شنبه, ۱۵ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 4 May, 2024
واژه تفسیر در قرآن
کلمه تفسیر در قرآن کریم یک بار بیشتر استعمال نشده است و آن در آیه ۳۳ سورهٔ فرقان است که خدای متعال پس از بیان برخی از ایرادهای کافران و پاسخ به آن، میفرماید:
«... وَ لا یَأْتُونَکَ بِمَثَلٍ إِلاَّ جِئْناکَ بِالْحَقِّ وَ أَحْسَنَ تَفْسِیراً »
آراء مفسران در بیان معنای «تفسیر» در آیه کریمه مختلف است؛ جمعی آن را به بیان[۱]، یا بیان و تفصیل[۲]، یا بیان و کشف[۳]،(که همه قریب به هم است) معنا کردهاند و برخی به ذکر دو معنا برای آن پرداختهاند: ۱. «معنا و مؤدّی»؛ ۲.«کشف کردن و دلالت»[۴]؛ و بعضی با تردید بین بیان و معنا[۵]، یا بیان و معنا و کشف[۶]، از آن گذشتهاند و برخی نیز واژه تفسیر را در آیهٔ شریفه مترادف با واژهٔ «معانی» دانستهاند.[۷]
با توجه به آنچه که از مفسران نقل شد، میتوان گفت: در بین آنان دو رأی در مورد معنای این کلمه وجود دارد: در رأی اول که نظر اکثر آنان است، تفسیر در این آیه کریمه، به معنای بیان، کشف، تفصیل، کشف کردن و دلالت میباشد و در رأی دوم، معنای آن در این آیه «معنا و مؤدّی» است و به نظر میرسد که رأی اول درست است؛ زیراخواه مقصود از مثَل به قرینهٔ آیات قبل، سخنان و ایرادها و بهانههایی باشد که کافران به صورت دلیل در ردّ نبوت نبیّ اکرم صلیاللهعلیهوآله اظهار میداشتند[۸] و خواه آن را شامل مَثَلهای دیگری که در غیر این سوره در استبعاد این است که خدای متعال در برابر مَثَل آنان پاسخی میآورد که هم حقّ است و هم آن حقایق را به بهترین وجه بیان میکند.
ا زتوصیف کلمه «تفسیراً» به وصف «اَحْسن» دراین آیه کریمه، میتوان دریافت نمود که معنای تفسیر امری تشکیکی است؛ یعنی از نظر کیفیت بیان متفاوت و دارای مراتب مختلف است.
و اما اینکه مقصود از تفسیر، «معنا و مؤدّی» باشد؛ گرچه بر اساس استعمال مصدر به معنای وصفی قابل توجیه است، ولی در این آیه کریمه، حمل کلمه تفسیر براین معنا خلاف ظاهر است؛ زیرااستعمال مصدر به معنای وصفی مجاز است و نیاز به قرینه دارد که در اینجا وجود ندارد؛ به ویژه که استعمال کلمهٔ تفسیر در «معنا و مؤدّی» متداول نیست و لذا اکثر قریب به اتفاق لغت دانان چنین معنایی را برای آن ذکر نکردهاند[۹]. پس تفسیر در این آیهٔ کریمه به معنای بیان است و با توجه به اینکه متعلّق آن به شرحی که گذشت، نبوّت نبیّ اکرم صلیاللهعلیهوآله است، میتوان گفت در قرآن کریم، تفسیر در مورد بیان و آشکار نمودن حقیقت معقول به کار رفته است.
و ا زتوصیف کلمه «تفسیراً» به وصف «اَحْسن» دراین آیه کریمه، میتوان دریافت نمود که معنای تفسیر امری تشکیکی است؛ یعنی از نظر کیفیت بیان متفاوت و دارای مراتب مختلف است.
پی نوشتها:
[۱] . طبری، محمد، جامع البیان، ج ۹ ص ۳۸۸؛ به نقل از مجاهد، تفسیر نسفی، ج ۲، ص ۶۸۴؛ تفسیر لاهیجی، ج ۳، ص ۳۳۵؛ روض الجنان و روح الجنان، ج ۴، ص ۷۷.
[۲] . جامع البیان، ج ۹، ص ۳۸۸؛ فراء بغوی، حسین، معالم التنزیل، ج ۳، ص ۳۶۸.
[۳] . طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج ۷، ص ۲۹۶؛ آلوسی سید محمود، روح المعانی، ج ۱۹، ص ۱۶.
[۴] . زمخشری، محمود، الکشّاف، ج ۳، ص ۲۷۹؛ اندلسی، ابوحیّان محمد، البحر المحیط، ج ۸، ص ۱۰۴.
[۵] . شبر، سید عبدالله، تفسیر القرآن الکریم، ص ۳۵۰.
[۶] . بیضاوی، عبدالله، انوار التنزیل و اسرار التأویل، ج ۴، ص ۲۱۷؛قمی مشهدی، محمد، کنزالدقایق و بحر الغرائب، ج ۹، ص ۳۹۴ و ۳۹۵.
[۷] . طوسی، ابوجعفر محمد، التبیان، ج ۷، ص۴۸۹.
[۸] . برای اطلاع از سخنان کافران در ردّ نبی اکرم صلیاللهعلیهوآله و پاسخ خدای متعال به آن، که پیش از آیه فوق، در همین سوره آمده است. ر.ک: آیه ۴ـ۱۰، ۲۰، ۲۱و ۳۲.
[۹] . در العین، جمهره، صحاح، مقاییس، مفردات راغب، المصباح المنیر، القاموس المحیط، مجمع البحرین و منتهی الارب، ذکری از آن به میان نیامده و ابن منظور و زبیدی نیز رأی صریحی درمورد آن ابراز ننمودهاند.
نوشته ی: علی اکبر بابایی
تنظیم برای تبیان: شکوری_گروه دین و اندیشه
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران تهران انتخابات عراق دانشگاه تهران دولت مجلس شورای اسلامی دولت سیزدهم مجلس روز معلم رهبر انقلاب نیکا شاکرمی
سیل هواشناسی آتش سوزی شهرداری تهران سازمان هواشناسی باران هلال احمر قوه قضاییه پلیس معلم آموزش و پرورش فضای مجازی
تورم قیمت خودرو مسکن سهام عدالت قیمت طلا خودرو بازار خودرو قیمت دلار قیمت سکه حقوق بازنشستگان ایران خودرو بانک مرکزی
مهران غفوریان ساواک موسیقی تلویزیون عمو پورنگ سریال سینمای ایران تبلیغات نمایشگاه کتاب مسعود اسکویی عفاف و حجاب دفاع مقدس
رژیم صهیونیستی فلسطین اسرائیل غزه جنگ غزه آمریکا روسیه ترکیه حماس نوار غزه انگلیس اوکراین
استقلال فوتبال پرسپولیس سپاهان آتیلا حجازی لیگ برتر علی خطیر باشگاه استقلال بازی لیگ برتر ایران تراکتور رئال مادرید
اپل هوش مصنوعی خودروهای وارداتی گوگل ناسا عکاسی تلفن همراه مدیران خودرو
خواب طب سنتی کبد چرب فشار خون دیابت بیماری قلبی