تلاش برای رونق سینمای بومی

صنعت سینمای بومی در ۵ قاره جهان سعی دارد مانع دستیابی هالیوود به بازارهای جهانی شود

سینمای جهان در هالیوود خلاصه نمی‌شود و صنعت سینما در کشورهای مختلف جهان، تلاش زیادی دارد تا بتواند در جدول گیشه نمایش سینماها در داخل کشورهای خود، دست بالا را داشته باشد. در همین خصوص است که هنرمندان و فیلمسازان کشورهای مختلف جهان، سعی دارند فیلم‌هایی را تولید و روانه بازار کنند که ضمن حفظ فرهنگ بومی، جذابیت‌های لازم را برای تماشاگر داخلی داشته باشد.

در شرایطی که هالیوود سخت در تلاش است بازار داخلی سینمایی کشورهای مختلف را برای خود حفظ کند، صنعت سینمای بومی پنج قاره جهان هم بیکار ننشسته و سعی دارد مانع از دستیابی هالیوود به این خواسته‌اش شود. نتیجه و حاصل کار همیشه مثبت و شبیه هم نبوده است. هنرمندان بومی کشورهای مختلف جهان به این نکته مهم اشاره می‌کنند که مقابله با هجوم محصولات هالیوودی، اصلا کار ساده‌ای نیست و سختی‌های خاص خودش را دارد. با وجود این هنرمندان حاضر به خالی کردن سنگر و واگذاری میدان جنگ و رقابت به حریف پرقدرت خود نیستند. گزارشگر نشریه قدیمی و معتبر ورایتی در این رابطه، نگاهی به سه کشور مختلف از سه نقطه متفاوت جهان (فرانسه در اروپا، ژاپن در آسیا و بالاخره آفریقای‌جنوبی) انداخته و در رابطه با وضع نمایش محصولات بومی، گزارشی تحلیلی ارائه کرده است. این گزارش تلاش دارد بحث مربوط به رقابت فیلم‌های بومی با محصولات هالیوودی و تلاش صنعت سینمای کشورهای خارجی برای احیا و رونق سینمای بومی را مورد بررسی قرار دهد.

● فرانسه

جدول گیشه‌ نمایش سینماهای فرانسه، همیشه بین محصولات بومی و هالیوودی تقسیم شده و تولیدات داخلی با استقبال خوب تماشاگران روبه‌رو می‌شوند. به گفته تحلیلگران اقتصادی سینما، حدود ۴۰ درصد از فروش جدول گیشه نمایش در این کشور اروپایی، متعلق به فیلم‌های فرانسوی است. فیلمسازان و تهیه‌کنندگان فرانسوی مایلند این رقم حداقل تا ۶۰ درصد افزایش پیدا کند. در همین رابطه است که مسئولان رسمی و دولتی، یک طرح جدید ارائه کرده‌اند که می‌تواند به کمک صنعت سینمای فرانسه ‌آمده و موقعیت و شرایط بهتری برای آن فراهم کند. این طرح (که گفته می‌شود هنرمندان فرانسوی دولت را مجبور به ارائه آن کرده‌اند) شامل یکسری مشوق‌ها و معافیت‌های مالی جدید می‌شود. هدف از اجرای این طرح، کمک‌ مالی به تولیدات سینمایی و تلویزیونی و جذب سرمایه‌های سرگردان مالی (واحدها و افراد مختلف) به سمت دو رسانه سینما و تلویزیون است. مسئولان و ارائه‌دهندگان این طرح امیدوارند با اجرای عملی آن، باعث تقویت تولیدات سینمایی و تلویزیونی شده و شکوفایی فیلمسازی را به دنبال خود داشته باشد. این در حالی است که بحران مالی اروپا تاثیر خود را روی فرانسه و اقتصاد آن هم گذاشته است. ارائه‌دهندگان طرح در عین حال امیدوارند احیای اقتصادی سینمای فرانسه، به احیای اقتصاد بحران‌زده کشور هم کمک کند. در حقیقت، آنها از یک رابطه دوطرفه که ارتباط مستقیم با یکدیگر دارند، صحبت می‌کنند.

