دسیسه دست های آلوده

اسهال مسافرتی بیماری ای که در همان چند روز نخست سفر بیشتر سراغ ما می آید

براساس آمار، بین ۳۰ تا ۷۰ درصد مسافران، بویژه در زمانی که آمار مسافرت‌ها افزایش می‌یابد، در معرض خطر ابتلا به اسهال مسافرتی هستند. این آمار درباره کودکان خاص‌تر است. به این ترتیب که ۴۰ درصد کودکان در مسافرت به دلیل ابتلا به اسهال مسافرتی به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند. دلیل اصلی این مساله نیز مصرف مواد غذایی آلوده است. درباره کودکان یکی از دلایل اصلی ابتلا به این بیماری مصرف مواد غذایی با دست‌های آلوده است. اسهال مسافرتی، معضلی است که می‌تواند سفر تفریحی را به سفر درمانی تبدیل کند!

میزان رعایت بهداشت فردی و کشور یا شهر مقصد، دو عامل اصلی ابتلا به اسهال مسافرتی است. براساس اعلام اداره کنترل و پیشگیری بیماری‌ها، کشورهای خاورمیانه، آمریکای لاتین، آسیای جنوبی، مکزیک و آفریقا به ترتیب کشو‌ر‌هایی هستند که بالاترین آمار ابتلا به اسهال مسافرتی را از آن خود کرده‌اند؛ این در حالی است که خطر ابتلا به اسهال مسافرتی در مسافرانی که به کشورهای اروپای غربی، ژاپن، استرالیا و ایالات متحده سفر می‌کنند، کمتر از ۸ درصد است. حدود ۲۰ درصد بیماران مبتلا به اسهال مسافرتی نیازمند یک تا دو روز استراحت هستند و ۴۵ درصد بیماران بناچار باید فعالیت‌های از پیش تعیین شده‌ خود را حداقل به مدت دو روز به تعویق بیندازند.

● چرا مبتلا می‌شویم؟

نخستین دلیل ابتلا به این بیماری، مصرف آب و غذای آلوده است. اگر آب یا غذای مصرفی به عوامل عفونی آلوده باشد، دچار این مشکل خواهیم شد. در ۷۸ درصد موارد، عامل اصلی آلودگی، آنتروپاتوژن‌های باکتریال است. شاخص‌ترین عامل ابتلا به اسهال مسافرتی اشرشیاکلی آنتروتوکسیک (ETEC) است. بنابراین اگر آب یا غذای ما آلوده به این نوع باکتری اشرشیاکلی شود، به اسهال مسافرتی مبتلا می‌شویم. ورود این عامل بیماری‌زا به بدن باعث بروز اسهال آبکی می‌شود. همراه با این حالت بیمار دچار دل‌درد شده و ممکن است دچار تب خفیف شود. بیماری می‌تواند بدون تب هم باشد. عوامل باکتریال بیماری‌زای دیگر، ویروس‌ها و انگل‌های بیماری‌زای روده‌ای نیز می‌توانند اسهال مسافرتی ایجاد کنند.

● این نشانه‌ها می‌گوید بیمار هستیم

یک لحظه غفلت موجب یک تا دو روز بیماری و به‌هم خوردن برنامه مسافرت و گشت و گذار است. به این نکته توجه کنیم که بدن ما هر لحظه در معرض ابتلا به این بیماری در اثر خوردن آب یا غذای آلوده قرار دارد. نخستین نشانه بیماری، افزایش حجم مدفوع و افزایش دفعات اجابت مزاج است. قوام مدفوع بتدریج کاهش یافته تا به اسهال آبکی تبدیل می‌شود. اوج عوارض این بیماری چهار تا پنج روز اول بوده و بتدریج طی ۱۲ روز کاملا برطرف می‌شود. از دیگر علامت‌های اسهال مسافرتی می‌توان به این موارد اشاره کرد:

- دل‌پیچه و نفخ: بیمار بعد از دل پیچه و دفع مدفوع برای مدتی آرام می‌شود، اما این حالت تکرار می‌شود. همراه با این حالت نفخ نیز دیده می‌شود. تورم معده و روده‌ها، باد گلو و... از نشانه‌های نفخ است.

- تهوع: بیماری می‌تواند با حالت تهوع همراه باشد، اما بیمار غذایی را از معده برنگرداند، بیماری بیشتر با استفراغ همراه بوده و بیمار غذای خورده‌شده را برمی‌گرداند.

- تب: این نشانه می‌تواند به صورت خفیف ظاهر شده یا بیمار اصلا تب نکند.

- تکرر ادرار و ضعف: علاوه بر افزایش دفعات دفع، تکرر ادرار نیز دیده می‌شود. به دلیل تحلیل رفتن ذخیره غذایی بیمار، ضعف نیز بر عوارض بیماری افزوده می‌شود.

● خط خطر

همه افراد اگر نکته‌ها‌ی بهداشتی را رعایت نکنند، هر لحظه در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند اما برخی روی خط خطر این بیماری قرار دارند. کودکان و افراد مسن از گروه‌های در معرض خطر هستند، اما افراد دچار ضعف سیستم ایمنی، افراد مبتلا به دیابت، افراد درگیر با مشکلات التهابی روده و بیمارانی که به هر دلیل آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند، بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به اسهال مسافرتی قرار دارند.

● بسته ایمنی در سفر

همراه داشتن برخی کمک‌های اولیه برای آن‌که بتوانیم تا رساندن بیمار به مراکز درمانی اقدام‌های اولیه را انجام دهیم، مهم است. یکی از این موارد، همراه داشتن پودر خوراکی او. آر.اس است. سرم خوراکی که برای جبران از دست رفتن آب بیماران مبتلا به اسهال استفاده می‌شود، مهم‌ترین نکته جبران آب از درست رفته فرد مبتلا به اسهال است. طرز تهیه و دفعات مصرف آن روی بسته نوشته شده است.

● گاهی بی‌غذایی بهتر است

فرد مبتلا به اسهال نباید لبنیات بخورد. بیمار نباید غذاهای خام اعم از سالاد، سبزی و غذاهای گوشتی مصرف کند. رژیم غذایی مناسب توسط پزشک معالج به بیمار توصیه خواهد شد. گاهی لازم است برای ۲۴ تا ۴۸ ساعت بیمار فقط از طریق سرم تغذیه شود.

مهتاب خسروشاهی

کارشناس علوم و صنایع‌غذایی