۲۹ اکتبر ۱۹۱۱ ـ پولیتزر" به مناسبت سالگرد درگذشت او - و نگاهی کوتاه به مطبوعات وطن

۲۹ اکتبر (روزی چون امروز) سالروز درگذشت «جوزف پولیتزر» روزنامه نگار معروف است که به منظور ارتقاء ادبیات، روزنامه نگاری و موسیقی از طریق انتخاب سالانه بهترین ها و دادن جایزه، …

۲۹ اکتبر (روزی چون امروز) سالروز درگذشت «جوزف پولیتزر» روزنامه نگار معروف است که به منظور ارتقاء ادبیات، روزنامه نگاری و موسیقی از طریق انتخاب سالانه بهترین ها و دادن جایزه، بنیادی را تاسیس کرده است. پولیتزر در ۶۴ سالگی بسال ۱۹۱۱ فوت شد. مهمتر از ایجاد بنیاد پولیتزر، وی مبتکر «مردمی نویسی» در نشریات است که تا آن زمان عمدتا به گزارش فعالیت های دولت می پرداختند. «تاریخ ژورنالیسم» ایجاد رقابت میان روزنامه ها در کسب اخبار اختصاصی را هم به نام پولیتزر ثبت کرده است. یک استاد هاروارد در اکتبر ۱۹۹۹ و به مناسبت هشتاد و هشتمین سالگرد درگذشت پولیتزر گفت: "اصرار پولیتزر در مقالاتش به آموزشی نویسی (ارتقاء معلومات مخاطبان)، اخبار و مطالب شهری، تلاش برای یافتن اخبار و مطالب اختصاصی و روزنامه نگاری اینوستیگیتیو (تجسس خبرنگار بمانند کارآگاه پلیس) چهره رسانه ها را در جهان تغییر داده و به پیشبرد تمدن و رعایت حقوق مدنی کمک بسیار کرده است.". پولیتزر که ناشر چند نشریه بود برای پیشبرد حرفه روزنامه نگاری به تاسیس مدرسه روزنامه نگاری در دانشگاه کلمبیا کمک کرد. پدر پولیتزر از یهودیان مجارستان، مادرش کاتولیک و زنش یک پروتستان بود و به همین لحاظ خود را عنصری بی طرف می پنداشت. خانواده پولیتزر هنگامی که او جوانی بیش نبود به آمریکا مهاجرت کرده بود و او که بر زبانهای آلمانی و فرانسه مسلط بود کار روزنامه نگاری را از ترجمه مقالات نشریات اروپایی برای چاپ در روزنامه های آمریکا آغاز کرده بود.

***

مروری حرفه ای بر روزنامه های تهران نشان می دهد که در دهه ۱۳۷۰ خورشیدی و تا ۱۳۸۳ (زمان نگارش این مطلب) و به ویژه از زمان تاسیس خبرگزاری های متعدد، رسانه های چاپی ایران بازگشت سریع و وسیع به دولتی نگاری را در پیش گرفته اند و تقریبا عاری از خبر اختصاصی هستند. بیشتر مطالب آنها به دلیل منابع مشابه، مطابق یکدیگر و از سازمانهای دولتی گرفته می شود که وظیفه این سازمانها و دولتمردان تبلیغ برای فعالیت های موجود و برنامه های بعضا به دور از دسترس و غیر عملی آتی است. اوایل قرن ۲۰ اروپاییان کشف کرده بودند که قسمتی از این دولتی نویسی به سبب استخدام کارمندان دولت در ساعات شب در روزنامه هاست که بالطبع به سود اداره متبوع خود می نویسند که در پی این اکتشاف، استفاده از کارمندان دولت در تحریریه روزنامه ها به صورت خبرنگار و دبیر خبر ( نه مقاله و نظر ) ممنوع شد. خبر نویسی باید دو طرفه باشد و نباید تنها به دهان مقام دولتی نگاه کرد و هرچه را که او بگوید نشر داد. در عرف روزنامه نگاری خبر یک طرفه چیزی جز تبلیع و اعلان نمی تواند باشد. روزنامه های ما باید به تدریج از خبرنویسی یکطرفه و ترجمه خبر از یک منبع ( یک خبرگزاری و یا رادیو ـ تلویزیون و روزنامه ) دست بردارند تا بشود عنوان حرفه ای بر آنها گذارد.