امپراتوری پایگاه های نظامی

گسترش پایگاه های نظامی آمریکا در مناطق مختلف جهان, به بهانه کمونیسم در دوران جنگ سرد و به بهانه تروریسم پس از ۱۱ سپتامبر, تاثیر دامنه داری بر امنیت بین الملل داشته است که از آن به امپراتوری پایگاه های نظامی تعبیر می شود

گسترش پایگاه های نظامی آمریکا در مناطق مختلف جهان، به بهانه کمونیسم در دوران جنگ سرد و به بهانه تروریسم پس از ۱۱ سپتامبر، تاثیر دامنه داری بر امنیت بین الملل داشته است که از آن به امپراتوری پایگاه های نظامی تعبیر می شود.

ایجاد پایگاه های نظامی توسط آمریکا در مناطق مختلف خاورمیانه، آسیای مرکزی و قفقاز و سایر نقاط دنیا و همچنین حضور مستمر نیروهای آمریکایی در کشورهایی مانند عراق و افغانستان، همواره رو به فزونی بوده است. طبق قوانین پنتاگون، تنها پایگاه هایی با هزینه ای بیش از ۱۰ میلیون دلار در فهرست های تهیه شده در نظر گرفته می شود و با این مبنا آمریکا بیش از ۷۰۰ پایگاه نظامی در اقصی نقاط عالم دارد. چالمرز جانسون در کتاب مصائب امپراتوری می نویسد که بدون توجه به رقم ۱۰ میلیون دلار، تعداد پایگاه های نظامی این کشور از ۱۰۰۰ نیز فراتر می رود و شاید پنتاگون نیز به درستی نمی داند چند پایگاه نظامی در سطح جهان دارد.

تلاش آمریکا برای گسترش پایگاه های نظامی در مناطق مختلف جهان، هزاران کیلومتر دورتر از خاک این کشور، به بهانه تامین امنیت و مبارزه با تروریسم، یکی از استراتژی هایی است که این کشور با پیگیری مستمر آن تاکنون به گسترش نفوذ در مناطق حائز اهمیت جهان به لحاظ استراتژیک و ژئوپلتیک پرداخته است.

لشکرکشی آمریکا در عراق و افغانستان و پیشرفت روزافزون پایگاه های نظامی آمریکایی در خاک این دو کشور با توجیهاتی از جمله مبارزه با تروریسم، بنیادگریی و حفظ حقوق بشر، همچنین نفوذ در کشورهای حوزه خلیج فارس با ایجاد زیرساخت های نظامی و استقرار ناوگان های دریایی در آن کشورها از یک سو و از سوی دیگر تلاش گسترده آمریکا برای رخنه در کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز نشان می دهد که این کشور سعی دارد با حضور در منطقه و تسلط بر شاهرگ های حیاتی خاورمیانه، آسیای مرکزی و قفقاز، نبض امور سیاسی، اقتصادی و استراتژیک این مناطق را در دست داشته باشد. تجربه نشان می دهد که حضور نظامی آمریکا در کشورهای دیگر نه تنها به صلح و ثبات آنها کمک نمی کند، بلکه در مواقع بحرانی همچون وقایع اخیر بحرین، آمریکایی ها در راستای منافع و سیاست های خود، بی توجه به خواسته های مردمی حرکت می کنند.

اما یکی از عواملی که آمریکا را به اعمال سیاست های دوگانه در قبال جنبش های مردمی در خاورمینه و یا سایر نقاط جهان مجبور می سازد، حضور و یا عدم حضور پایگاه های زمینی، دریایی و هوایی در این کشورها است.

● پایگاه های نظامی آمریکا در خاورمیانه

دو سال پیش از این مرکز پژوهش های بین المللی کندی از وجود ۷۰۰ تا ۸۰۰ پایگاه زمینی، دریایی، هوایی و جاسوسی آمریکا در خارج از این کشور و در اقصی نقاط جهان خبر داد.

براساس گزارش این مرکز در آن زمان ۲۰۰ هزار سرباز آمریکایی در خاورمیانه، ۹۰ هزار سرباز در خاور دور و بقیه در سایر کشورهای جهان و بخصوص در آفریقا مستقر بودند.