نخست وزیر فرانسه هفته قبل در یک سخنرانی در رابطه با شیوه‌های گوناگونی صحبت کرد که می‌تواند به ایجاد کار و بازار شغل برای مردم کشور منجر شود. یکی از این راه‌ها به صنعت سینمای کشور ختم می‌شود. طرح مشوق‌های مالیاتی جدید بیشتر به فیلم‌‌های کم‌خرج نظر دارد، که با بودجه‌های محدود تولید می‌شوند. این فیلم‌ها در مدت زمان کوتاه‌تری آماده نمایش می‌شوند و به همین ترتیب، تعداد بیشتری سالن سینما در طول مدت زمان طولانی‌تری می‌توانند‌ آنها را نمایش دهند. تولید تعداد بیشتری از این فیلم‌های سینمایی کم‌خرج (که به زبان مادری ساخته شده و بازیگران آشنای فرانسوی در آنها بازی می‌کنند)‌ می‌تواند خوراک بیشتری برای سالن‌های سینماها فراهم کند و در این حالت، صاحبان سینماها مجبور نیستند به دلیل کمبود و نبود فیلم‌های فرانسوی، اقدام به اکران عمومی فیلم‌های هالیوودی کنند. با این شرایط، سالن‌های نمایش به حد کافی فیلم بومی در اختیار دارند و دیگر نگران خالی بودن انبارهای خود از فیلم‌های جدید نخواهند بود.

قرار است قانون حذف مالیات‌ها و مشوق‌های مالی جدید، خیلی سریع به تصویب پارلمان و سنای فرانسه برسد، تا امکان اجرای عملی آن فراهم شود. لوک بسون تهیه‌کننده و کارگردان سرشناس فرانسوی می‌گوید اجرای این طرح، کمک بسیار زیادی به صنعت سینما و اقتصاد کشور فرانسه خواهد کرد. به گفته این هنرمند قدیمی، این طرح حتی باعث جذب بیشتر گروه‌های فیلمسازی خارجی به لوکیشن‌های فرانسه خواهد شد و با این کار، ارز هم وارد بازار اقتصاد کشور می‌شود. در سال ۲۰۱۱ تعدادی فیلم سینمایی خارجی (همچون «هوگو»ی مارتین اسکورسیزی و «نیمه‌شبی در پاریس» وودی‌آلن)‌ در لوکیشن‌های متنوع این کشور اروپایی فیلمبرداری شدند، اما در سال ۲۰۱۲، از تعداد محصولاتی که در فرانسه فیلمبرداری شدند تا حد زیادی کاسته شد. تحلیلگران اقتصادی در فرانسه می‌گویند تولیدات خارجی که در داخل کشور فیلمبرداری می‌شوند، چیزی حدود ۱۲۰میلیون دلار ارز وارد فرانسه می‌کنند.

نکته: ژاپن هم در کنار دو کشور فرانسه و هند از جمله معدود کشورهای جهان است که سالن‌های نمایش سینماها در آنجا، مقهور عظمت و سر و صدای فیلم‌های هالیوودی نشده و بازار داخلی تا حد زیادی در اختیار محصولات بومی است

