کاربرد اینترانت بعنوان یک ابزار مدیریت دانش در کتابخانه های دانشگاهی

اینترانت و مدیریت دانش مفاهیم جدیدی نیستند بسیاری از سازمانها دریافته اند که اینترانت میتواند کارکنان شان را قدرتمند سازد اینترانت همچنین میتواند سبب ارتقای مزیت رقابتی سازمان شده, روحیه کارکنان را بالا برده و روابط بین مشتریان و ارائه دهندگان خدمات را بهبود بخشد

امروزه اینترانت بعنوان یکی از موثرترین ابزارهای مدیریت دانش شناخته شده است. این مقاله گزارشی است از بکارگیری اینترانت در سه کتابخانه دانشگاهی آفریقای جنوبی که با نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. مدیریت دانش و اینترانت بصورت مختصر با استفاده از متون موجود تعریف شده اند.مزایای اینترانت بعنوان یک ابزار مدیریت دانش و همچنین مندرجات یک اینترانت مورد بحث قرار گرفته اند.بررسی درباره مدیریت دانش و کاربرد اینترانت بعنوان یک ابزار مدیریت دانش در سه کتابخانه دانشگاهی با یافته های متون پیشین مقایسه شده است. بدیهی است که آگاهی عمیقی نسبت به اهمیت مدیریت دانش و سودمندی اینترانت بعنوان یک ابزار مدیریت دانش وجود دارد. گرچه از قابلیتهای اینترانت بعنوان یک ابزار مدیریت دانش بطور کامل استفاده نشده است.

● مقدمه

اینترانت و مدیریت دانش مفاهیم جدیدی نیستند. بسیاری از سازمانها دریافته اند که اینترانت میتواند کارکنان‌شان را قدرتمند سازد. اینترانت همچنین میتواند سبب ارتقای مزیت رقابتی سازمان شده، روحیه کارکنان را بالا برده و روابط بین مشتریان و ارائه دهندگان خدمات را بهبود بخشد. همچنین اینترانتها راههای نوینی برای مدیریت و ارتباط بین داده ها، اطلاعات و دانش ایجاد میکنند. بررسی متون نشان میدهد که بکارگیری اینترانت بعنوان یک ابزار مدیریت دانش در شرکتهای حقوقی و محیط های تجاری مورد بررسی قرار گرفته است. اما بکارگیری اینترانت بعنوان یک ابزار مدیریت دانش در کتابخانه های دانشگاهی مخصوصا در آفریقای جنوبی بسیار کم مورد تحقیق واقع شده است.

بنابراین هدف این مقاله تعیین میزان کاربرد اینترانت بعنوان یک ابزار مدیریت دانش در کتابخانه های دانشگاهی آفریقای جنوبی است. یافته های تحقیق در دیگر سازمانها مثل سازمانهای تجاری که در متون یافت شده اند بعنوان پیشنیه این پژوهش در نظر گرفته شده اند. بر اساس متون، مدیریت دانش و اینترانت بطور مختصر تعریف شده اند. مزایای اینترانت بعنوان یک ابزار مدیریت دانش و نیز مندرجات یک اینترانت مورد بحث قرار گرفته اند. نظرات درباره مدیریت دانش و کاربرد اینترانت بعنوان یک ابزار مدیریت دانش در سه کتابخانه دانشگاهی آفریقای جنوبی بترتیب با یافته های متون پیشین مورد مقایسه قرار گرفته اند.این مقاله بطور اخص به سه کتابخانه دانشگاهی در آفریقای جنوبی می پردازد که با نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند و بخاطر محفوظ ماندن نامشان از آنها با عنوان کتابخانه A, B, C نام برده میشود. در نمونه گیری هدفمند محقق ترجیح میدهد نمونه ای انتخاب کند که کاملا" مبتنی بر دانشش از جمعیت و اهداف تحقیق باشد.هنگام طراحی تحقیقی از کتابخانه های دانشگاهی بزرگ که اینترانتها را بکار میگیرند، آسانترین راه بدست آوردن نمونه ای از چنین کتابخانه ها، انتخاب کتابخانه هایی است که در بکارگیری اینترانتها شناخته شده اند و تمایل به شرکت در تحقیق دارند. تحقیق براساس این فرضیه است که چنین نمونه ای نماینده همه کتابخانه دانشگاهی است که اینترانت را بکار گرفته اند. در طی پژوهش، مصاحبه های فردی با نمایندگان کتابخانه ها انجام شد.