هم چنین به تازگی جیمس ا. راسل پژوهشگر مرکز آمریکایی مطالعات راهبردی، در پژوهشی که به راهبرد آمریکا در خاورمیانه اختصاص دارد، به تصریح این مسئله می پردازد که آمریکا با پیگیری راهبردی غلط منطقه خاورمیانه را ناامن کرده است.

جیمس ا. راسل در این پژوهش می‌نویسد: جنگ عراق باعث به وجود آمدن نوعی ناامنی در منطقه شده است و آمریکا برای حمایت از منافع منطقه‌ای باید راهبرد و سیاست خود را تغییر دهد... آمریکا همان راهبردی را در دستور کار خود قرار داده است که از آن در جنگ سرد استفاده کرد و هنوز تکیه خود را بر نیروی نظامی و سیاسی قرار داده است.

این پژوهشگر آمریکایی ضمن برشمردن پایگاه‌های آمریکا در منطقه می‌نویسد: ایالات متحده در خلیج فارس و خاورمیانه پایگاه‌هایی دارد و به ویژه پس از بیرون کردن صدام حسین از کویت در سال ۱۹۹۱، اقدام به تاسیس پایگاه‌هایی در بحرین، کویت، امارات متحده عربی، قطر و عربستان کرد، چون حضور نیروهای خود را در خلیج فارس به مثابه وسیله‌ای محافظت‌کننده از امنیت و ثبات منطقه می‌دانست. راسل در پایان پژوهش خود نتیجه می گیرد که راهبرد غلط آمریکا در منطقه، نه تنها ثبات بیشتری برای منطقه به همراه خود نیاورد، بلکه خاورمیانه را ناامن تر کرد.

این پژوهشگر آمریکایی در قالب فهرستی پایگاه‌ها یا زیرساخت‌های آمریکا را در منطقه اینگونه برمی شمارد:

▪ فرماندهی مرکزی نیروهای دریایی در منامه بحرین.

▪ فرماندهی مرکزی نیروهای هوایی در منطقه اسکان عربستان سعودی.

▪ فرماندهی مرکزی ارتش در کویت.

▪ تیپ تجهیزات سنگین زمینی در قطر و کویت.

▪ تیپ عقاب تجهیزات نیروی هوایی در سیب عمان.

▪ پایگاه سوخت‌رسانی هوایی در امارات متحده عربی.

▪ فرماندهی نیروهای مشترک در کابل افغانستان که با نیروهای پیمان آتلانتیک شمالی همکاری می‌کند.

▪ لشگر ۷۶ در افغانستان که عملیات‌های هجومی مختلفی را در تمام نقاط افغانستان اجرا می‌کند.

▪ لشگر عملیات مشترک ۱۵۰، که شامل فرماندهان دریایی چند ملیتی در منامه است و ۹ ناو را برای محافظت از امنیت دریای سرخ و اقیانوس هند در خود جای داده است.

▪ لشگر عملیات مشترک در کشورهای شاخ آفریقا در جیبوتی.

▪ فرماندهی نیروهای مشترک نیروی هوایی علاوه بر مرکز عملیات هوایی در عدید قطر.

▪ مقر نیروهای مرکزی در اردوگاه السیلیة در قطر.

▪ مقر فرماندهی مرکزی عملیات ویژه در قطر.

▪ نیروهای چند ملیتی در عراق.

▪ فرماندهی آموزش نیروهای امنیت ملی، نیروهای چند ملیتی.

▪ هیئت نظامی ناتو برای آموزش که بر روی آموزش افسران عراقی متمرکز است.

▪ فرماندهی نیروهای هم‌پیمان زمینی در کویت.

▪ فرماندهی مرکزی نشر و توزیع کویت.

▪ واحد اطلاعاتی، مراقبتی و نظرسنجی در پایگاه هوایی الظفرة در امارات متحده عربی.

باید یادآور شد که کویت و قطر از جمله کشورهایی هستند که بیشترین پایگاه های نظامی را در اختیار آمریکا قرار داده اند. آمریکا نیز در جنگ های مختلف علیه ملت های مسلمان منطقه از نیروهای نظامی و تجهیزات جنگی همین پایگاه ها استفاده کرده است. مانند کمک به رژیم صهیونیستی در جنگ ۲۲ روزه غزه و جنگ عراق.

