چگونگی تعامل همسران در نهاد خانواده آرامشی برای كمال

موضوع حیات طیبه و رسیدن به سعادت و خوشبختی مهمترین آرزو و دغدغه انسان در طول تاریخ بوده و خواهد بود در همین رابطه سؤال اصلی چگونگی رسیدن به حیات طیبه, سعادت و خوشبختی است كه همواره ذهن انسان را به خود مشغول می كند و متفكران و اندیشمندان هر جامعه, دین و مذهب را به پاسخگویی و ارائه راهكارهای نظری و عملی وا می دارد

موضوع حیات طیبه و رسیدن به سعادت و خوشبختی مهمترین آرزو و دغدغه انسان در طول تاریخ بوده و خواهد بود. در همین رابطه سؤال اصلی چگونگی رسیدن به حیات طیبه، سعادت و خوشبختی است كه همواره ذهن انسان را به خود مشغول می كند و متفكران و اندیشمندان هر جامعه، دین و مذهب را به پاسخگویی و ارائه راهكارهای نظری و عملی وا می دارد. مكتب ها و نحله های مختلف هر كدام راه و روش های خاص خود را در دستیابی به سر منزل مقصود بیان كرده اند. اما راه انبیای الهی و ائمه اطهار(ع) را براساس ادله عقلی و براهین متقن می توان تنها گزینه مطلوب و خدشه ناپذیر تلقی كرد كه بدون تردید آموزه های آن انسان را به هدف غایی خلقت و كمال مطلوب خود خواهد رساند. نوشتار حاضر قطره ای از دریای معارف قرآن و اهل بیت(ع) در خصوص نحوه تعامل با زنان است كه توسط یكی از خواهران مدرس دانشگاه و پژوهشگر امور زنان به رشته تحریر درآمده و كار بست آن ضامن استحكام خانواده، خوشبختی و سعادتمندی آن خواهد شد.

●نقش مردان در حیات طیبه

بدون تردید رسیدن به سعادت دنیا و آخرت و حیات طیبه انسانی آرزوی مشترك تمامی انسان ها است كه ریشه در نهاد و فطرت آنان دارد. در این راستا زنان و مردان هر كدام جایگاه و نقش خاص خود را دارند كه در صورت ایفای نقش و رسالت واقعی و درست خود غرض خلقت را حاصل می كنند.

و عاشروهن بالمعروف(سوره نساء آیه ۱۹)

قال الصادق(ع):

من اخلاق الانبیاء حب النساء.

محبت نسبت به زن از اخلاق انبیاء است.(۱)

قال الكاظم(ع):

من حسن بره باخوانه و اهله مد فی عمره.

هر كس به برادران و خانواده خود نیكی كند عمرش دراز شود.(۲)

در سفر زندگی و سپری كردن فراز و نشیب های آن تا رسیدن به سر منزل مقصود كه همانا قرب الهی و كسب آرامش و اطمینان خاطر است، داشتن یك هم سفر و همسر خوب كه آگاهانه و موافق و با بردباری و تدبیر در كنارمان باشد و در این راه طولانی، تنهایمان نگذارد، الزامی است.

نمی توان در جاده سبز زندگی، بدون همراه قدم نهاد. چگونه می توان سختی های راه را به تنهایی تحمل كرد و به مقصود رسید؟

یكی از زیباترین ثمرات زندگی مشترك و تشكیل خانواده، با هم بودن و بیرون آمدن از حصار«من» و «ما شدن» است. برای نیل به هدف و رسیدن به نشاط و آرامش و حصول تعالی و تكامل، یكی از راه ها صمیمیت و همكاری و درك و احترام متقابل و پرواز با بال های عشق است.

اگر می خواهیم زندگی پویا و بانشاطی داشته باشیم لازم است كه خود همسر و هم سفری فهیم، دانا، صبور و مهربان باشیم تا طرف مقابلمان شاداب و خرسند، راه زندگی را با آرامش و اطمینان همراه ما طی كند.