●ارزش مدیریت دانش برای کتابخانه های دانشگاهی

گروه گارتنر (۲۰۰۰) مدیریت دانش را چنین تعریف کرده است: " مدیریت دانش رشته‌ای‌است که رهیافتی یکپارچه را برای تشخیص، تسخیر، ارزیابی، بازیابی و اشتراک همه موجودی اطلاعات یک سازمان ارائه میکند. بلکمب (۱۹۹۹) مدیریت دانش را تسخیر، اشتراک، استفاده و تولید نظام مند دانش برای افزودن ارزش به سازمان تعریف میکند. همچنین مدیریت دانش به تشخیص، تهیه و گردآوری، توسعه، حل مساله، استفاده، ذخیره و اشتراک دانش برای ایجاد رهیافتی برای تبدیل دانش نهان به عیان برمیگردد.

در راستای هدف این مقاله و بر اساس تعاریف بالا، مدیریت دانش می‌تواند بعنوان فرایند تشخیص، احاطه، اشتراک و بهره برداری از هر دو نوع دانش نهان و عیان تعریف شود. بمنظور تعیین ارزش اینترانت بعنوان یک ابزار مدیریت دانش در سه کتابخانه دانشگاهی، ضروری است که استنباط آنان از مدیریت دانش تعیین گردد. در جدول یک تعاریفی که این سه کتابخانه دانشگاهی از مدیریت دانش ارائه داده اند آمده است.

تعاریفی که این سه کتابخانه ارائه داده اند مشابه تعاریف بدست آمده از متون است. همچنین واضح است که آنان کاملا" دریافته اند که مدیریت دانش چیست. علاوه بر درک آنان از مدیریت دانش، استنباط آنان از ارزش مدیریت دانش نیز مورد آزمایش قرار گرفت.مدیریت دانش ضروریست. در متون، نویسندگان مختلف تأکید می‌کنند که ارزش مدیریت دانش در سازماندهی دانش است بطوریکه افراد و خود سازمان را قادر می سازد که تا حد ممکن کارآمد عمل کنند. شوارتزوالدر(۱۹۹۹) اشاره میکند که مدیریت دانش ارزشمند است به این دلیل که به سازمانها کمک میکند تا از دانسته های موجودشان استفاده کرده و هوشمندانه تر و سریعتر عمل نمایند و درآمد بیشتری کسب کنند. مدیریت دانش به احاطه دانش و خرد و تجربیات باارزش افزوده کارکنان درون یک سازمان و تسهیل بازیابی دوباره آنها و نگهداری آنها بعنوان دارایی سازمان می پردازد (پرز، ۱۹۹۹). مدیریت دانش منابع و قابلیتهای دانش سازمان را کنترل میکند تا سازمان را قادر به یادگیری و انطباق با محیط های متغیر سازد. مدیریت دانش همچنین فرایندهای مداوم یادگیری و فراموش شده را تسهیل کرده و بنابراین اطمینان میدهد که نیاز برای تحمیل تغییرات بنیادی بالا به پایین به حداقل رسیده است.

استفاده و اشتراک دانش باعث ارتقای خدمات کتابخانه ها خواهد شد. ملهوترا (۲۰۰۰) میگوید: مدیریت دانش کتابخانه ها را قادر می سازد که به سازماندهی و دسترس پذیری منابع ناملموسی که به کتابداران و مدیران در انجام وظایف کاری شان کمک میکند بپردازند. شانهونگ (۲۰۰۰) میگوید: مدیریت دانش تزریق خونی جدید در فرهنگ کتابخانه است که منجر به اعتماد متقابل، تبادل باز، مطالعه، اشتراک و توسعه مکانیزم طراحی دانش کتابخانه هاست. دیلن (۱۹۹۹) همچنین اظهار میدارد که ارزش مدیریت دانش در اینست که میتواند بعنوان یک نقطه مرکزی بهره برداری از تکنولوژی برای افزودن ارزش به بسیاری از محیط های پردازش اطلاعات عمل کند. این مطلب بخصوص در مورد دانشگاهها و کتابخانه ها صدق میکند.

