عوام فریبی در روز روشن

شگرد تبلیغاتی کالاهای جنسی در ماهواره

در پاسخ به سؤالات متعدد خوانندگان درباره کالاهای جنسی متفاوت از جمله دستگاه های توانبخشی جنسی یا داروها و کرم های محرک جنسی که در شبکه های ماهواره ای تبلیغ می‌شود، دکتر صفری نژاد، رییس انجمن سلامت خانواده در این مقاله به بررسی نقش این تبلیغات بر مخاطبان پرداخته است...

تبلیغات به معنای رایج و عمومی آن، تلاش برای سمت و جهت دادن زمینه‌های ذهنی افراد و جمعیت‌ها به اهدافی معین است. تبلیغات در تحولات عمومی جهان امروز، در همه فعالیت‌های بشری اعم از علمی، ذهنی، فرهنگی، تربیتی، روانی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، شخصی و خانوادگی، تأثیر عمده‌ای دارد. امروزه تبلیغات در مفهوم عام آن در تمام تار و پود زندگی انسان‌ها و همه فعالیت‌های آنها رخنه کرده است.

یکی از ارکان مهم تبلیغات، جاذبه‌های جنسی است. جاذبه جنسی بین فرهنگ‌های مختلف یک مفهوم تقریباً واحد دارد و برای تمامی انسان‌ها، صرف‌نظر از نژاد، ملیت، فرهنگ و قومیت‌شان، قابل درک و فهم است. این یکی از مهم‌ترین شاخصه‌هایی است که از آن در تبلیغات بین‌المللی به طور وسیع استفاده می‌شود و دامنه آن نیز روز به روز گسترش و شدت بیشتری می‌یابد.

بخش اعظمی از برنامه‌های ماهواره‌ای به تبلیغات اختصاص یافته اما سمت و سوی تبلیغات شبکه‌های ماهواره‌ای با توجه به مخاطبان آن و فرهنگ جامعه مورد هدف، متفاوت است و در تمامی فرهنگ‌ها و جوامع یکسان نیست. تبلیغات شبکه‌های فارسی زبان بیشتر بر حول محور محصولات و کالاهای جنسی، ترک اعتیاد، کاهش وزن، افزایش قد و... می‌چرخد. امروزه «طب ماهواره‌ای» کم کم به رشته‌ای از پزشکی تبدیل می‌شود. شما حتما مطالبی در مورد درمان قطعی سفیدی مو، افزایش قد، رفع چین و چروک پوست، درمان تضمینی لک‌های صورت، درمان تضمینی اعتیاد، درمان تضمینی ناتوانی جنسی و بسیاری موارد مشابه را به دفعات از کانال‌های ماهواره‌ای دیده اید.

● مشخصات طب ماهواره‌ای

این طب را ماهواره و شبکه‌ای درهم تنیده از افراد مختلف که گاهی در نقش پزشک ظاهر می‌شوند، ارائه می‌‌کنند. این طب واقعی، علمی و آکادمیک نیست بلکه مبتذل، مبتنی بر دروغگویی و عوام‌فریبانه است. بسیاری از افرادی که خود را پزشک معرفی می‌کنند اگر هم پزشک باشند، از حوزه طبابت دور شده‌اند و به تجارت و برنامه‌سازی روی آورده‌اند. آنها در برنامه‌ها و تبلیغات خود ادعاهایی را مطرح می‌کنند که غیرواقعی، غیرعلمی، فریبکارانه و برخلاف موازین پزشکی است. این پزشکان را هم در اصطلاح «پزشک ماهواره‌ای» می‌گویند. می‌توان گفت بیشتر مشتریان طب ماهواره‌ای افراد ساده لوح هستند. گاهی افراد در هر سطحی به سرعت فریب تبلیغات را می‌خورند و کالایی می‌خرند و با همان سرعت نیز آن را کنار می‌گذارند. البته فاجعه وقتی اتفاق می‌افتد که سلامت به مخاطره بیفتد. به عنوان مثال، بیماری مبتلا به دیابت است و تحت‌تأثیر تبلیغات ماهواره‌ای داروی اصلی دیابت یا همان انسولین را کنار می‌گذارد و به جای آن، فلان داروی مکمل را مدت‌ها مصرف می‌کند. در این مدت دیابت وی کنترل نشده باقی می‌ماند و زمانی متوجه اشتباه خود می‌شود که دیگر دیر شده و عوارض دیابت شدت یافته است.