پس همان گونه كه یك زن در امر ازدواج نیازمند یك آگاهی وسیع و اطلاعاتی ارزشمند و كارساز می باشد تا با مدد از آنها بتواند در عرصه زندگی موفق ظاهر شود، یك مرد هم نیاز دارد تا مجموعه ای از آگاهی ها و تدابیر و اسرار زندگی زناشویی را فرا بگیرد تا در سایه آن زندگی سرشار از رضایت و آرامش داشته باشد.

هر انسان عاقل و خردمندی می داند كه موفقیت یك رابطه بستگی به رضایت و علاقه مندی هر دو طرف دارد، این بسیار خودخواهانه است كه تنها یك نفر راضی و خشنود روزگار بگذراند و شریك او غمگین و افسرده با ایثار و از خود گذشتگی، نظاره گر گذشت زمان باشد! این خوشبختی و پیروزی واقعی نیست.

یك مرد فهیم كه دارای سلامت روحی و روانی است، به دور از تعصب و خودخواهی، خویش را در غم و شادی همسرش شریك می داند و سعادت خانواده را در گرو یاری و همكاری متقابل با همسر خویش می شناسد و زمانی احساس خوش بختی می كند كه همسر او نیز از دل و جان لبخند رضایت بر لب داشته باشد.

بدین گونه برای حفظ و بقای یك زندگی موفق، هر دو عنصر اصلی زندگی، یعنی «زن و مرد» باید آگاهانه رفتار كنند. دانش و آگاهی در این زمینه، بسیار وسیع و گسترده است و نیاز به مطالعات و كسب تجارب و تمرین را دارد.

در این مبحث سعی بر این است تا رموز اصلی خوش بختی و كسب رضایت در زندگی را كه مردان نقش عمده ای در اجرای آن دارند، بیان كنیم. به امید آن كه با عمل به این نكات، لذت و شیرینی یك حیات مشترك را بچشیم و بتوانیم بندگی خدا را كرده و در جهت رضایش گام برداریم.

●راهكارهای تحكیم خانواده

۱- ابراز محبت

قال الصادق(ع):

العبد كلما ازداد للنساء حبا ازداد فی الایمان فضلا.(۳)

هرچه محبت همسر در قلب بنده زیادتر شود، فضیلت ایمانش زیادتر گردد. اصلی ترین موضوع كه اثری حیات بخش و سرشار از پویایی و طراوت به همراه خود دارد، محبت و دلدادگی است. سرسبزی و شادابی كانون خانواده، بستگی به حضور بانشاط یك «زن» دارد، اما نشاط و سرزندگی یك زن به محبت «مرد» وابسته است.

برای این كه زنی بتواند به خانه و همسر و فرزندان، با شور و علاقه رسیدگی كند و صفا و صمیمیت را در زندگی جاری سازد، به دوست داشتن و ابراز محبت شوهرش نیازمند است.

قال رسول الله(ص):

قول الرجل للمرأه ، انی احبك لایذهب من قلبها ابدا.(۴)

این سخن مرد به زن كه دوستت دارم هرگز از دل زن بیرون نرود.

قال الصادق(ع):

اذا احببت رجلا فاخبره.

هرگاه كسی را دوست داشتی به او بگو.(۵)

چه تمثیل زیبایی حضرت علی(ع) در مورد زن فرموده اند كه: «زن ریحانه است». زن همانند گل است و به راستی طراوت یك گل، مرهون مراقبت باغبانی مهربان است، تا در سایه مواظبت و انس با آن گل، از جلوه و زیبایی و عطر و رنگش، بهره و لذت برد و روحش از دیدار آن تازه گردد.

