پنجشنبه, ۲۰ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 9 May, 2024
تلویزیون به مثابه بت پرستی
به عقیده ماریون۱تلویزیون نمونه برجستهای ازبتپرستی است.تلویزیون خودكامگی بیروح پدیدار تماشاگران را كور میسازد. طبق گفته ماریون، علاج این كوری باید به طریق علاج مرد كوری باشد كه به چشمه سلیمان رفت تا چشمانش را بشوید؛ یعنی نیایش كند. توصیف ماریون از تصویر تلویزیونی مبتنی بر خط تمایزی است كه او میان شمایل و بت ترسیم میكند. تماشاگر تلویزیونی یك بت چشمچران است (Voyeur). كسی است كه با دسترسترین وسیله خود را میانبارد، بدون آنكه خود را در نگاه دیگری قرار دهد. ایده چشمچران مطابق با ایده سنتی تماشاگر، برتری جویی است. تصویر اساساً بتپرستانه تلویزیون از چشمچران فرمان میبرد و چیزی جز تصاویر خودفروشانه تولید نمیكند. چشم چران تنها آنچه را كه مشتاق نگریستن آن است میبیند. از اینرو، غریزهی جنسی۲ چشمچران در لذت تماشای صفحه تلویزیون ارضاء میشود.
چشمچران بتها و تنها آنچه را كه میخواهد ببیند، میبیند. از این جهت، او با منظرهای كه دیده میشود درآویخته نیست. از اینرو از نظر ماریون چشمچران تجسم ذهن سادهسنج و مشاهدهگر یك پرنده است. دیدن بیننده تلویزیون، دیدنی جدا از جهان زیست است؛ دیدنی خالی از نظرگاه و لذا، دیدنی تجسد نیافته است. تلویزیون در تضاد با آن چیزی است كه مرلو پونتی آن را تبلور امر ناممكن میخواند. صفحهی تلویزیون (Screen) در مقام تولیدكننده تصاویر، یك ضد جهان (antiworld) میسازد. بنابراین، تلویزیون و بیننده آن با ایده پدیدارشناسانه دیدن متعالی تناسب ندارند. تلویزیون تنها اشتیاقی كور را باز مینماید و در نهایت استحالهدهندهی جهان به یك منظر تماشایی است. این منظر صرفاً محصول چشمان حریص چشمچران نیست. سادهاندیشی محض است كه فكر كنیم تلویزیون آنچه را كه از ما دور است در دسترس ما قرار میدهد. تلویزیون هرگز نمیتواند فاصله میان اتاقنشیمن و منظره جهانی را كه به صحنه میآورد از میان بردارد، بلكه صرفاً به پدیدآوردن كالبدهای عظیم بت میپردازد و چشم نگرنده را كور میسازد. انتقال از چشم دوربین به چشم تماشاگر، در آمیختگی پدیدار و ناپدیدار، نگریستن و نگریسته شدن و بشری و غیربشری را طی میكند. تلویزیون به مثابه یك رسانه سرد بصری از دیدن در قالب از دور دیده شدن، متعالی بودن و تبلور امر ناممكن بودن پرده برمیدارد. این ویژگی در خصوص كنش نگریستن به این معنا است كه ما فقط آن چیزی را مینگریم كه به آن ایمان آوریم. تلویزیون به عنوان یك رسانه بصری از ما میخواهد تا چیزی را كه با چشمان خود ندیدهایم باور كنیم. از اینرو، تمایز به ظاهر روشن میان ایمان و نگریستن (Seeing) را محو میسازد. واژه یونانی (Skeptomia)، به دقت نگریستن، ملاحظه كردن و مشاهده كردن معنا میدهد، پس، معنای تأویلی آن بهرهگیری از چشم به جای اتكاء داشتن به سخنان یا عقاید دیگران است. در این خصوص وجه ممیز افلاطونگرایی در برابر مسیحیت، شكاكیت، پرسشگری و تردید در معنای عقیده رایج (doxa) است.
الف ) عمل روی موضوع و محمول:
وقتی كه بخواهیم همه نتایج پخش پیام برای عامه را ارزیابی كنیم مسایل مشكلی را باید مطرح كنیم. از یك سو، پیام حاوی قصد و غرض تهیهكنندگان یا فرستندگان آن است و از سوی دیگر، فقط جزیی از تأثیر و نتیجه را درخواهیم یافت.
