۳۰ میلیون موش زیرپای تهران

تهران, پایتخت مشکلات است شاید خیلی ها تهران را به آلودگی هوا و ترافیک شناخته باشند, اما تهران مشخصات دیگری هم دارد

تهران، پایتخت مشکلات است. شاید خیلی‌ها تهران را به آلودگی هوا و ترافیک شناخته باشند، اما تهران مشخصات دیگری هم دارد. مردم پایتخت با ۳۰میلیون موش و ده‌ها هزار کلاغ هر روز زندگی می‌کنند. در این خصوص اقدمات شهرداری تهران هیچ کمکی به کنترل جمعیت این دو مزاحم نکرده است و هر روز جمعیت آنها بیشتر و موش‌ها چاق‌تر می‌شوند. عدم رفتار مناسب شهروندی از سوی مردم و ریختن زباله‌ها به جوی‌ها و خیابان‌ها باعث رشد تعداد کلاغ‌ها و موش‌ها شده است. به گفته شهردار سابق منطقه یک تهران که منطقه اشرافی هست، حدود یک‌سوم زباله‌های این ناحیه از داخل جوی‌ها جمع‌آوری می‌شود. از طرف دیگر کلاغ‌ها هم زباله‌خوار هستند و البته غذای مورد علاقه‌شان موش است. مردم برای موش‌ها غذا تولید می‌کنند و کلاغ‌ها موش‌ها را می‌خورند. چرخه خطرناکی که در تهران به وجود آمده است و مسوولان خبری از آن ندارند.

مرتضی مغازه‌یی، در خیابان ولیعصر دارد. او دراین مورد گفت: «گاهی اوقات که بیکار می‌شویم و در پیاده‌رو ایستادیم، این موش‌ها را می‌بینیم که به دنبال غذا روی زمین می‌آیند و به سرعت به جای خود برمی‌گردند. تعدادشان زیاد شده است. قبلا این همه نبود و حتی به این بزرگی هم نبودند.» این نظر خیلی از مردم خیابان ولیعصر است. علاوه بر موش‌ها، کلاغ‌های تهران هم به خاطر کاشت بیش از اندازه درختان کاج زیاد شده‌اند. کلاغ موجود زباله‌خواری است که می‌تواند همانند موش از هر چیزی تغذیه کند. زیاد شدن تعداد کلاغ‌ها با توجه به آلودگی هوای تهران که اجازه زندگی به پرنده دیگری را نمی‌دهد نگران‌کننده است. این در حالی است که چند سال پیش حتی کلاغ‌ها هم از دست آلودگی تهران دست به مهاجرت زدند اما حالا به تازگی با راه‌اندازی دریاچه‌های شهری و کاشتن درخت تعداد آنها زیاد شده است.

● اقدامات شهرداری چه بوده است؟

اسماعیل کهرم، مشاور رییس سازمان محیط زیست جمعیت موش‌ها را حدود ۳۰ میلیون قطعه می‌داند و درباره آنها به «اعتماد» گفت: «اکثر پزشکان معتقدند موش‌ها ۲۷نوع بیماری دارند که برای مردم و محیط زیست می‌توانند بسیار خطرناک باشند. در سرشماری که نزدیک به سه سال پیش توسط شهرداری تهران انجام شد تعداد آنها را سه برابر مردم تهران تخمین زده بودند. یعنی امروز حدود ۳۰ میلیون موش در زیر خیابان‌های تهران زندگی می‌کنند. موش‌ها در هر جایی که حرکت می‌کنند از خود اثری به جای می‌گذارند که موش دیگری اگر از آن ناحیه رد شود، متوجه حضور همنوع خودش می‌شود. این از مخرب‌ترین نوع حیوانات برای شهر است.

رضا، فروشنده‌یی در خیابان انقلاب است، او درباره موش‌ها گفت: نخستین باری که این موش‌ها را دیدم به چند سال قبل برمی‌گردد، خیلی اندازه معقولی داشتند و زیاد هم نبودند. اما چند روز پیش که یکی از آنها را دیدم، ترسیدم، موش بسیار بزرگی بود که مدت زیادی در پیاده‌رو می‌چرخید. به نظرم باید هر چه سریع‌تر برای کنترل جمعیت آنها اقدام شود.امیرحسن جعفری، قائم‌مقام ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران در گفت‌وگو با «اعتماد» درباره موش‌های تهران گفت: «شهرداری تهران اقدامات مشخصی که در دنیا برای کنترل موش‌ها وجود دارد را انجام می‌دهد. شهرداری به سه روش مبارزه فیزیکی، شیمیایی و مکانیکی موش‌ها را نابود می‌کند. در مبارزه شیمیایی از سم‌هایی استفاده می‌کنیم که موش بعد از چند روز می‌میرد، زیرا اگر موش‌ها متوجه شوند که غذایی آنها را به سرعت از بین می‌برد از آن استفاده نمی‌کنند. به همین خاطر ما برای این مساله از سم‌های تاخیری استفاده می‌کنیم. آنها زیرزمین بعد از چند روز دفن می‌شوند که هیچ‌گونه آلاینده و خطری برای محیط زیست ندارد. در روش فیزیکی شهرداری عده‌یی را مسوول گشت‌زنی کرده است تا با سیمان حفره‌ها و شکستگی‌ها را درست کنند و به نوعی زیستگاه موش را از بین ببرند. در روش مکانیکی هم از تله و تفنگ بادی استفاده می‌کنیم که برای تفنگ بادی نیروی انتظامی با مردم همکاری می‌کند.»