«استاد مطهری» لزوم عشق و ابراز محبت نسبت به زن را با تشبیه زیبایی این گونه بیان كرده اند: «مرد مانند كوهسار است و زن به منزله چشمه و فرزندان گل ها و گیاهان؛ چشمه باید باران كوهسار را دریافت و جذب كند تا بتواند آن را به صورت آب صاف و زلال بیرون دهد و گل ها و سبزه ها را شادب و خرم كند. پس همانگونه كه ركن حیات دشت، باران كوهستانی است، ركن حیات خانوادگی نیز احساسات و عواطف مرد نسبت به زن می باشد كه در پرتو آن هم زن، هم زندگی و هم فرزندان صفا و جلال و خرمی می گیرد.»(۶)

به سبب این نیروی عظیم و اثربخشی فوق العاده آن است كه در دین مقدس اسلام، از جانب پیامبر و ائمه(ع) سفارش های بسیاری در زمینه محبت و اظهار علاقه نسبت به «زن» بیان شده است چنان كه زینت بخش این مبحث بود، رسول گرامی اسلام اظهار محبت به همسر را نشانه ایمان به خدا می دانند و می فرمایند: «هر چه ایمان انسان كامل تر باشد، به همسرش بیشتر اظهار محبت می كند.»(۷)

و حضرت صادق(ع)، مهرورزی به همسر را از اخلاق و صفات پیامبران می دانند و می فرمایند: «یكی از اخلاق پیامبران این است كه نسبت به همسر خود محبت دارند.»(۸)

و باز پیامبر عظیم الشأن اسلام(ص) به جنبه روانی ابراز علاقه پرداخته و بر مردان لزوم اظهار این محبت را سفارش می كنند. این سخن مرد كه به همسرش می گوید: «واقعا تو را دوست دارم.» هرگز از قلب زن خارج نمی شود.(۹)

در این جا نیز ضروری است بار دیگر بگوییم كه محبت نباید در دل احتكار و زندانی شود، رمز بقای محبت و مودت در زندگی، اظهار و ابرازهر روز و هر لحظه ی آن است.

مردی كه به همسر خود محبت می ورزد، آن را به زبان می آورد و با رفتار و كردار خویش، عملا به همسرش اثبات می كند كه دوستش دارد، طبق كلام ائمه(ع) از نشانه های مؤمن است.

امام علی(ع):

بالا حسان تملك القلوب.

با نیكی كردن دل ها تصرف می شود.

انسان بنده ی احسان است، نیكی كردن آدمی را به بند می كند.(۱۰)

بسا انسان هایی كه بنده احسان شده اند، به مردم نیكی كن آنها را بنده خود می كنی. مردان كریم به چیزی همانند اكرام به بندگی گرفته نشدند.(۱۱)

برای اظهار محبت به دنبال بهانه یا موقعیت خاص نگردید. شاید بعضی از مردها احساس كنند برای جلب رضایت همسر و كسب امتیاز از زن، حتما بایست كارهای بزرگ انجام داد. مثلا خریدن هدیه ای گران قیمت یا بردن به سفر و یا... و بدین گونه دقت و فكر و انرژی خود را مصروف به این امور می كنند. در صورتی كه از دیدگاه یك زن، اثبات محبت و حصول اطمینان از علاقه ی شوهر، به ریزترین و كوچك ترین امور روزمره زندگی بستگی دارد. كارهای كوچك كه شاید از نظر مرد پیش پا افتاده است، برای زن اهمیتی یكسان با یك هدیه ی نفیس دارد؛ مثلا هنگامی كه مردی به خانه می آید همسرش را بغل كرده و نوازشی كند، اگر زن خسته است به او پیشنهاد كمك دهد، به مناسبت هایی غافلگیرانه برای او گلی بخرد و یا وقتی قرار است دیر به منزل بیاید به زنش اطلاع دهد، پیوسته به او ابراز علاقه كند و از قیافه و ظواهرش تعریف نماید و احساس خشنودی از داشتن همسری چون او بنماید. گاهی اوقات كه او خسته است، ظرف ها را بشوید و كمك در امر خانه داری كند، از سر كار به او زنگ بزند و اظهار دلتنگی كند، خود را برای همسرش تمیز و خوشبو نماید، از غذایی كه پخته تعریف و تمجید كند، و خلاصه این كه به طرق مختلف اظهار محبت نماید؛ همه این امور كوچك برای زن ارزشی فوق العاده دارد و او به یكایك این ها امتیازی مساوی با یك كار بزرگ می دهد.