نکته بسیار مهم این است که از طریق ماهواره، تلویزیون، رادیو، اینترنت، روزنامه و... نمی‌توان و نباید برای مخاطب نسخه نوشت ولی

«طب ماهواره‌ای» این کار را انجام می‌دهد. طب ماهواره‌ای عبارت از خود‌درمانی با یک شماره تلفن همراه است که روی صفحه تلویزیون دیده‌ایم و دریافت دارو با پیک موتوری. باید به خاطر داشته باشیم اگر با مصرف دارو یا دستگاه دچار عوارضی شویم، آیا می‌توانیم ردپای آن پیک موتوری یا صاحب خط تلفن را پیدا کنیم؟ در بیشتر موارد این تلفن‌ها یا قطع است یا واگذار شده‌اند.

● تبلیغات کالاهای جنسی

حجم انبوه تبلیغات، بر محصولاتی متمرکز است که بیشترین عایدی اقتصادی را دارند ولی از نظر علمی پوچ است. در رأس این محصولات، کالاهای جنسی (دارو، مکمل‌ها، دستگاه‌ها و...) قرار دارند. تبلیغات کالاهای جنسی از ماهواره‌ها یک تجارت چند صد میلیارد دلاری در سطح جهان است. اگرچه نمی‌‌توان آمار درستی در مورد مبتلایان به اختلالات جنسی در ایران ارائه کرد اما می‌توان یک حساب سرانگشتی انجام داد. حدود ۵۰ میلیون از ۷۵ میلیون جمعیت ایران در سنی هستند که ممکن است مسائل زناشویی برای آنها مهم باشد. در جوامع مختلف حداقل ۲۰ درصد مردم از یکی از مشکلات جنسی رنج می‌برند که البته میزان شیوع آن با توجه به سن متفاوت است. اگر فرض کنیم از این افراد مبتلا به اختلالات جنسی فقط ۲۰ درصد دنبال حل مشکل خود باشند، عدد دو میلیون به دست می‌آید که قابل ملاحظه است.

این روزها بسیاری از مردم که از این اختلال شایع رنج می‌‌برند، بی‌آنکه بتوانند راه علاجی برای آن پیدا کنند، به دلایل فرهنگی و اجتماعی، بیماری خود را مسکوت نگه می‌‌دارند و از عواقب آن که گاهی طلاق است، غافل هستند. طبیعی است در این شرایط چون عامه مردم به کارشناسان و متخصصان دسترسی ندارند عملاً منبع کسب آگاهی آنها رسانه‌های ماهواره‌ای یا مجلات زرد خواهد بود که بیشتر داروهای غیرمجاز و ممنوع از طریق همین رسانه‌ها تبلیغ می‌شوند. حقه‌ها و نیرنگ‌های این شبکه‌ها تمام‌شدنی نیست اما کم نیستند افرادی که گول شبکه‌های ماهواره‌ای را نمی‌خورند و معتقدند هر دارویی باید به‌وسیله پزشک و پس از معاینه و تشخیص تجویز شود. شبکه‌های ماهواره‌ا‌ی برای متقاعد کردن این افراد حربه‌هایی دارند، آنها با معرفی دستگاه‌های توانبخشی جنسی، القا می‌کنند که با خیال راحت می‌توان از این کالاهای پزشکی استفاده کرد. تجویز و استفاده از یک کالای پزشکی، بسیار مشکل‌تر از یک داروست. دارو را پزشک تجویز می‌کند و خود پزشک و داروخانه روش مصرف آن را به بیمار توضیح می‌دهد ولی استفاده از کالا یا وسیله پزشکی به مهارت و آموزش نیاز دارد. هرچند وقت یکبار کالای جدیدی معرفی می‌شود. آخرین آنها انگشترهای جنسی هستند که به عنوان راه حل جدی برای درمان ناتوانی جنسی تبلیغ می‌شوند.