● موش‌ها و زباله‌ها غذای مورد علاقه کلاغ‌ها

کهرم درباره حضور کلاغ‌ها در شهر گفت: «برای کنترل جمعیت کلاغ‌ها باید کمتر زباله تولید کنیم. هر چقدر زباله بیشتر باشد این پرنده هم بیشتر است. البته کلاغ به اندازه موش‌ برای محیط زیست آسیب به حساب نمی‌آید، اما ممکن است در بعضی نقاط به دنبال فرزند خود بگردد که باعث آسیب به انسان‌ها می‌شود. آسیب کلاغ‌ها بیشتر به این خاطر است که از هر چیزی تغذیه می‌کند. البته این را باید گفت که به خاطر هوای تهران پرنده‌های دیگر کمتر می‌توانند زندگی کنند.»کارشناسان جانورشناس معتقدند که اگر پای یکی از کلاغ‌ها در اثر تصادفی بشکند یا آسیب ببیند، کلاغ‌های دیگر به محض اینکه صدایش را شنیدند، به طرفش می‌آیند، زخمش را تسکین داده و به او کمک می‌کنند تا پرواز کند. اگر کسی برای خارج کردن جوجه‌ها به لانه کلاغ‌ها نزدیک شود، پدر و مادر آنها با فریاد، کلاغان دیگر را به کمک می‌طلبند و البته کلاغ‌ها برای شکار موش‌ها از هر تله‌یی استفاده می‌کنند زیرا موجود مورد علاقه‌شان است.

● مبارزه شیمیایی با موش‌ها

مبارزه شیمیایی مکمل سایر شیوه‌های مبارزه با موش همواره مد نظر برنامه‌ریزان و سیاستگذاران امر مبارزه بوده است اما آنچه تاکنون این شیوه مبارزه را از مسیر اصلی و جایگاه واقعی خود دور کرده تاکید بیش از اندازه روی این شیوه مبارزه و به فراموشی سپردن دیگر شیوه‌ها است. سموم موش‌کش در شهر تهران از نوع ضد انعقادی نسل جدید با ماده موثر برودیفاکوم به دلایلی توصیه می‌شود. برودیفاکوم نسبت به سایر سموم ضد انعقادی نیمه‌عمر طولانی‌تری در بدن موش دارد، برودیفاکوم برای موش‌ها سم قوی به شمار رفته به طوری که نتیجه مصرف یک وعده از آ‎ن سم منجر به مرگ جونده خواهد شد. برودیفاکوم در محیط مقاوم بوده به طوری که در معرض تابش مستقیم خورشید تا ۳۰ روز بدون تغییر باقی می‌ماند. برودیفاکوم نسبت به سایر سموم خطر کمتری برای انسان دارد.

سم کلرات از نسل دوم ترکیبات کشنده جوندگان بوده و موثر در مواردی است که مقاومت به مشتقات وارفارین و کلرو فاسینون مشاهده می‌شود، حاوی بایترکس ماده ناسازگار با ذائقه انسان است.

سم فاکورات؛ این سم ساخت کشور ایتالیا بوده و دارای رتبه‌بندی درجه یک از سازمان بهداشت جهانی است (جهت مبارزه با موش). ماده اصلی سم موش‌کش فاکورات ماده ضد انعقاد برودیفاکوم بوده که علیه جوندگان مقاوم به سایر ضد انعقادها کاملا موثر است. در ترکیب حبه‌های موش کش فاکورات ماده موثر برودیفاکوم ۰۰۵/۰ گرم و ماده جذب‌کننده در آن تا ۱۰۰ گرم موجود است. جعفری، قائم‌مقام ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران در ادامه صحبت‌هایش درباره نژاد این موش‌ها و مقدار وزن آنها گفت: «مردم به اشتباه به این موجودات موش می‌گویند اینها رت هستند و نژاد آنها این‌گونه درشت هیکل است. وزن آنها بیشتر از ۶۰۰ -۵۰۰ گرم نیست. قرار است به زودی با تشکیل گروهی مطالعاتی تعداد دقیق موش‌های تهران تخمین زده شود تا اقدامات مناسب و مطمئنی را انجام دهیم.»

● راه‌حل نهایی چیست؟

اما کهرم، مشاور رییس سازمان محیط زیست درباره علت بزرگ شدن موش‌ها می‌گوید: «موش‌ها از تنها چیزی که می‌ترسند، آنفلوآنزاست که احتمال دارد بچه‌های آنها به آن مبتلا شوند. به همین خاطر سعی می‌کنند که با افزایش وزن خود، حرارت بیشتری در بدن‌شان بماند که سرما نخورند. زمانی که آقای بافنده شهردار منطقه یک تهران بود اعلام کرد که یک سوم زباله‌های این منطقه را از داخل جوی‌ها جمع‌آوری می‌کنند. اگر کمی دقت کنیم متوجه می‌شویم که منطقه یک تهران اشرافی‌ترین منطقه تهران است. رفتار شهروندی و شهری مردم خود ما با ریختن زباله‌ها به داخل معابر باعث افزایش این موجودات می‌شود. ما برای آنها غذا می‌ریزیم و آنها هم رشد می‌کنند و تکثیر می‌شوند. موش‌های تهران به خاطر اینکه از سرمای تهران در امان بمانند دچار یک جهش ژنتیکی شده‌اند. شهرداری هیچ موفقیتی نداشته است، باید رفتار شهروندان را درست کرد تا بتوانیم جمعیت موش‌ها را کنترل کنیم. این را باید بدانیم که هیچ‌وقت از دست موش‌ها در امان نخواهیم ماند. وقتی در افغانستان تله موش چهار هزار ساله پیدا می‌شود، باید به دنبال روش‌های جدیدی برای کنترل آنها باشیم.»

سهیل سراییان