قال رسول الله(ص):

لایخدم العیال الاصدیق او شهید او رجل یریدالله به خیرالدنیا و الآخره .

به زن خود خدمت نكند مگر صدیق یا شهید یا مردی كه خداوند خیر دنیا و آخرت او را بخواهد.(۱۲)

وقتی زنی احساس كند برای همسر خود «مهم» است و شوهر او ارزشی بسیار والا برای او قائل است، آن هنگام است كه می تواند با شور و اطمینان به محبت ورزیدن بپردازد.

۲- شناخت تفاوت ها و احترام به آن

قال علی (ع): انهن امانه الله عندكم فلا تضاروهن و لاتعضلوهن.

زنان در نزد شما امانت الهی هستند پس به آنان زیان نرسانید و آنها را تنها نگذارید.(۱۳)

امام صادق(ع) فرموده اند:

خدا رحمت كند بنده ای را كه رابطه بین خود و زنش را نیكو كرده است.(۱۴)

همه ما به این موضوع واقفیم كه مردان و زنان از لحاظ جسمی و روحی با هم متفاوتند، همان گونه كه در خلقت ظاهری با هم تفاوت دارند در مسایل روحی و روانی نیز از یكدیگر متمایزند. اما هنگامی كه یك ازدواج صورت می گیرد و زن و مردی زندگی مشتركی را شروع می كنند، هر یك از آنها به كلی فراموش می كنند كه با دیگری متفاوتند و این تفاوت ها هم بسیار است. هر یك گمان می كند اگر طرف مقابل دوستش دارد باید همان گونه باشد كه او می خواهد. لذا سعی در تغییر طبیعت و فطرت دیگری می نماید تا او را به دلخواه خویش درآورد و به این خاطر روابط متشنج می شود و فرصت گفت وگوی صمیمی و دوستانه از بین می رود.

در این قسمت به آقایان یادآوری می كنیم كه زنان با مردان تفاوت های اساسی دارند، این تفاوت ها را بشناسیم و به آنها احترام بگذاریم.

یكی از بزرگ ترین تفاوت های بین زن و مرد، این است كه هر كدام از آنها چگونه با فشارهای روحی كنار می آیند و در برخورد با مشكلات چگونه عمل می كنند و به چه نحوی عكس العمل نشان می دهند.

در این گونه مواقع مردها شدیدا در خود فرو می روند و گوشه گیر می شوند، در صورتی كه زن ها با هیجانی فزاینده غرق در مسئله می شوند و خود را گرفتار می كنند.

زمانی كه مشكل یا فشاری بر مرد وارد می شود، او بسیار ساكت می شود و در خود فرو می رود تا بتواند راه حلی پیدا كند. اما برعكس زن از طریق صحبت كردن با جزئیات بسیار راجع به مشكلش به آرامش می رسد.

وقتی كه مشكلی برای زنی پیش می آید، او فقط به یك شنونده نیاز دارد كه بدون قضاوت و بدون ارایه راه حل، با دلسوزی به احساسات و گفته های او گوش كند.

وقتی كه همسر شما از موضوعی ناراحت و كلافه است، به گرمی به سخنان او گوش دهید و اصلا سعی نكنید كه مشكل گشایی نمایید و یا مسئله او را كوچك و بی اهمیت جلوه دهید، بلكه فقط با دلسوزی و تأیید حرف هایش را بشنوید؛ این موقع است كه زن احساس حمایت می كند و خشنود و راضی می شود.

راضیه محمدزاده

پی نوشت هادرسرویس معارف موجوداست

---