● چطور مردم را بیمار می‌کنند؟

یکی از شگردهای مهم این رسانه نوین، رواج فرهنگ بیماری‌زایی است. بیماری‌زایی یعنی تولید یک بیماری به‌وسیله افراد خبره‌ای که وجود خارجی ندارند. برای مثال این شبکه‌ها به تبلیغ کرم‌هایی می‌پردازند که مدعی‌اند باعث افزایش اندازه دستگاه تناسلی در آقایان می‌شود. اینها برای اینکه محصول خود را به فروش برسانند، در ابتدا مطالبی کاملا کذب بیان می‌کنند که به هیچ وجه مبنای علمی ندارد. این جملات عینا از تبلیغات آنهاست: «طبق آمار، تقریبا ۷۰ درصد از افراد در سراسر دنیا از کوچک بودن دستگاه تناسلی خود رنج می‌برند و احساس حقارت می‌کنند.» برای اطلاع خوانندگان محترم باید یادآوری کنم هر بیماری تعریف علمی خاص خود را دارد و ادعای یک فرد دلیل بیماری نیست. مساله دوم این است که یک فرد غیر از فرآیندهای فیزیولوژیک طبیعی نمی‌تواند انتظار خاصی از خودش داشته باشد. مساله سوم میزان شیوع کوچک بودن دستگاه تناسلی در جوامع مختلف است (میزان شیوع مرضی این بیماری در جوامع مختلف یک در هزار است نه ۷۰ درصد). آنها در ادامه تبلیغشان می‌نویسند: «کوچک بودن آلت تناسلی یک مرد آثار بسیار بدی در زندگی و فکر او دارد و نتیجه اش افسردگی، عدم اعتماد به نفس، خجالتی شدن، سرخورده شدن از روابط جنسی و نارضایتی شریک جنسی او و.... خواهد بود.» در صورتی که به هیچ‌وجه این‌گونه نیست.

آنها با تبلیغات گسترده به مردان القا می‌کنند که مشکل دارند و درمان مشکل نزد خود آنهاست. آنها در ادامه مدعی شده‌اند محصولشان یکی از محبوب‌ترین و قدرتمند‌ترین محصولاتی است که برای درمان مشکلات جنسی در آقایان مورد استفاده قرار می‌گیرد و بیش از ۱۰ نوع خاصیت توانبخشی جنسی دیگر نیز برای آن ذکر می‌کنند. پای موج تبلیغات داروهای عجیب و غریب افزایش توان جنسی در شبکه‌های ماهواره‌ای به داروخانه‌ها هم باز شده است. افزایش این‌ تبلیغات به دلیل عدم آگاهی مردم ما از مسائل جنسی، یقیناً باعث سوءمصرف و مشکلات دیگری خواهد شد که به مراتب از ناتوانی‌های جنسی پرخطرتر است. فروشندگان داروهای قاچاق، غیربهداشتی و تقلبی که با جان و سلامت مردم بازی می‌کنند، با خیالی آسوده در حال جولان دادن هستند و مردم ساده‌لوح و ناآگاه به استفاده از این کالاها گرایش پیدا ‌کرده‌اند.

● اثر دارونما

در اینجا لازم است مختصری به «اثر دارونما» در درمان اختلالات جنسی اشاره کنم. «دارونما» در اصطلاح به دارویی گفته می‌شود که هیچ‌ ماده موثری ندارد ولی بیمار از این حقیقت آگاه نیست. مثلاً کپسولی درست می‌کنند که فقط حاوی قند است و آن را به عنوان داروی درمان یک بیماری خاص، برای بیمار تجویز می‌کنند. حدود ۲۰-۱۵ درصد از بیمارانی که مبتلا به اختلالات جنسی هستند، بعد از مصرف دارونما اظهار می‌کنند مشکلشان بهبود پیدا کرده است. این همان «اثر دارونما» است. اگر دوست و آشنای شما معتقد است که با مصرف فلان دارو که در ماهواره تبلیغ می‌شود، مشکلش حل شده حتما به این «اثر دارونما» فکر بکنید.

