فلسفه پست مدرن کاملا متفاوت وایتهد

دیوید ری گریفین در کتاب اخیر خود با عنوان “ فلسفه پست مدرن کاملا متفاوت وایتهد” فلسفه آلفرد نورث وایتهد را به عنوان فلسفه ای پست مدرن قلمداد می کند. البته وی خود معترف است که …

دیوید ری گریفین در کتاب اخیر خود با عنوان “ فلسفه پست مدرن کاملا متفاوت وایتهد” فلسفه آلفرد نورث وایتهد را به عنوان فلسفه ای پست مدرن قلمداد می کند. البته وی خود معترف است که بسیاری از فلاسفه کاربرد لفظ پست مدرن درباره وایتهد را گمراه کننده و اشتباه خواهند دانست. بنا به نقل نویسنده، برند مگنوس یکی از برجسته ترین نیچه شناسان معاصر، در “فرهنگ فلسفه کمبریج” ۳ مفهوم محوری را به عنوان ویژگیهای اندیشه پست مدرنیسم برمی شمارد: ضدیت با واقع گرایی، مخالفت با استدلالات و دیدگاههای استعلایی، و رد حقیقت به عنوان مطابق واقعیت. گریفین معتقدست که وایتهد نیز در تاملات خود از این نقطه نظرات وبه نفع این ایده ها استدلال می کند و از این رو می توان فلسفه وی را پست مدرن نامید. از نظر گریفین، توصیف فلسفه وایتهد به عنوان پست مدرن کمک می کند تا ابعادی از فلسفه وایتهد که در غیر این صورت نادیده گرفته شده و یا کم اهمیت پنداشته می شود نیز در معرض توجه قرار گیرند. وی حتی متذکر می شود که فلسفه وایتهد علاوه بر پست مدرن بودن، از لحاظ مقابله با مسائل ایجاد شده توسط فلسفه مدرن، یکی از نحله های برتر فلسفه پست مدرن محسوب می گردد.‌

کتاب مذکور در ۳ بخش و ۹ فصل تدوین شده است. در بخش اول، نویسنده به تبیین فلسفه وایتهد به عنوان فلسفه ای پست مدرن می پردازد و سپس نسبت فلسفه وایتهد با جنبش موسوم به روشنگری را مورد بحث قرار می دهد. با اینکه وایتهد خود واژه پست مدرن را بکار نبرده است ولی این مفهوم در کتاب “علم و دنیای مدرن” وی مضمر است؛ وایتهد در این کتاب اذعان داشته که تحولات اخیر در فیزیک و فلسفه، جایگزین شماری از ایده های علمی و فلسفی بنیادین دنیای مدرن شده اند. از سوی دیگر در مورد نسبت فلسفه وایتهد با روشنگری، گریفین پس از بررسی ابعاد مختلف جنبش روشنگری، با اشاره به فلسفه پویشی وایتهد اعلام می کند که این نوع فلسفه، اغلب ایده های اساسی مدرنیته روشنگری را رد می کند.‌

بخش دوم کتاب به بررسی ۵ موضوعی که برای فلسفه مدرن، مسئله ساز شناخته می شوند، اختصاص یافته است. این ۵ مساله عبارتند از: ناتوانی در تبیین وجود تجربه خودآگاهانه و توان آن برای مراوده با جهان مادی - وجود جهان بینی هستی شناختی که در آن طبیعت، عاری از ارزش ذاتی قلمداد گردد - ناتوانی در مفصل بندی پیشفرض هایمان برای درک مطابقت حقیقت - ناتوانی در وفق دادن زمانی که تجربه می کنیم با تنها نوع زمانی که در جهان مورد مطالعه فیزیکدانان وجود دارد - و بحران کنونی در نظریه اخلاقی مدرن که از پافشاری تفکر مدرن بر جدایی اخلاق از خداباوری نشات می گیرد.‌

در بخش سوم کتاب، نویسنده به دفاع از خداباوری وایتهد می پردازد. از نظر وی خداباوری وایتهد به عنوان آموزه ای پست مدرن در برابر خداباوری های مدرن قرار دارد. گریفین در برابر انتقادات وارده بر خداباوری وایتهد و الهیات پویشی وایتهد، از ایده های وی دفاع می نماید. ‌

نویسنده بر این باور است که فلسفه وایتهد، فلسفه ای مورد اعتنا و قابل توجه است؛ چرا که راه حل هایی را برای طیف گسترده مسائل ایجاد شده توسط فلسفه مدرن ارائه می دهد. طبق ادعای نویسنده فلاسفه ای که پیش فرضهای مدرنی که در وهله اول این مسائل را بوجود آورده اند را پذیرفته و رهیافت های مدرن را ادامه می دهند، پاسخی در راستای حل این مسائل ندارند. بنا به گفته گریفین دراینجاست که اهمیت و ضرورت پرداختن به فلسفه وایتهد مشخص می شود.‌

دیوید ری گریفین استاد بازنشسته فلسفه دین در مدرسه الهیات کلارمونت دانشگاه کالیفرنیا می باشد. از دیگر کتابهای وی می توان به “دین و طبیعت گرایی علمی: فائق آمدن بر منازعات” منتشر شده توسط انتشارات دانشگاه ایالتی نیویورک اشاره کرد.

انتشارات دانشگاه ایالتی نیویورک در سال ۲۰۰۷ میلادی کتاب ۳۱۸ صفحه ای “ فلسفه پست مدرن کاملا متفاوت وایتهد” اثر دیوید ری گریفین را منتشر نموده است.‌