چهار پایگاه نظامی آمریکایی در بحرین از جمله پایگاه دریایی المنامه و پایگاه لجستیکی المحرق نیز از مهمترین پایگاه های آمریکا در منطقه خلیج فارس محسوب می شوند که در مواقع مورد نیاز می تواند از سوی نیروهای آمریکایی مورد استفاده قرار گیرد.

اما راهبرد غلط آمریکا در استقرار این پایگاه ها از این جا مشخص می شود که در روزهای اخیر پایگاه خبری ورلد تریبیون در گزارشی به نقل از منابع دیپلماتیک از تخلیه ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا در بحرین خبر داد. این خبر می تواند حامل پیامی بسیار مهم برای آمریکا و متحدانش باشد.

یک تحلیلگر غربی به نام پیپ اسکوبار در مقاله ای که به تازگی در نشریه اکونیوز به چاپ رسیده است، در مورد حوادث اخیر در خاورمیانه و رویکرد دوگانه غرب نسبت به وقایع لیبی و بحرین اینگونه می نویسد: اصول اخلاقی غرب در این خلاصه می شود که اگر شما نفت زیادی به ما بفروشید، تسلیحات ما را بخرید و القاعده را سرکوب کنید، دوست ما هستید. شما ممکن است حتی مردم خودتان را نیز بکشید اما به شرط اینکه دهها نفر و نه هزاران نفر را بکشید. به همین طریق است که عربستان سعودی فضای ضدانقلابی ایجاد کرده است و از هر شیوه ای برای سرکوب کردن مطالبات دموکراتیک در خلیج فارس استفاده می کند. و سرنوشت آن رژیم هایی که هزاران نفر از مردم خود را می کشند و نفت دارند و البته تهدید می کنند که نفت شان را به روس ها و چینی ها می فروشند، این است که با قطعنامه سازمان ملل و موشک های کروز روبرو شوند.

● گسترش پایگاه های نظامی آمریکایی در آسیای میانه و قفقاز

آمریکا از سوی دیگر در تلاش است پایگاه های نظامی خود را در کشورهای آسیای میانه و قفقاز گسترش دهد. تاکید رهبران ناتو در اجلاس ژوئن ۲۰۰۴ در استانبول، بر اهمیت فزاینده آسیای مرکزی و نام گذاری این منطقه به انضمام قفقاز به عنوان منطقه کانون­های ویژه از موضوعاتی است که اهمیت این مناطق برای آمریکا را نشان می دهد. قفقاز یکی از مهم ترین محورهای مواصلاتی میان آسیا و اروپا است. پس از اشغال نظامی افغانستان توسط آمریکا استفاده این کشور از استراتژی هایی چون ترساندن کشورهای منطقه از خطر نفوذ تروریسم و دادن امتیازات مالی به کشورهایی مانند قرقیزستان، آذربایجان و گرجستان تا هم اکنون به تقویت حضور نظامی آمریکا در این کشورها انجامیده است. ازطرفی به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، آمریکا با به کار گیری سیاست دوستی با جمهوری های مستقل در آسیای میانه و قفقاز در تکاپوی نفوذ در حیات خلوت های روسیه و رقابت با این کشور است.

پایگاه هوایی ماناس یکی از مهم ترین مراکز نظامی آمریکا در قرقیزستان است. دکتر قادر ملک اف مدیر مرکز مستقل پژوهشی دین ، حقوق و سیاست در قرقیزستان در پژوهشی در این مورد تاکید می کند: پنتاگون قصد دارد از خاک قرقیزستان درجهت بی ثبات کردن اوضاع منطقه و به ویژه ایران استفاده نماید. زیرا فعالیت پایگاه هوایی ماناس به عنوان مرکز ترانزیت بین المللی برای نظامیان آمریکایی موجب نگرانی شدید کشورهای همسایه قرقیزستان و حتی چین شده است.

از سوی دیگر پروفسور آماربیک ناربایف عضو فرهنگستان علوم قرقیزستان معتقد است: آمریکا قصد دارد، اوضاع در آسیای مرکزی را متشنج سازد و از این شرایط برای افزایش حضور نظامی خود در منطقه بهره برداری نماید.

