آموزش معرق

مراحل اجرای یک طرح معرق

● طرح نقشه

طرح نقشه به وسیلهٔ طراح کشیده می شود و سپس آن را روی یک تختهٔ سه لایی به وسیلهٔ چسب فوری می چسبانند . ترکیب فوق را در اصطلاح مدل می گویند.

● خرد کردن مدل

مدل را روی چوب فوفل درز شده به وسیلهٔ میخ سایه نصب می کنند و سپس این ترکیب را روی تختهٔ پیشکار قرار می دهند و به وسیلهٔ ارهٔ مویی به قطعه های مختلف می برند .

● نصب و قطعه های خرد شده

مجموعهٔ قطعه های خرد شده را بر اساس طرح نقشه روی یک تختهٔ ۱۸ میلیمتری ، چند سه لایی یا تخته پشتکار ، که یک قطعه نایلون سطح آن را پوشانیده است کنار یکدیگر قرار می دهند و به وسیلهٔ میخ سایه به تختهٔ مذکور نصب می کنند .

● دوربری نقشها

هر یک از قطعه های خرد شده را ، که شامل قسمتی از زمینه و نقشه است ، با برداشتن میخ سایه از روی تختهٔ پشتکار جدا می کنند و روی پیشکار قرار می دهند و خطوط مربوط به نقشها را دوربری می کنند .

● تهیه و نصب زمینه اصلی

در این مرحله تختهٔ سه لایی را که روی چوب فوفل یا گردوی زمینه قرار گرفته ، بر میدارند و قسمتی از زمینهٔ اصلی نمایان می شود . سپس این قطعهٔ فوفل را در جای خود مطابق نقشه روی تختهٔ پشتکار به وسیلهٔ میخ سایه موقتاً نصب می کنند .

● انتقال نقشها بر روی چوبهای صنعتی

بعد از مرحلهٔ قبل ، باقی ماندهٔ قطعه های خرد شده را که شامل یک قسمت از نقشهای اصلی و تختهٔ سه لایی است از چوب فوفل که در زیر این مجموعه قرار دارد جدا می کنند . چـوب فوفل را کنـار می گذارند و تختهٔ سه لایی نقشه را به عنوان الگو استفاده می کنند .

با انتخاب رنگ چوب ، الگو را روی آن قرار می دهند و دوربری می کنند و بدین ترتیب عین نقش مورد نظر را با نوع و رنگ انتخابی به وجود می آورند و آن را بر جای اصلی خود ، که در میان زمینه خالی است ، روی تختهٔ پشتکار قرار می دهند . بدین ترتیب با این روش همهٔ نقشهای خرد شده را از رنگهای مختلف چوب ، صدف و عاج تهیه و جایگزین مدل می کنند .

● اتصال نقشها

بعد از جایگزین شدن نقشهـای رنـگی به جای مـدل اولیه ، از سر یشم و پودر حمرا مایع غلیظ و چسبنده ای تهیه می کنند و به وسیلهٔ انگشت سبابه روی تمام شیار های بین نقشها می زنند . بدین طریق تمام قطعه ها به هم چسبیده و ثابت می شود .

در این مرحله میخهای سایه را از روی نقشها بر می دارند . پس از چسبیدن نقشها ، نایلونی که قبلاً در زیر کار و روی تختهٔ پشتکار قرار داده اند بر می دارند و نقشهای چسبیده شده را بر می گردانند و پشت آنها را سمبادهٔ نرم می کشند و بدین ترتیب چسبهایی را که از میان شیارها به پشتکار نفوذ کرده پاک می کنند .

● پرس کردن

این مرحله از کار در سه بخش انجام می گیرد :

الف) سطح تختهٔ پشتکار را به وسیلهٔ کاردک به چسب گرم آغشته می کنند و سپس نقشهٔ معرق شده را روی آن می چسبـانند و بـرای ثابـت نگاهداشتـن آن دو میخ سنجـاقی در بالا و پاییـن آن نصب می کنند .

ب ) ابتدا یک قطعهٔ نایلون و سپس یک پتوی دولا را روی نقشهٔ معرق شده قرار می دهند . این عمل برای جلوگیری از خرد شدن نقشه در زیر فشار دستگاه می باشد .

ج ) ترکیب فوق را در میان دستگاه پرس قرار داده و آن را تنظیم کرده و تحت فشار قرار می دهند.

