وجود امام مهدی علیه السلام در روایات فریقین

همانا من دو جانشین را در میان شما می گذارم کتاب خدا, ریسمان کشیده شد مابین آسمان وزمین یا مابین آسمان تا زمین, وعترتم اهل بیتم, وهمانا این دو از یکدیگر جدا نمی شوند تا در کنار حوض بر من وارد شوند

● پرسش: حدیث «ثقلین» چگونه دلالت بر وجود امام زمان‏علیه‏السلام دارد؟

▪ پاسخ: پیامبر اکرم (ص) مطابق حدیثی فرمود: «إنّی تارک فیکم خلیفتین کتاب اللَّه حبل ممدود ما بین السمآء والأرض أوما بین السمآء إلی الأرض، وعترتی أهل بیتی، وإنّهما لن یفترقا حتّی یردا علیّ الحوض»؛ «همانا من دو جانشین را در میان شما می‏گذارم: کتاب خدا، ریسمان کشیده شد مابین آسمان وزمین یا مابین آسمان تا زمین، وعترتم اهل بیتم، وهمانا این دو از یکدیگر جدا نمی‏شوند تا در کنار حوض بر من وارد شوند.»(مسند احمد، ج ۵، ص ۱۸۱)

در این حدیث پیامبر اکرم (ص) می‏فرماید: «کتاب وعترت تا قیامت از یکدیگر جدا نمی‏شوند»، مطابق این گفتار اگر زمانی عدلِ کتاب که همان عترت است در روی زمین نباشد لازم می‏آید که این دو از یکدیگر جدا شده باشند، واین با ظاهر حدیث مخالف است.

ابن حجر مکّی می‏گوید: «در احادیثی که سفارش به اهل بیت شده به این نکته اشاره دارد که تا روز قیامت زمین خالی از اهل بیتی که اهلیّت هدایت دارند نخواهد بود، همان گونه که کتاب عزیز چنین است. ولذا اهل بیت اَمان برای اهل زمین معرفی شده‏اند. ونیز در روایات آمده است: «در هر قوم ودسته‏ای عدولی از اهل بیت من است».(صواعق المحرقه، ص ۹۰)

حافظ سمهودی می‏گوید: از این حدیث «ثقلین» استفاده می‏شود که هر زمان باید فردی از اهل بیت که سزاوار تمسک به اوست تا روز قیامت موجود باشد، تا امر به تمسکی که در روایت به آنها شده معنا پیدا کند، همان گونه که کتاب عزیز چنین است، ولذا اهل بیت اَمان اهل زمین معرفی شده‏اند که هر گاه از روی زمین بروند زمین نیز نابود خواهد شد».(جواهر العقدین)

همین معنا از علامه مناوی در شرح جامع الصغیر سیوطی رسیده است.(فیض القدیر، ج ۳، ص ۱۵) نتیجه اینکه از حدیث ثقلین که مورد اتفاق بین شیعه وسنی بوده واز احادیث متواتر است به خوبی استفاده می‏شود که در هر زمان، امام معصومی از عترت پیامبر (ص) واهل بیت معصوم او باید موجود باشد، امامی که اهلیّت برای اقتدا وتمسک را داشته باشد، کسی که خود به هدایت مطلق رسیده واز ضلالت به دور است ولذا می‏تواند دیگران را نیز به هدایت مطلق رسانده واز مطلق ضلالت وگمراهی دور کند. چنین شخصی در این زمان غیر از حضرت مهدی (ع) نیست.

● پرسش: چگونه احادیث وجوب معرفت‏امام بروجود امام‏زمان‏علیه‏السلام دلالت دارد؟

▪ پاسخ: مطابق روایات شیعه وسنی، پیامبر اکرم (ص) فرمود: «من مات ولم‏یعرف إمام زمانه مات میتة جاهلیّة»؛ «هرکس بمیرد در حالی که امام زمان خود را نشناخته باشد به مرگ جاهلیت از دنیا رفته است.»(شرح المقاصد، ج ۵، ص ۲۳۹)

با کمترین تأمّل در این روایت ونظایر آن به مصداق واقعی امام در روایت پی خواهیم برد. این کدامین امام است که اگر به او معرفت پیدا نکنی به مرگ جاهلیت از دنیا رفته‏ای؟ مگر نه این است که باید بین حکم وموضوع تناسب باشد؟ چه تناسبی بین عدم معرفت امام ومرگ جاهلیت است؟آیا اگر من طاغوتِ فاسق وفاجر زمان خود را نشناسم به مرگ جاهلیّت از دنیا رفته‏ام؟ قطعاً چنین نیست، بلکه مراد همان امام معصوم در هر زمان است که از آن در روایت به «امام» تعبیر شده است که اگر او را نشناسم واطاعت او را ننمایم به مرگ جاهلیت از دنیا رفته‏ام.

