بهترین عبادت

قرآن برترین و بهترین هدیه الهی به بندگان است زیرا گوش نوازترین کلام, کلام الهی است پیامبر صلی الله علیه و آله می فرماید «بهترین عبادت امت من, خواندن قرآن است» اما باید توجه کرد که تلاوت قرآن اگر چه یک ارزش است هدف نهایی نیست, بلکه وسیله ای برای شناخت معارف الهی و دستورات حق تعالی و سپس عمل به آن هاست پس قرآن منحصر در تلاوت آن نیست, بلکه باید از مرحله تلاوت به مرحله عمل به آن رسید

قرآن برترین و بهترین هدیه الهی به بندگان است؛ زیرا گوش‌نوازترین کلام، کلام الهی است. پیامبر صلی الله علیه و آله می‌فرماید: «بهترین عبادت امت من، خواندن قرآن است» اما باید توجه کرد که تلاوت قرآن اگر چه یک ارزش است هدف نهایی نیست، بلکه وسیله‌ای برای شناخت معارف الهی و دستورات حق تعالی و سپس عمل به آن‌هاست.پس قرآن منحصر در تلاوت آن نیست، بلکه باید از مرحله تلاوت به مرحله عمل به آن رسید.

● آداب ظاهری تلاوت قرآن مجید

۱- در همه احوال و حالات می‌توان قرآن خواند. ۲-مقدار تلاوت قرآن بستگی به توانایی قاری دارد ولی در روایتی از امام صادق (علیه‌السلام) آمده است: «قرآن، پیمان خدا با بندگان خویش است، پس لازم است انسان مسلمان به پیمان خود عمل کند و هر روز پنجاه آیه از آن را بخواند.» و قرآن مجید می‌فرماید: «فَاقْرَوُا الْقُرآنَ ما تَیَسَّروا؛» یعنی هر چقدر می‌توانید قرآن بخوانید.۳-یکی از مستحبات سفارش شده، حزین خواندن قرآن است. ۴- در وقت شروع جمله استعاذه به زبان آورد؛ یعنی بگوید: «اَعُوذُ بِاللّهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجیمِ» و پس از آن تسمیه یعنی «بسم اللّه الرّحمن الرّحیم» بگوید، مگر هنگامی که در شروع آیات انتخابی آیه عذاب باشد.امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «درهای گناه را با استعاذه ببندید و درهای اطاعت را با تسمیه بگشایید.» ۵- سفارش شده است که قرآن را با صوت زیبا تلاوت کنید.۶- از روی قرآن، تلاوت نمایید، زیرا نگاه به آیات یا شنیدن آن‌ها با گوش باعث تأثیر بر چشم و گوش و سپس بر دل می‌شود.

● آداب باطنی تلاوت قرآن

آنچه در تلاوت قرآن اهمیت بسیاری دارد، عمل به آن است؛ پس فهم آن و آداب باطنی تلاوت بر آداب ظاهری برتری دارد که در ذیل به برخی از آنها اشاره می‌شود:۱ آگاهی از عظمت کلام و متکلم: انسان باید به این مسئله توجه کند که قرآن کلامی است که از عرش اعلی به فرش ادنی و در سطح فهم مردم نازل و در قالب کلمات، حروف و اصوات به بشر ارائه شده است. دیگر اینکه گویند این سخنان پروردگاری است که تمام هستی از اوست، کسی که آفرینش دنیا و آخرت همه در قدرت اوست؛ بنا بر این نباید به آن بی‌اعتنا یا کم توجه بود.۲ تدبر و اندیشه: قاری و شنونده قرآن، هر دو باید توجه داشته باشند که منظور حق تعالی از کلمات و جملات قرائت شده چیست؛ پس دستور قرآن این است که صاحبان اندیشه در معانی آن تفکر کنند.خداوند متعال می‌فرماید: «قرآن کتاب مبارکی است که آن را نازل کردیم تا مردم در آیاتِ آن تدبر کنند و بر صاحبان اندیشه متذکر باشند.» (سوره ص، آیه ۲۹: «کتابٌ انزلناه الیکَ مُبارکٌ لِیَدَّبَّروُا آیاتِهِ وَ لِیَتَذَکَّرَ اُولو الْاَلباب»)پس از تدبر سعی کند مفهوم آیه را عملی سازد و آن را برنامه زندگی خود قرار دهد.۳ تأثیر: تلاوت‌کننده یا شنونده قرآن باید همواره خویش را مورد خطاب آیات قرآن بداند و در تمام امر و نهی و حکایات قرآنی، خود را مخاطب بداند تا در فضای معنوی کلام الهی قرار بگیرد. خداوند در قرآن می‌فرماید: «ما قرآن را برای پند گرفتن آسان ساختیم. پس آیا پند گیرنده‏ای هست؟» (سوره قمر، ۲۲: «وَ لَقَدْ سَیَّرْنَا الْقرآنَ لِلذّکر فَهلْ مِنْ مُدَّکِرٍ»)پس اگر در هنگام تلاوت یا شنیدن آیاتِ عذاب، احساسِ وحشت و ترس و هنگام قرائت یا شنیدن آیاتِ مغفرت و رحمت، نشاط و شادابی به فرد دست داد، معلوم است که کلام الهی در او اثر گذاشته است.نتیجه آدابِ ظاهری و باطنی تلاوت قرآن این است که فرد پس از تلاوت، تفکر و اندیشه و تدبر در قرآن به آن عمل نماید.