● دروغ توانبخشی جنسی

توانبخشی جنسی از دروغ‌های بزرگ یک رسانه نوین است. به جرأت می‌توانم بگویم که حتی درصدی از افزایش آمار طلاق در کشور نتیجه فعالیت شبکه‌های ماهواره‌ای است. این شبکه‌ها به شدت هنجارهای جنسی را در جامعه به هم ریخته‌اند. جامعه نیازمند اتاق فکری برای واکسیناسیون اجتماعی است چرا که جوانان و زوج‌ها به آموزش وسیع نیاز دارند و در مقابل روش‌های غلط ترویج شده از سوی ماهواره‌ها باید با روش‌های علمی آموزش رفتار به مبارزه با آنها رفت. البته فراموش نکنیم دروغ هرچه بزرگ‌تر باشد، امکان تأثیر آن هم بیشتر است بنابراین شبکه‌های ماهواره‌ای با دروغ‌های بزرگ خود مخاطبان و مشتریان بیشتری جذب می‌کنند که باید با آن مقابله و برخورد جدی شود.

امروزه دو نکته اهمیت موضوع مصرف کالاهای جنسی را دوچندان می‌کند؛ نخست آنکه رواج استفاده از آنها به دلیل حجم وسیع تبلیغات و سهولت دسترسی و نیز به دلیل تنوع و جذابیت برنامه‌ها، از قشرهای مرفه به عموم جامعه و از کلان شهرها به شهرهای کوچک، شهرستان‌ها و حتی روستاها کشیده شده است، دوم آنکه برخلاف اینترنت، محصولات شبکه‌های ماهواره‌ای اغلب در جمع خانواده و در محافل خانوادگی و جمعی عرضه می‌شوند. به این معنا که استفاده از این کالاها در فضای جمعی و خانوادگی مشروعیت می‌یابد و در خانواده مهر تایید می‌خورد و با شبکه‌ای از مفاهیم توجیه و حمایت می‌شود.

به خاطر داشته باشید اختلالات جنسی در زن و مرد علل مختلفی دارند و نکات علمی هرگز با آنچه مطرح می‌شوند، مطابق نیستند. شبکه توزیع و خواص واقعی این فرآورده‌ها مبهم است، به طوری که مشخصات کالا، کشور تولیدکننده، کارخانه یا شرکت سازنده یا واردکننده این محصولات اغلب در تبلیغات ماهواره‌ای ارائه نمی‌شوند. در واقع این فرآورده‌ها به هیچ‌وجه به صورت صریح و روشن معرفی نمی‌شوند و خیلی راحت باعث گمراهی افراد ساده لوح و

غیر متخصص خواهند شد. متاسفانه افراد ساده‌لوح و نا‌آگاهی که در دام این تبلیغات فریبنده می‌افتند، کم نیستند. تبلیغات ماهواره‌ای توانبخشی جنسی بیشتر از همه گمراه‌کننده هستند و سبب فریب مردم می‌شوند. به بیان دیگر می‌توان گفت تبلیغات داروها و کالاهای جنسی در شبکه‌های ماهواره‌ای، قربانگاه زود باوران است. ماهیت کالاهای جنسی‌ای که تبلیغ می‌شوند، قابل‌تردید هستند. این داروهای توانبخشی جنسی به ظاهر گیاهی و سالم، حاوی مواد مخدر هستند (بیشتر آمفتامین) و ممکن است وابستگی کامل جسمی و روحی در فرد ایجاد کنند. گاهی در این داروها که به نام داروهای گیاهی تبلیغ می‌شوند، مواد صناعی یا شیمیایی وجود دارد. این داروها در شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان در حالی تبلیغ می‌شوند که تبلیغ این‌گونه کالاها و داروها در کانال‌های اروپایی و آمریکایی با نظارت قوی شرکت تولیدکننده و افراد متخصص صورت می‌گیرد. کوچک‌ترین تبلیغ نادرست عواقب وخیمی هم برای تبلیغ‌کننده و هم برای شرکت تولیدکننده در پی خواهد داشت.