● پرسش: حدیث «امان» چگونه بر وجود امام زمان‏علیه‏السلام دلالت دارد؟

▪ پاسخ: مطابق روایات فریقین، اهل بیت پیامبر: به عنوان امان اهل زمین معرفی شده‏اند. ابن‏حجر از پیامبر اکرم (ص) نقل کرده که فرمود: «اهل بیت من امان برای اهل زمین هستند، پس هرگاه اهل بیتم هلاک شوند اهل زمین را آنچه خداوند وعده داده خواهد رسید».(صواعق المحرقه، ص ۱۵۰)

سمهودی بعد از نقل این حدیث می‏گوید: «محتمل است که مراد از اهل بیتی که امان امت هستند همان علمای از آنها باشند که مردم را هدایت می‏نمایند، آن گونه که مردم به ستارگان هدایت می‏یابند».(رشفة الصادی، ص ۷۸)

این حدیث به خوبی دلالت بر این نکته دارد که باید در هر زمانی فردی از اهل بیت عصمت وطهارت که اهلیّت برای تمسک دارد موجود باشد واو غیر از معصوم نیست. ودر این زمان غیر از مهدی موعود کسی دیگر نیست، پس باید موجود باشد وگرنه زمین وآنچه در آن است نابود خواهد شد.

● پرسش: حدیث «سفینه» چگونه بر وجود امام زمان‏علیه‏السلام دلالت دارد؟

▪ پاسخ: مطابق روایات فریقین پیامبر اکرم (ص) از اهل بیت خود، به کشتی نوح تعبیر کرده است.

ابن حجر مکی از رسول خدا (ص) نقل کرده که فرمود: «مثل أهل بیتی کسفینة نوح، من رکبها نجی»؛ «همانا مثل اهل بیتم همانند کشتی نوح است، هر کس سوار بر آن شود نجات یافته است.»(صواعق المحرقه، ص ۲۳۴)

این حدیث به طرق مختلف وتعبیرات گوناگون از رسول خدا (ص) رسیده است. با تأمل در معنای آن به خوبی استفاده می‏شود که لازم است در هر زمانی تا روز قیامت امام معصومی از اهل بیت عصمت وطهارت وجود داشته باشد تا برای امت اسلامی امکان داشته باشد که با سوار شدن بر کشتی نجات او از غرق شدن در منجلاب فساد وتباهی نجات یافته وبه ساحل نجات وبهشت رضوان رهنمون شوند.

● پرسش: حدیث (عدم خلو زمان از امام قرشی) چگونه بر وجود امام زمان‏علیه‏السلام دلالت دارد؟

▪ پاسخ: بخاری ومسلم ودیگران به سندهای خود از رسول خدا (ص) نقل کرده‏اند که فرمود: «لایزال هذا الأمر فی قریش ما بقی من الناس اثنان»؛ «این امر خلافت در قریش ثابت است مادامی که دو نفر از مردم باقی باشد.»(صحیح بخاری، ج ۹، ص ۷۸ ؛ صحیح مسلم، ج ۳، ص ۱۴۵۲ ؛ مسند احمد، ج ۲، ص ۲۹)

در این حدیث خبر از واقعیتی خارجی می‏دهد که واجب است تحقق یابد ووظیفه مسلمین است که خلافت رسول خدا (ص) را در هر زمان به دست یک نفر شایسته از قریش قرار دهند. مقصود از «هذاالامر» چیست؟ همان امری است که در آیه «اولی الامر» به آن اشاره شده است: «أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الأَمْرِ مِنْکُمْ».(سوره نساء، آیه ۵۹)

مطابق بیان فخر رازی ودیگران، مقصود از «اولی‏الامر» در این آیه معصومین هستند.(تفسیر فخر رازی، ج ۱۰، ص ۱۴۴ ؛ تفسیر المیزان، ج ۴، ص ۴۰۱-۳۸۷)

پس باید در هر زمانی امام معصومی از قریش باشد مادامی که عمر دنیا به سر نیامده واز مردم روی زمین دو نفر باقی مانده است، واو در این زمان، غیر از حضرت مهدی (ع) نیست.

به بیان دیگر: مقصود از «الامر» در روایت وآیه، امر زعامت وولایت ورهبری ظاهری وباطنی وهدایت مطلق مردم به حق وحقیقت است، شخصی که به تمام معنا دارای صفات وخصوصیات پیامبر است تا بتواند امر خلافت وجانشینی او را در تمام شؤونات به جز وحی ادامه دهد، چنین شخصی در هر زمان باید موجود باشد، ودر این زمان کسی جز حضرت مهدی (ع) نیست.

ابن حجر عسقلانی می‏گوید: «نماز خواندن عیسی (ع) پشت سر مردی از این امت در آخرالزمان ونزدیک به برپایی قیامت، دلالت صحیح بر این قول دارد که: زمین هیچ گاه از حجتی که قائم باللَّه است خالی نخواهد بود».(فتح الباری، ج ۶، ص ۳۸۵)