● فضیلت، آثار و فواید تلاوت قرآن

برای تلاوت قرآن کریم فضایل، آثار و فوائد دنیایی و آخرتی فراوانی بیان شده است: باروری ایمان، صفای دل، تخفیف گناهان، عبادت برتر، برخورداری از ثواب فرشتگان و پیامبران، همنشینی با فرشتگان، پیمودن درجات کمال و ترقی در بهشت، درمان بیماری‌های روحی، رفع غم و اندوه، روشنایی دیدگان، مونس تنهایی، عمر با برکت، استجابت دعا، صفای خانه، رفع عذاب از پدر و مادر و....از این فضایل است. پیمودن مراتب کمال قرائت، همچون رسیدن به مرحله تدبّر و عمل، مستوجب کمال ثواب و رضای الهی و دریافت خیرات بیشتر و بهتر می‌شود.

● اهمیت و فضیلت قرائت قرآن

برای قرائت قرآن، در کلمات گهربار پیشوایان معصوم (علیهم السلام) فضایل و آثاری بیان شده که موجب رشد و پرورش روح و روان آدمی می‌شود. همین فضائل و آثار باعث‌ گردیده که قرائت قرآن از اهمیت بسیاری برخوردار باشد. اکنون به برخی از این فضایل و آثار اشاره می‌کنیم:۱. سعادت‌مندی: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: «اگر زندگی سعادتمندان و مرگ شهدا و نجات در روز جزا و امنیت در روز هراس و نور در روز ظلمت و سایبان در روز حرارتِ شدید و سیراب شدن در روز عطش و ارزش و سنگینی در روز سبکی اعمال را می‌خواهی، پس قرآن را مطالعه کن، چرا که قرآن یادآور خدای رحمان و حافظ از شیطان و عامل برتری در ترازوی اعمال است». [۱]۲. باروری ایمان: امیرمومنان علی (علیه‌السلام) فرمودند: «باروری و رشد ایمان با قرآن خواندن به دست می‌آید». [۲] ۳. استجابت دعا: امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) فرمود: «هر کس قرآن بخواند دعایش مستجاب خواهد‌ شد». [۳] ۴. نورانیت و افزودن خیر و برکت خانه: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «خانه‌هایتان را با قرائت ‌قرآن نورانی کنید و آن‌ها را همچون یهود و نصارا که نماز و عبادت را در خانه‌ها تعطیل کرده، تنها در کنیسه و کلیسا انجام می‌دهند به گورستان تبدیل نکنید. هنگامی‌که در خانه‌ای زیاد قرآن خوانده شود، خیر و برکت آن فزونی یابد و اهل خانه مدت‌ها از آن لذت خواهندبرد و همانگونه که ستارگان برای زمینیان می‌درخشند، [این خانه] نیز برای آسمانیان می‌درخشد». [۴] ۵. غفران گناهانِ پدر و مادر: امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «خواندن قرآن از روی مصحف، عذاب پدر و مادر را سبک می‌کند، گرچه کافر باشند». [۵]۶. روشنایی دیده: امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: «هر کس قرآن را از رو [با نگریستن بر آیات] بخواند، روشنایی دیده‌اش افزایش می‌یابد [۶] ۷. آمیخته شدن قرآن با گوشت و خون قاری: امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: «هر جوان مومنی که قرآن بخواند، قرآن با گوشت و خونش آمیخته خواهد شد». [۷]۸. صفای دل: پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «بدون شک این دل‌ها زنگار می‌گیرند; همچنان که آهن زنگ می‌زند. عرض شد: صیقل آن به چیست؟ فرمود: قرائت قرآن». [۸]۹. بهترین عبادت: پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «بهترین عبادتِ امتِ من، تلاوت قرآن است». [۹]۱۰. بخشش گناهان: نوشته شدن حسنه و پاک شدن گناهان از دیگر برکات قرائت قرآن است. [۱۰]

آمنه اسفندیاری

منابع در دفتر روزنامه موجود است

---