باید در عین حال، محتوای پنهان برنامه را در نظر گرفت و از طرف دیگر شرایط جامعهشناختی و روانشناختی طرف مقابل، یعنی دریافت كنندهی پیام را نیز مورد توجه قرار داد. در همین زمینه «دالاس اسمیت» (Dalls Smythe) نشان داده است كه پخش یك مسابقه كشتی از تلویزیون ممكن است هم به عنوان یك گزارش ورزشی شناخته شود و هم به عنوان یك نوع نمایش؛ گروهی در آن یك هدف اخلاقی یا ضداخلاقی میبینند. كسانی هم هستند كه میدانند در این نوع مسابقات همه چیز از قبل ترتیب داده شده است و به این علت، نسبت به «افراد ساده لوح» احساس تفوق میكنند. نكته جالب توجه، تأثیرات «بومرنگی»۳ است، یعنی نتایج تأثیرات علیرغم هدف و نیت تهیهكننده به سوی خود او برمیگردد.
بلسون (Belson) یك برنامه تلویزیونی را ذكر میكند كه هدفش این بود نشان دهد مسافرت جهانگردان انگلیسی به كشور فرانسه از نظر ندانستن زبان اشكالی تولید نمیكند و با داشتن تعداد محدودی لغت میتوان در این كشور رفع احتیاج كرد. این برنامه تأثیر معكوس ایجاد كرد؛ یعنی جهانگردان را متوجه مسئله تازهای به نام مشكل تفهیم و تفاهیم ساخت كه قبلاً به آن فكر نكرده بودند.
از نقطهنظر جامعهشناختی باید اهمیت بسیاری برای آنچه كه به تمایل قبلی مردم (Predisposition) معروف است، قائل شد. این تمایلات را میتوان برحسب ممیزههای مختلفی كه در یك پژوهش جامعهشناختی عمیق وجود دارد طبقهبندی كرد. ابتدا باید واحدهای ارجاعی متفوق را مورد نظر قرار داد؛ مثلاً اگر این واحد یك «فرد» است، آیا مسئله، جنبهی روانشناختی خواهد داشت؟ اما در حقیقت كنار گذاشتن این مطالعه از چهارچوبهای ارجاعی دیگر امری انتزاعی خواهد بود. این چهارچوبها كه برحسب مورد اولویت پیدا میكنند، گوناگوناند. سلول خانواده غالباً نقش مهمی در هدایت تمایلات قبلی نسبت به پیامهای پخش شده به وسیله امواج دارد. جان و ماتیلد رایلی (Johon and mathilde Riley) نشان دادهاند كه تأثیرات ایجاد شده به وسیله پخش تلویزیونی، برحسب آنكه كودكان تماشاگر شدیداً به گروههای خانوادگی بستگی داشته باشند یا تحت نفوذ دوستانشان باشند، بسیار متفاوت است. در مورد افراد بالغ، عكسالعمل تماشاگران در برابر یك برنامه فنی بسته به تعلق آنها به یك محیط حرفهای مخصوص یا یك جامعه فرهنگی، مذهبی، سیاسی ورزشی و غیره فرق میكند. این تمایلات و استعدادهای قبلی همچنین ممكن است از یك گروهبندی یا طبقه اجتماعی یك جامعه كلی برخیزد؛ زیرا خصوصیتهای مردمشناختی یا ملی وجود دارد كه تلقی شنوندگان و بینندگان را به وضوح تعیین میكند.
بعد از درجهبندی كردن واحدهای ارجاعی در بررسی تمایلات قبلی مردم، باید وسایل ارتباطی مورد استفاده را دخالت داد، مثل مدلها، علامات و سمبلها، همچنان كه بوگارت جامعهشناس توجه كرده است، وسایل ارتباطی وقتی میتوانند پخش وسیعی داشته باشند كه برای بیان، سامانههایی مفهوم همگان را برگزینند كه برای همگان مفهوم باشند. مثلاً تلویزیون در آمریكا وسعت و نفوذی فوقالعاده بین مردم پیدا كرده است، زیرا در آمریكا توده مردم از نظر ذهنیات اختلاف زیادی با یكدیگر ندارند و نوعی یكسانی فرهنگی در آنجا برقرار است. در نتیجه سامانه و لحنی كه برنامههای تلویزیونی آمریكا دارند، برای همه مفهوم و مقبول است و استفاده از مدلها و سمبلها را در همه محیطهای اجتماعی ممكن میسازد.
