مراقب حمله شپش‌ها باشیم

هفته گذشته بیماری برای داشتن موهای بیشتر و بهتر درخواست تونیک و شامپوهای تقویت‌کننده مو را کرده بود، اما در معاینه موها برای تعیین نوع شامپو و محلول تقویت‌کننده، ناگهان …

هفته گذشته بیماری برای داشتن موهای بیشتر و بهتر درخواست تونیک و شامپوهای تقویت‌کننده مو را کرده بود، اما در معاینه موها برای تعیین نوع شامپو و محلول تقویت‌کننده، ناگهان متوجه تخم‌های شپش چسبیده به تارهای موی او شدم. پرسیدم اخیرا دچار خارش سر شده‌اید؟ پاسخ داد بلی از چند هفته قبل. پرسیدم علت خارش را جویا شدید؟ پاسخ داد فکر کردم رنگ موها علت آن است. این موضوع بیانگر دو مطلب مهم است، این‌که بیماری و علائم بیماری در پوشش و اندیشه زیبایی مخفی و فراموش شده‌اند. پس باید از آفت سلامتی و زیبایی موی سر یعنی شپش سر بیشتر بدانیم.

شپش سر یا پدیکلوز، حشره بسیار کوچکی است که قادر به تغذیه یا خونخواری از پوست سر بخصوص نواحی پشت سر و گوش می‌باشد که این یکی از دلایل مهم خارش و قرمزی در این نواحی است، لذا یافتن تخم شپش یا رشک بر سطح تارهای مو در نواحی پشت گوش و سر باید مورد توجه جدی بیمار، خانواده او و پزشک معالج باشد.

چگونه تخم شپش را تشخیص دهیم؟ تخم‌های سفید بسیار کوچک (رشک) معمولا در فاصله کمتر از یک تا ۴سانتی‌متر از محل رویش مو از پوست سر، در حالی که یک طرفه به تار مو چسبده‌اند قابل رویت است. تخم شپش از پوسته‌های معمولی چسبیده به مو کاملا متفاوت است؛ به‌طوری که پوسته‌ها به شکل نامنظم و پراکنده در تمام سر ملاحظه می‌شود و براحتی قابل جدا شدن از موهاست، حال آن‌که تخم‌شپش بیشتر در موهای نواحی پشت سر و گوش به صورت یک‌ طرفه و منظم در حالی که به سختی به موها چسبده‌اند فقط در قسمت‌های اولیه موها (محل رویش تا ۴ سانتی‌متر اول مو) دیده می‌شوند.

نکته دیگر آن که جنین زنده یا تخم شپش اگر بین ناخن‌ها فشرده شوند، صدای تق را ایجاد می‌کند که این بیانگر تخم زنده و شپش زنده تخم‌گذار در سر می‌باشد. از سوی دیگر معمولا تخم‌ها توسط شپش در روز اول در ابتدایی‌ترین قسمت مو (نزدیک به پوست سر) گذاشته و با گذشت روزها به همراه رشد مو از پوست سر فاصله گرفته و در نهایت بعد از ۷ تا ۱۰ روز در فاصله ۱ تا ۴ سانتی‌متری از پوست سر از تخم خارج می‌شوند به همین علت درمان شپش سر با شامپو و محلول ضد شپش می‌بایست حداقل ۲ بار به فاصله ۷ تا ۱۰ روز انجام شود، زیرا تخم شپش به دلیل ماده سیمانی یا پوسته‌ای که در آن قرار گرفته به انواع درمان‌ها مقاوم است.چگونه بیماری به دیگران منتقل می‌شود؟ تماس مستقیم موهای سر و تماس دست‌های آلوده فرد مبتلا با موها و سر فرد سالم، استفاده از شانه، برس، بالشت یا زیر سری، گیره سر، کلاه یا وسائل شخصی فرد مبتلا. که اتفاقا دلایل ذکر شده می‌تواند بیانگر علت شیوع بیماری در کودکان دبستانی باشد.

درمان شپش سر چیست؟

مصرف شامپو لیندان یا پریمترین حداقل ۲ بار به فاصله یک هفته که هر بار ۱۰دقیقه در حمام به سر بماند، سپس کاملا با چشمان بسته آبکشی شود. درمان‌های کمکی دیگر شامل دارو‌های خوراکی مانند کوتریماکسازول یا لوامیزول در موارد مقاوم به درمان موثر است. نکته مهم آن که مصرف داروهای ضدشپش در خانم‌های باردار و کودکان باسابقه تشنج نیازمند مشاوره با پزشک معالج است و برای جدا کردن تخم شپش یا پوسته‌های به جا مانده از تخم‌ها می‌توان از یک لیوان با نصف آب و نصف سرکه استفاده کرد، به این صورت که شانه چوبی دنده ریز را بارها وارد لیوان سرکه کرده و به موها کشیده تا خاصیت چسبندگی سرکه تخم‌ها را از موها جدا کند. بالاخره این‌که کوتاه کردن موها نقشی در پیشگیری یا درمان ندارد.

دکتر سید ناصر عمادی

متخصص پوست و مو