سال گذشته درام ضد تبعیض‌نژادی «غیرقابل لمس‌ها»‌ با بازی فرانسیس کلوزه و عمرسای (بازیگر تازه‌کارسینما)‌ پرفروش‌ترین فیلم سینمایی در جدول گیشه نمایش سینماهای فرانسه شد. این کمدی درام واقعگرا موفق شد با قصه گرم خود، رقبای پرسروصدای هالیوودی خود را به کنار زده و با فروش بالای ۲۰۰ میلیون دلار، صدرنشین جدول فروش فیلم‌ها در داخل فرانسه شود. الیور ناکاچه یکی از دو کارگردان غیرقابل لمس‌ها می‌گوید: «صنعت سینمای فرانسه همیشه توانایی رقابت با فیلم‌های پرخرج هالیوودی را داشته است. البته ما نمی‌توانیم فیلم‌هایی مثل «آونجرز» یا «شوالیه تاریکی برمی‌خیزد» بسازیم. ساخت این جور اکشن‌های ماجراجویانه و مهیج تخصص آنهاست. ولی ما این مزیت را داریم که فیلم‌هایی براساس فرهنگ داخلی و با حضور بازیگران بومی تهیه کنیم. تماشاگران داخلی همیشه نگاه خوب و مثبتی به تولیدات بومی داشته‌اند و هرگاه فیلم خوبی ساخته شود، آنها استقبال بالایی از آن می‌کنند». قصه غیرقابل لمس‌ها درباره یک آریستوکرات میانسال است که تنفر عجیبی از سیاهپوستان و افراد خارجی مقیم فرانسه دارد، اما زمانی که یک تصادف او را فلج می‌کند و یک پرستار سیاهپوست مامور مراقبت از او می‌شود، این مرد نژادپرست به آرامی تغییرعقیده داده و به حد تعادل می‌رسد. جالب این که هالیوود قصد تولید نسخه دوباره‌سازی شده و انگلیسی زبان این فیلم را دارد.

● آفریقای جنوبی

این کشور قدیمی که زمانی به دلیل مبارزات ضدنژادپرستی خود شهرت زیادی در نقشه سیاسی جهان داشت، چند سالی است در نقشه سینمایی جهان، خود را به رخ می‌کشد. این کشور دو سال قبل با تولید اکشن علمی ـ تخیلی پرفروش «منطقه ۱۳» تعجب دنیای سینما را برانگیخت و حالا با «ماتریال»، باعث شگفتی هالیوودنشینان و تحلیلگران اقتصادی سینما شده است. در شرایطی که محصولات هالیوودی حساب ویژه‌ای برای موفقیت بالای تولیدات خود در این کشور باز کرده‌اند، موفقیت بالای مالی این کمدی درام، تهیه و توزیع‌کنندگان هالیوودی را گیج کرده است. در ماتریال هیچ خبری از اکشن، ماجراجویی و کاراکترهای رنگارنگ فیلم‌های هالیوودی نیست. در عوض، یک جوان شخصیت محوری این فیلم شاد است که دوست دارد یک کمدین شود و باید از سد مخالفت پدر سنت‌گرای خود بگذرد. موفقیت کلان مالی و انتقادی فیلم، حتی باعث تعجب تهیه‌کننده آن رانی آپتکر هم شده است.

آپتکر می‌گوید: «با تولید این فیلم، تبدیل به آدمی خوش‌شانس شده‌ام. یک ضرب‌المثل قدیمی می‌گوید اگر در آفریقای جنوبی به این امید فیلم‌ بسازی که فروش بالایی کند، اشتباه کرده‌ای! فیلمی که به قصد پرفروش شدن ساخته شود، حتما شکست تجاری خواهد خورد. برای موفقیت مالی یک فیلم، باید سعی کنی کارهای تازه انجام بدهی و برخلاف سنت‌های فیلمسازی موجود قدم برداری.» این همان کاری است که آپتکر کرده است. او یک فعال رشته اینترنت است که به دنیای تهیه‌کنندگی رو آورده است. اهل فن در این کشور آفریقایی می‌گویند بین ساخت فیلم و تجارت و حرفه فیلم در این کشور تفاوت بزرگی وجود دارد و صنعت سینمای آفریقای جنوبی، اگر به این موضوع (و تفاوت بین این دو) توجه کند، می‌تواند در طول سال فیلم‌هایی تولید و به سالن‌های سینماها ارائه کند که فروش خوبی در جدول گیشه نمایش کرده و با محصولات هالیوودی رقابت کنند.