به اعتقاد کارشناسان و تحلیلگران مسائل بین الملل، استقرار پایگاه های نظامی آمریکایی در جمهوری آذربایجان و دست دوستی آمریکا که به تازگی با رغبت فراوان به سوی گرجستان دراز شده است، همگی دلیلی بر این مدعی است که آمریکا در فعالیتی بی سابقه سعی دارد نفوذ خود را در مناطق حیاتی جهان گسترش دهد و از این طریق بر توان هژمونیک خود بیافزاید.

حمایت آمریکا از گرجستان در مناقشه این کشور با روسیه بر سر مناطق آبخازیا و اوستیای جنوبی از مواردی است که فرضیه مطرح شده در این گزارش یعنی تلاش بی دریغ آمریکا برای نفوذ در مناطق استراتژیک جهان از جمله خاورمیانه و آسیای مرکزی را تقویت می کند.

آنگونه که پایگاه خبری راس بالت در اسفند ماه گذشته به نقل از فیلیپ گوردون مشاور وزیر امور خارجه آمریکا در مسائل اروپا و اوراسیا اعلام کرد؛ این کشور قصد ندارد بخاطر بهبود روابط با روسیه از منافع مربوط به همکاری با گرجستان چشم‌پوشی کند و از حمایت از تفلیس دست بردارد. به گفته این پایگاه خبری فیلیپ گوردون، مشاور وزیر امور خارجه آمریکا در اظهاراتی اعلام کرده است که آمریکا منافع خود در گرجستان را فدای روابط با روسیه نمی‌کند. به گفته این پایگاه اینترنتی گوردون در این اظهارات از کلمه اشغال به عنوان عبارت رسمی مقامات واشنگتن در ارتباط با اقدامات روسیه در آبخازیا و اوستیای جنوبی نام برده است.

وی در سخنانش ضمن احترام به تمامیت ارضی گرجستان گفت: روسیه از توان نظامی نابرابر در برابر این کشور استفاده کرده و همچنان در خاکی که ما آن را متعلق به گرجستان می‌دانیم، حضور نظامی دارد. سفر دوره ای هیلاری کیلینتون وزیر امور خارجه آمریکا در تیر ماه گذشته به برخی کشورهای اروپای شرقی از جمله مجارستان و اوکراین و همچنین به منطقه قفقاز برای دیدار از کشورهایی مانند آذربایجان و گرجستان و اعلام تمایل وی برای عضویت این کشورها در ناتو نیز به گفته این رسانه، به تقویت این فرضیه می انجامد که آمریکا در اروپای شرقی و منطقه قفقاز که حیات خلوت و حوزه نفوذ روسیه به شمار می رود، به دنبال دوست می گردد.

● سخن آخر

به گفته کارشناسان، آمریکا بویژه در سال های اخیر با بهانه مبارزه با تروریسم در گوشه و کنار دنیا از جمله خاور میانه، آسیای مرکزی و قفقاز به گستراندن چتر نفوذ خود پرداخته است. اهمیت این مناطق به لحاظ وجود ذخایر انرژی بدون شک یکی از مهم ترین انگیزه های آمریکا برای حضور در این مناطق است. آنگونه که پیپ اسکوبار در نوشته ای اشاره می کند، جنگ افغانستان نه برای تروریسم که برای انرژی است. از سوی دیگر این کشور با حضور نظامی خود می تواند کنترل نظامی و استراتزیک منطقه را در دست داشته باشد و در مواقع ضروری از تجهیزات نظامی خود استفاده نماید. حمایت از حکومت های دست نشانده و همراستا با سیاست های آمریکا در خاورمیانه و سرکوب مخالفان یکی از اقداماتی است که آمریکا با تکیه بر همین پایگاه ها و تجهیزات نظامی به آن می پردازد. این حضور حتی به اذعان بسیاری از کارشناسان غربی نه تنها به ثبات در منطقه نیانجامیده است بلکه به تشنج و بی ثباتی در منطقه دامن زده است. رقابت تسلیحاتی و کشاکش های منطقه ای ناشی از حضور نظامی آمریکا مورد توجه بسیاری از تحلیل گران است.

منبع: خبرگزاری ایرنا