چنانچه مدیریت دانش در کتابخانه ها بکار گرفته شود، دانش فردی به دانش سازمانی تبدیل شده و بطور گسترده ای در سرتاسر کتابخانه جاری گشته و بطور صحیحی بکار گرفته میشود. مدیریت دانش میتواند به کارکنان کمک کند تا خروجی هایی تولید کنند که در حوزه مهارتها، استعدادها، افکار و نظراتشان باشد و تصمیم گیری در مسائل استراتژیک، رقبا، مشتریان، کانالهای توزیع، محصولات و خدمات را بهبود بخشد. کتابخانه های دانشگاهی سازمانهای یادگیرنده نیز هستند. اگر مدیریت دانش درون این کتابخانه ها رخ دهد، ارزشمندی بسیاری برای ایجاد و نگهداری یک فرهنگ یادگیری میتواند داشته باشد. مدیریت دانش برای ارتباطات داخلی نیز سودمند است: در حالیکه کارکنان دانش خود را با همکارانشان به اشتراک می گذارند، همزمان از یکدیگربرای برآوردن نیازهای مراجعان یاد میگیرند. نظرات سه کتابخانه دانشگاهی درباره ارزش مدیریت دانش در جدول ۲ آورده شده است.هرسه کتابخانه مورد بررسی از اینکه مدیریت دانش چیست و نیز ارزش آن برای اشتراک و استفاده از دانش آگاه بودند. این مطلب با بررسی تعاریف آنان از مدیریت دانش که در جدول یک آمده است و ارزش مدیریت دانش که در جدول ۲ نشان داده است اثبات میشود.

● تعریف و ارزش اینترانت بعنوان یک ابزار مدیریت دانش

برای ترغیب افراد به اشتراک دانش، باید در آنان انگیزه ایجاد کرده و با ابزارهای لازم تجهیزشان نمود. با فراهم آوردن ابزارهای صحیح و راهنمایی، فرد قادر خواهد بود که فرایند اشتراک دانش را به کارآمدترین شکل ممکن انجام دهد. امروزه اینترانتها بعنوان یک از مؤثرترین راههای اشتراک دانش و اطلاعات در سازمانها شناخته شده اند. آنها بعنوان نظامهای عصبی و گردشی برای یک شرکت عمل کرده و از فرایندهای کسب و کار و نیز جریان اطلاعات حمایت میکنند.(کیم، ۲۰۰۳). بنابراین لازمست که اینترانت تعریف شده و ارزش آن بعنوان یک ابزار مدیریت دانش تعیین گردد.

تعریفی که پارکس(۲۰۰۱) از اینترانت ارائه میدهد چنین است: یک شبکه کامپیوتر خصوصی مبتنی بر استانداردهای تبادل داده ها و تکنولوژیهای اینترنت عمومی.کاری و استانسیچ (۲۰۰۰) اینترانت را بعنوان یک شبکه کامپیوتری خصوصی درون یک سازمان که فقط به کاربران مشخصی اجازه دسترسی میدهد معرفی میکند. بلکمور (۱۹۹۷) اینترانت را بعنوان وسیله ای برای بهره برداری از تکنولوژیهای اینترنت درون یک محیط کامپیوتری سازمانی برای کمک به پیشرفت بسمت مرور همزمان منابع آموزشی درون اینترنت و تولید شده در خود سازمان توصیف میکند.

خلاصه تعاریف فوق الذکر تعریف ذیل را بدست میدهد:

اینترانت شبکه ای است که از مفاهیم اینترنت و تکنولوژیهای درون یک سازمان سود می جوید تا آنانرا برای اشتراک دانش میان کارکنان دسترس پذیر سازد. علاوه بر آن، چنین دانشی بطور الکترونیکی ذخیره شده و دسترسی به آن اغلب بوسیله رمز عبور کنترل میشود.اینترانتها به روشهای بسیاری سازمانها را منتفع میکنند. مزایای اصلی بشرح ذیل است:

▪ سازگاری: دانش عیان بصورت واحد میتواند در معرض دید همه کارکنان قرار داده شود. نیازی نیست که نگران تهیه چندین کپی از اطلاعات تاریخ گذشته و گرداندن آنان در سازمان باشید. اینترانت همیشه و تا زمانیکه شبکه وصل است در دسترس خواهد بود.

نوشته: همیلتون مفیدی، ردا سنیمان

ترجمه: مریم صراف زاده

---