تمایلات قبلی مردم میتواند برحسب اخلاق و رفتار دستهجمعی مورد مطالعه قرار گیرد. بیننده تلویزیون در گزینشها و تفسیرهای خود به دنبال مُدها، پیشداوریها و تظاهرها (snobisme) گام بر میدارد.
تلویزیونها در بعضی موارد این تمایلات را میپذیرند و در قبول آنها با مردم سهیم میشوند و در مواردی دیگر آنها را تغییر شكل میدهند. در اینجا همچنان تأثیر «روانشناسی ملتها» دیده میشود. تكنیك برنامهها و سبك آنها بازتاب این قبول است. رمون آرون۴ نشان میدهد كه تفاوت بین اخبار و تفسیرها در موسسه بیبیسی به علت آن است كه این سازمان خود را با بعضی توقعات و مقتضیات روحیه انگلیسی وفق میدهد. ژاندارسی۵ میگوید: «در فرانسه سعی میشود كه متن برنامه در اطراف یك تصویر شوكآور ( مهم، تكاندهنده، اصلی و...) تنظیم شود درحالی كه در انگلستان، توضیحات طولانی برای نتیجهگیری از یك تصویر بیان میگردد». او سپس تشریح میكند كه این اختلاف به علت تضاد بین خصوصیتهای تحلیلی و تركیبی است.
ب ) عمل روی نقشهای روانی:
بررسیهای انجام شده این فكر را تأیید میكند كه نباید خود را به تأثیرات فوری محدود كرد، بلكه به عقیدهی جامعهشناسان فرانسوی باید به مسائل متحول شوندهی آینده هم توجه داشت و تنها كافی نیست كه ببینیم توده مردم در برابر یك برنامه مخصوص چه عكسالعملی نشان میدهند. جستوجو برای دانستن تأثیرات پایدار وسایل جدید ارتباطی حائز اهمیت بسیار است. تأثیر این وسایل بر انسان، بر شیوههای تفكر و بر فرهنگ او، بازتابهایی بر عكسالعملهای آینده او در برابر برنامهها خواهد داشت.
نویسنده :یارمحمد بای
پاورقی:
۱. Mjrion ۱۹۹۶
۲. Libido
۳. بومرنگ سلاح بومیان استرالیایی است، وسیلهای است كه پس از پرتاب به هدف، در صورت برخوردنكردن، دوباره به سوی پرتاب كننده باز میگردد.
۴. Raymond Aron
۵. Jeand۰۳۹;a`rcy
۶. G.Cohen-Seat, P. Fougey Rallas
۷. Glynn
۸. G. Anders
۹. Himmelweit
۱۰. Andre Brincourt
۱۱. Tallenay
۱۲. Edgor Morin
۱۳. Emmanual Berl
این مقاله برگرفته ازكتاب چشم جهانی است.
منبع:www.islamicart-crc.org
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران رئیسی دولت سیزدهم دولت انتخابات سیدابراهیم رئیسی مجلس شورای اسلامی سید ابراهیم رئیسی انتخابات مجلس رافائل گروسی حجاب مجلس
هواشناسی قتل تهران شهرداری تهران بارش باران آموزش و پرورش پلیس فضای مجازی سیل سلامت وزارت بهداشت سازمان هواشناسی
گاز قیمت طلا قیمت دلار نمایشگاه نفت بانک مرکزی قیمت خودرو خودرو مسکن مالیات حقوق بازنشستگان بازار خودرو سایپا
نمایشگاه کتاب تلویزیون نمایشگاه کتاب تهران زنان سینمای ایران کتاب سریال تئاتر دفاع مقدس سینما موسیقی
اینوتکس
اسرائیل رژیم صهیونیستی روسیه غزه فلسطین جنگ غزه رفح حماس حمله به رفح نوار غزه مصر ترکیه
فوتبال پرسپولیس استقلال رئال مادرید لیگ قهرمانان اروپا بایرن مونیخ لیگ برتر باشگاه پرسپولیس باشگاه استقلال لیگ برتر ایران ذوب آهن نساجی
هوش مصنوعی فیبرنوری فناوری اپل ایلان ماسک گوگل آب هواوی سامسونگ ناسا پارک فناوری پردیس
آسترازنکا آسم سبک زندگی افسردگی بیمه سبزیجات کمردرد