چگونه دلم را آرام کنم

به طور کلی آرامش و دلهره, نقش بسیار مهمی در سلامت و بیماری فرد و جامعه و سعادت و بدبختی انسان ها دارد و چیزی نیست که بتوان از آن به آسانی گذشت

به طور کلی آرامش و دلهره، نقش بسیار مهمی در سلامت و بیماری فرد و جامعه و سعادت و بدبختی انسان‌ها دارد و چیزی نیست که بتوان از آن به آسانی گذشت. تاریخ بشر پر است از صحنه‏های غم‏انگیزی که انسان برای تحصیل آرامش به هر چیز دست انداخته و در هر وادی گام نهاده، و تن به انواع اعتیادها داده است.ولی قرآن با یک جمله کوتاه و پر مغز، مطمئن‏ترین و نزدیکترین راه را نشان داده و می‏گوید: بدانید که یاد خدا آرام بخش دلهاست!

عوامل نگرانی و پریشانی

۱ ـ آینده تاریک و مبهم، احتمال زوال نعمت‌ها، گرفتاری در چنگال دشمن، ضعف و بیماری و ناتوانی و درماندگی و احتیاج و ... آدمی را رنج می‏دهد، اما ایمان به خداوند قادر متعال، خداوند رحیم و مهربان، خدایی که همواره کفالت بندگان خویش را بر عهده دارد می‏تواند این گونه نگرانی‌ها را از میان ببرد و به او آرامش دهد که تو در برابر حوادث آینده درمانده نیستی، خدایی داری توانا، قادر و مهربان.۲ ـ گذشته تاریک زندگی، نگرانی از گناهانی که انجام داده، از کوتاهی‌ها و لغزش‌ها گاه ذهن آدمی را به خود مشغول می‌سازد، اما توجه به اینکه خداوند، غفار، توبه‌پذیر و رحیم و غفور است، به او آرامش می‏دهد، به او می‏گوید: عذر تقصیر به پیشگاهش بر، از گذشته عذر‌خواهی کن و در مقام جبران برآی، که او بخشنده است و جبران کردن ممکن.۳ ـ ضعف و ناتوانی انسان در برابر عوامل طبیعی و دشمنان سبب نگرانی انسان خواهند بود. اما هنگامی که به یاد خدا می‏افتد و متکی به قدرت و رحمت او می‏شود، قدرتی که برترین قدرت‌هاست و هیچ چیز در برابر آن یارای مقاومت ندارد، قلبش آرام می‏گیرد، با خود می‏گوید آری من تنها نیستم، من در سایه خدا، بی‏نهایت قدرت دارم ۴ ـ ریشه برخی اضطراب‌ها و نگرانی‌ها احساس پوچی و بی‌هدف بودن زندگی است. ولی کسی که به خدا ایمان دارد و مسیر تکاملی زندگی را به عنوان یک هدف بزرگ پذیرفته است و تمام برنامه‏ها و حوادث زندگی را در همین خط می‏بیند، نه از زندگی احساس پوچی می‏کند، و نه همچون افراد بی‏هدف و مردد، سرگردان و مضطرب است.۵- سوء ظن‏ها، توهم‌ها و خیالات پوچ یکی دیگر از عوامل نگرانی است که بسیاری از مردم در زندگی خود از آن رنج می‏برند، ولی چگونه می‏توان انکار کرد که توجه به خدا و لطف بی‏پایان او و دستور به حسن ظن که وظیفه هر فرد با ایمانی است این حالت رنج‏آور را از بین می‏برد و آرامش و اطمینان جای آن را می‏گیرد.۶ ـ دنیاپرستی و دلباختگی در برابر زرق و برق زندگی مادی یکی از بزرگ‌ترین عوامل اضطراب و نگرانی انسان‌ها بوده و هست. ایمان به خدا و توجه به آزادگی مومن که همیشه با زهد و پارسایی سازنده و عدم اسارت در چنگال زرق و برق زندگی مادی همراه است به همه این اضطراب‌ها پایان می‏دهد. بعضی از مفسران ایرادی مطرح کرده‏اند که از یک طرف در آیه فوق می‏خوانیم یاد خدا مایه آرامش دل‌هاست و از طرفی دیگر در آیه ۲ سوره انفال می‏خوانیم مومنان کسانی هستند که وقتی نام خدا برده می‏شود قلبشان ترسان می‏گردد، آیا این دو با هم منافات ندارند؟!پاسخ این است که منظور از آرامش، همان آرامش در برابر عوامل مادی است که غالب مردم را نگران می‏سازد که نمونه‏ های روشن آن در بالا ذکر شد، ولی مسلماً افراد با ایمان در برابر مسئولیت‌های خویش نمی‏توانند نگران نباشند، و به تعبیر دیگر آنچه در آن‌ها وجود ندارد نگرانی‌های ویرانگر است، اما نگرانی سازنده که انسان را به انجام وظیفه در برابر خدا و خلق و فعالیت‌های مثبت زندگی وا می‏دارد در وجود آن‌ها هست و باید هم باشد، و منظور از خوف از خدا نیز همین است.

ذکر خدا چیست؟

ذکری که مایه آرامش دل‌هاست تنها این نیست که نام او را بر زبان آورده و مکرر تسبیح و تکبیر گوییم، بلکه منظور آن است که با تمام قلب متوجه او و عظمتش و علم و آگاهیش و حاضر و ناظر بودنش گردیم، و این توجه مبدأ حرکت و فعالیت در وجود انسان به سوی جهاد و تلاش و نیکی‌ها می‌گردد و میان او و گناه سد مستحکمی ایجاد می‌کند.از وصایایی که پیامبر (صلی‌الله‌علیه و آله) به علی (علیه السلام) فرمود این بود: «ای علی سه کار است که این امت طاقت آن را ندارند (و از همه کس ساخته نیست) مواسات با برادران دینی در مال، و حق مردم را از خویشتن دادن، و یاد خدا در هر حال، ولی یاد خدا (تنها) سبحان اللَّه و الحمد للَّه و لا اله الا اللَّه و اللَّه اکبر نیست، بلکه یاد خدا آن است که هنگامی که انسان در برابر حرامی قرار می‏گیرد از خدا بترسد و آن را ترک گوید.»(سفینة البحار، ج ۱، ص ۴۸۴).در حدیث دیگری می‏خوانیم علی (علیه السلام) فرمود: «ذکر دو گونه است: یاد خدا کردن به هنگام مصیبت (و شکیبایی و استقامت ورزیدن) و از آن برتر آن است که خدا را در برابر محرمات یاد کند و میان او و حرام سدی ایجاد نماید». (سفینة البحار، ج ۱، ص ۴۸۴).

نتیجه

اگر انسان با تمامی وجود به خدا ایمان داشته باشد و از ته دل او را بخواند چنان اطمینانی وجودش را فرامی‌گیرد که از هیچ چیز نمی‌ترسد و هیچ سدی مانع پیشرفتش نخواهد شد. چنین انسانی به آرامش حقیقی می‌رسد و از لحظه لحظه‌های زندگی بهره می‌برد.