگی یا دعوت والدین یا خانواده كودك یا سرپرستان وی جهت بررسی و مشاوره‌های مددكاری انجام می‌پذیرد.

۱۰) توانمندسازی :

فرآیندی است كه طی آن مجموعه اقدامات و خدماتی با هدف تحقق زندگی عادی باحداقل وابستگی به منابع حمایتی و ارتقاء تواناییها و مهارتهای آموزشی ، اجتماعی و حرفه‌آموزی به كودك و یا خانواده وی ارایه می‌شود.

۱۱) تیم تخصصی :

شامل گروهی از متخصصین و كارشناسان از جمله سرپرست مركز، روانشناس ، مددكار اجتماعی، روانپزشك، پزشك ، پرستار ، كارشناس حقوقی ، مربی و غیره است كه به صورت سیار یا ثابت به ارایه خدمات تخصصی به كودك خیابانی و خانواده وی می‌پردازند.

۱۲) نهادهای حامی:

كلیه نهادها و سازمانهایی كه به استناد اساسنامه یا وظایف سازمانی‌، نسبت به ارایه تمام یا بخشی از خدمات موضوع این آیین نامه به كودكان خیابانی اقدام می‌نمایند.

● فصل دوم – روند اجرایی

▪ ماده ۲

سازمان بهزیستی كشور موظف است با همكاری و مشاركت شهرداری ، انجمنهای خیریه، تشكلهای غیر دولتی و نیروی انتظامی و با استفاده از مددكار اجتماعی ( در قالب تیم تخصصی سیار یا مستقر در مراكز كه با همكاری شهرداریها سازماندهی خواهد شد) . نسبت به شناسایی ، جذب ،پذپرش و توانمند سازی كودكان خیابانی در كلیه مراكز استانها و در صورت صلاحدید كار گروه اجتماعی استان در شهرهای بالای دویست هزار نفر اقدام نماید.

ـ تبصره۱)

نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران موظف است در مواردی كه سلامت جسمانی و روانی كودك در معرض خطر جدی قرار می‌گیرد در امر جذب سازمان بهزیستی كشور همكاری نماید.

▪ ماده ۳

در هر مرحله مسئولیت پیگیری پس از ترخیص كودك به عهده مركز ترخیص كننده است به جز مركز سطح یك موضوع این آیین نامه و این امر تا رسیدن وی به فرجام قابل اطمینان ادامه می‌یابد.

▪ ماده ۴

در صورت تحویل كودك خیابانی به خانواده ، بهزیستی استانها و سایر نهادهای حامی موظفند در زمینه حمایت مادی و معنوی خانواده اقدامات لازم را به عمل آورند و هر شش ماه یك بار گزارش اقدامات خود را به سازمان بهزیستی كشور و كارگروه اجتماعی استان اعلام نمایند.

▪ ماده ۵

اداره كل بهزیستی استانها به منظور تأمین هماهنگی بین بخشی و استفاده از همكاری سایر سازمانها و ادارات كل ذی‌ربط موظفند مسایل مربوط به ساماندهی كودكان خیابانی را به طور مستمر در كارگروه اجتماعی استان مطرح و نسبت به جلب همكاری و مشاركت سازمانها و نهادهای ذی‌ربط اقدام نمایند.

● فصل سوم ـ وظایف سازمانها و نهادهای همكار در سازماندهی كودكان خیابانی

▪ ماده ۶

سازمانها و نهادهای همكار در فرآیند ساماندهی كودكان خیابانی در زمینه‌های تعیین شده زیر همكاری خواهند نمود:

۱) نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران:

الف ) برقراری امنیت در كلیه مراحل اجرایی( امنیت مراكز و تیمهای سیار).

ب) اقدامات لازم برای اجرای تبصره (۲ ) ماده (۲) این آیین‌نامه .

ج) تعیین تكلیف كودكان خیابانی بزهكار.

۲) وزارت دادگستری :

الف ) صدور مجوز‌ها و احكام قضایی لازم درمراحل مختلف ساماندهی .

ب) ارایه مشاوره حقوقی لازم جهت تسهیل ساماندهی كودكانی خیابانی.

۳) شهرداری :

الف ) تخصیص و تجهیز فضای فیزكی مناسب جهت اجرای مراحل ساماندهی به استناد ماده (۶) قانون شهرداریها.

ب) تأمین امكانات مورد نیاز ساماندهی یا اجرای تصمیمات كارگروه اجتماعی استان .

۴) وزارت كار و امور اجتماعی :

الف ) ارایه تسهیلات اعتباری اشتغالزا به خانواده‌های جویای كار كودكان خیابانی و كودكانی بالای پانزده سال ( با اولویت ).

ب) آموزش رایگان مهارتهای شغلی به خانواده كودكان خیابانی و كودكان بالای پانزده سال توسط سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای .

۱) وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی :

الف ) تأمین نیازهای بهداشتی و درمانی كودكان خیابانی و خانواده در جه اول آنان و تأمین پزشك و پرستار مورد نیاز مراكز ساماندهی كودكان خیابانی.

ب) ارایه خدمات بهداشت و درمان در مراكز سطح (۲) و (۳) و

۲) سازمان بیمه و خدمات درمانی:

تأمین و صدور بیمه نامه خدمات درمانی برای كودك و خانواده درجه اول وی حسب اعلام بهزیستی استانها.

۳) سازمان تأمین اجتماعی :

پوشش درمانی و خدمانی مورد نیاز كودك و خانواده درجه اول وی در مراكز درمان و بیمارستانهای تابعه بدون دریافت وجه.

۴) سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران :

الف) انجام اقدامات فرهنگی و تبلیغی لازم .

ب) تهیه برنامه‌ها و تیزرهای لازم برای آگاه سازی اقشار مختلف جامعه

ج) همكاری رسانه‌ای با سازمانهای مسئول در جهت انجام وظایف محوله به آنان.

معاون اول رئیس جمهور – محمدرضا عارف

---