منتقدان سینمایی هم در این رابطه به نکته جالبی اشاره می‌کنند. آنها می‌گویند برای موفقیت‌ مالی یک محصول بومی در جدول گیشه نمایش و رقابت‌ با فیلم‌های هالیوودی، این محصول در کنار خوب و خوش‌ساخت بودن به چند فاکتور دیگر هم نیاز دارد. این فاکتورها خارج از دایره تولید فیلم هستند و ارتباطی با آن ندارند. این فاکتورها عبارتند از: کارزار وسیع و پرخاشگرایانه تبلیغاتی، حمایت قاطع رسانه‌های گروهی و تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی و اینترنت. اینها همان امکاناتی هستند که «ماتریال» هم در خدمت گرفته و مورد استفاده قرار داد. با این امکانات بود که ریاد موسی، کمدین آفریقای جنوبی، در اولین فیلم سینمایی خود توانست به یک ستاره مشهور داخلی تبدیل شود. بحران اقتصادی بین‌المللی، تاثیر چندانی بر کشور آفریقای جنوبی نگذاشته است. با این حال، قصه کمدی ماتریال به تماشاگران بومی فرصت و امکان آن را داد که برای دو ساعت مشکلات خود را فراموش کرده و از ته دل بخندد. صنعت سینمای در حال رشد آفریقای جنوبی هم همراه خنده تماشاگران، یک دل سیر خندید و حالا چشم امید به موفقیت‌های بیشتر در جدول گیشه‌ نمایش سینماهای داخلی دارد.

● ژاپن

ژاپن هم در کنار دو کشور فرانسه و هند از جمله معدود کشورهای جهان است که سالن‌های نمایش سینماها در آنجا، مقهور عظمت و سر و صدای فیلم‌های هالیوودی نشده و بازار داخلی تا حد زیادی در اختیار محصولات بومی است. از بین ده فیلم اول جدول هفتگی گیشه نمایش سینماهای ژاپن، حداقل نیمی از آن به فیلم‌های داخلی اختصاص دارد. تازه‌ترین خبر از سینمای ژاپن، حکایت از یک موفقیت تازه برای فیلم‌های بومی می‌دهد. سومین قسمت از مجموعه فیلم چهار قسمتی «اوانجلیون» (که یک کارتون علمی‌-تخیلی است)‌ لقب اولین محصول سینمایی در کل تاریخ جدول گیشه نمایش سینماهای ژاپن را گرفت که بالاترین فروش را در تعطیلات آخر هفته داشته است. این کارتون ژاپنی در ۲۲۴ سالن سینمای ژاپن روی پرده رفته است و طی دو روز اول نمایش عمومی حدود ۱۴ میلیون دلار فروش کرد. جالب این که رکورددار قبلی بهترین فروش افتتاحیه یک فیلم سینمایی در ژاپن هم، متعلق به فیلم ژاپنی «اومیزارو» (چهارمین قسمت آن)‌ است. اومیزارو در سه روز اول نمایش، کمی کمتر از سومین قسمت اوانجلیون فروش کرد. قسمت اول و دوم انیمیشن اوانجلیون در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۹ موفق به فروش‌های ۲۵ و ۵۰ میلیون دلاری در جدول گیشه نمایش سینماهای ژاپن شدند. پیش‌بینی می‌شود سومین قسمت فیلم، به فروشی بالاتر از این رقم دست پیدا کند. این در حالی است که پرفروش‌ترین فیلم‌های سینمایی در ژاپن، بین ۵۰ تا حداکثر‌ ۸۰ میلیون دلار فروش می‌کنند. رقم فروش محصولات پرسر و صدای هالیوودی در سینماهای ژاپن، همیشه کمتر از رقم فروش فیلم‌های مطرح و پرسر و صدای صنعت سینمای ژاپن بوده است.

ورایتی

مترجم: ‌کیکاوس زیاری