● محرک‌های جنسی

امروزه علاوه بر دارو‌ها و کالاهایی که مدعی درمان مشکلات جنسی و توانبخشی جنسی هستند، در کمال تأسف، با تبلیغ «محرک‌های جنسی» نیز مواجه هستیم. این محصولات در سایت‌ها و شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان به طور وسیع تبلیغ می‌شوند. این محصولات شامل آدامس، شکلات، انگشتر، گردنبند، عطر و ... هستند. شاید بسیاری از افراد تصور کنند که این محصولات فقط برای استفاده همسران تهیه شده‌اند، ولی این‌طور نیست. بنده تعدادی از تبلیغ‌ها را با جرح و تعدیل ذکر می‌کنم تا خودتان متوجه قضیه شوید: «آدامس تحریک‌کننده جنسی فوق قوی......، فقط با یک آدامس شریک جنسی‌تان را بدون اینکه متوجه شود تحریک کنید و از رابطه خود لذت ببرید. با تعارف هر آدامس، جنس مخالف را به طرف خود جذب کنید و از رابطه خود لذت ببرید. شکلات تحریک‌کننده قوای جنسی .......، تنها شکلات تقویتی و تحریک‌کننده قوای جنسی. عطر محرک ..... ویژه خانم‌ها، بهترین محرک جنسی برای خانم‌هایی که عاشق جذب مردان و زوم شدنشان روی رایحه آنها هستند. در ادامه این تبلیغ آمده است: این عطر با اثرگذاری بر سیستم عصبی و واکنش هورمونی پرفروش‌ترین رایحه محرک جنسی جهان شناخته شده است.»

● چه کار باید کرد؟

حال چگونه می‌توان تأثیرپذیری تبلیغات ماهواره‌ای را بی‌اثر کرد یا حداقل کاهش داد؟ گام اول، افزایش آگاهی‌های مردم است. بسیاری از مردم ما، حتی طبقه تحصیل‌کرده، کمترین اطلاعی از فیزیولوژی زناشویی، عملکرد جنسی زن و مرد و افتراق موارد طبیعی از غیرطبیعی ندارند. مساله مهم دیگر پاسخ متناسب به نیازهای جامعه است. ابتدا باید مشخص کنیم زوجی که در روابط زناشویی مشکل دارند یا فکر می‌کنند که دارای مشکل هستند، باید به کجا مراجعه کنند. آموزش رفتارهای جنسی، تشخیص و درمان مشکلات جنسی به کار گروهی متشکل از رشته‌های مختلف پزشکی نیاز دارد. امروزه در بیشتر جوامع کلینیک‌های مجهزی برای تشخیص و درمان مشکلات جنسی و آموزش عملکرد جنسی طبیعی تأسیس شده‌اند. کادر پزشکی این مراکز متشکل از افراد آموزش دیده و دارای تجهیزات لازم هستند اما آموزش تشخیص و درمان اختلالات جنسی در دانشکده‌های پزشکی ما تقریباً در حد هیچ است. علاوه بر آن، در شهر ۱۲ میلیون نفری تهران چند مرکز مشاوره مشکلات جنسی و تشخیص و درمان آن داریم؟ کدام یک از مراکز استان ما دارای چنین مراکزی هستند؟

این کمبود، علاوه بر تأثیرات سوء اجتماعی از جمله طلاق و انحرافات جنسی، یک عارضه بسیار مهم قابل ذکر دارد؛ افراد مبتلا به اختلالات جنسی درمان نشده باقی می‌مانند. این افراد مراجعات مکرر دارند، تحت بررسی‌های مختلف قرار می‌گیرند و داروهای زیادی مصرف می‌کنند و به این ترتیب علاوه بر اینکه خود بیمار از نظر مالی و جسمی آسیب می‌بیند (مسائل روحی روانی و خانوادگی را کنار می‌گذاریم) هزینه هنگفتی نیز بر بهداشت و درمان کشور تحمیل می‌شود و سرانجام وقتی از عدم درمان خود مستأصل می‌شوند، به هر وسیله قابل دسترسی چنگ می‌اندازند که از عطاری سرکوچه شروع و به شبکه‌های ماهواره‌ای ختم می‌شود.

دکتر محمدرضا صفری‌نژاد

جراح و متخصص بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری، استاد دانشگاه و رییس انجمن علمی سلامت خانواده ایران