● دوربری کناره

بعد از پرس شدن ، اگر شیء مورد نظر دارای اضلاعی ناصاف باشد ، برای برطرف کردن آن ، نخست طول و عرض آن را به وسیلهٔ انطباق با گونیا صاف می سازنند و سپس در میان گیره قرار می دهند و اضلاع گونیا شده را رنده می کنند .

● پرداخت

به دلیل متفاوت بودن ضخامت چوبهای صنعتی ، سطح نقشهای معرق شده یکسان نیست و به منظور رفع آن با ماشین سمباده آن را می سایند و این عمل تا مرحله ای که همهٔ نقشها در یک سطح یکسان قرار بگیرند ادامه دارد . لازم به توضیح است که اگر ماشین سمباده در دسترس قرار نداشت در صورتی که صدف یا عاج در معرق به کار برده نشده باشد می توان از وسیله ای به نام چوب ساب استفاده کرد .

● لیسه زدن و پرداخت مجدد

پس از پرداخت سطح کار ، براده های چوب بر صفحهٔ شیء پراکنده هستند که به وسیلهٔ لیسه جمع آوری می شوند و مجدداً با سمباده سطح شیء را صیقل می دهند . این عمل تا مرحله ای ادامه دارد که انگشت بر سطح شیء معرق شده بلغزد .

● مرحله کاربرد پلی استر

این بخش از کار در سه مرحله انجام می شود :

الف ) محیط شیء را به وسیلهٔ نوار چسب کاغذی به طریقی که ۲ یا ۳ میلیمتر آن از سطح شیء بالاتر قرار می گیرد می چسبانیم .

ب ) مخلوط پلی استر آماده شده را به طور یکنواخت روی صفحهٔ مورد نظر می ریزند و سپس آن را به وسیلهٔ یک شانهٔ کوچک روی تمام سطح پخش می کنند تا کاملاً زمینه و سطح نقشهای معرق شده را بپوشاند .

همچنین برای سهولت کار می توان پلی استر را به وسیلهٔ پمپ بادی بر سطح پاشید. ج ـ پس از ۲۴ ساعت ، پلی استر روی شیء خشک شده که برای ظاهر ساختن نقشها از زیر پلی استر ، سطح آن را به وسیلهٔ سمبادهٔ لرزان به آن متصل است می سایند و مجدداً ، برای شفافیت بیشتر ، قشری پلی استـر خالص بر سطح آن می پاشند که به هنگام خشک شـدن حبابهـایی روی آن ظاهـر می شود و برای از میان برداشتن آنها از صفحهٔ سمبادهٔ شمارهٔ ۴۰۰ آبی استفاده می کنند .

● آخرین مرحلهٔ پرداخت

در این مرحله به وسیلهٔ دستگاه پرداخت که صفحهٔ نمد به آن متصل شده است و با به کار بردن مواد جلا دهنده سطح کار را پرداخت می کنند. برای جلای بیشتر صفحهٔ نمد نرمتری ( نمد پوست بره ای ) بر سر دستگاه وصل کرده و با استفاده از مادهٔ سفید رنگی به نام پل شیری سطح مورد نظر را پرداخت می کنند .

● کیلر

در مواقعی که شیء معرق کاری شده از کیفیت بالایی برخوردار نباشد ، برای حفاظت و جلای آن به جای پلی استر از کیلر استفاده می شود که طریق مصرف آن در پنج مرحله به شرح زیر می باشد :

الف ) نخسیتن نکتهٔ مهم ، انتخاب کیلر براق اسـت و مقـدار مصـرف آن ، انـدازهٔ مشخصی ندارد و می توان به مقدار دلخواه از آن استفاده کرد .

ب) غلظت این ماده برای پاشیدن روی کار زیاد است و به همین دلیل آن را با مقداری تینر فوری مخلوط می کنند که رقیقتر شود

● اشکالی که در اغلب تابلوهای روی چوب پیش می آید انحنا و خمیدگی آنهاست .

به این معنی که چوب و رنگ یا لاک به یک اندازه قابلیت جذب رطوبت را ندارند و پس از چندی سطح تابلو تاب برمی دارد . روی تابلو که رنگ یا لاک قرار دارد کمتر از قسمت پشت آن که هیچ گونه پوششی ندارد رطوبت را جذب میس کننـد و در نتیجه منجر به انبساطی نابرابر در دو طرف می شود .

برای جلوگیری از این مشکل می توان پشت تابلو را با ماده ای مثل موم یا صمغ و یا یک قشر نازک از لاکی که در روی تابلو قرار گرفته ، پوشاند و بدین ترتیب مانع جذب آب شد .