پسر بزرگ سازدهنی

چند سال پیش فیلم مستندی منتشر شد که مربوط به فستیوال موسیقی فولک بلوز ایالات متحده در سال های ۱۹۶۲ تا ۱۹۶۴ بود

● در باره «سانی بوی ویلیامسون»

چند سال پیش فیلم مستندی منتشر شد که مربوط به فستیوال موسیقی فولک- بلوز ایالات متحده در سال های ۱۹۶۲ تا ۱۹۶۴ بود. در آغاز این مستند پیرمردی قد بلند و شق و رق از سمت چپ تصویر وارد قاب تصویر می شد که مکانی واقعی یا شبیه سازی شده در حومه رود می سی سی پی بود، این پیرمرد در حال نواختن ساز دهنی وارد می شد.

نحوه ساز زدن او با آنچه که در متد های نوازندگی سازدهنی بلوز آموزش می دهند چندان مطابقت نداشت، اما این نوع پرفورمنس او، حالتی بود که او برای آن اجرا در نظر گرفته بود چون امکان ندارد متدی برای نوازندگی سازدهنی بلوز نوشته شده باشد و مثالی از «سانی بوی ویلیامسون» در آن وجود نداشته باشد. سانی بوی ویلیامسون توانایی شگرفی در نوازندگی سازدهنی به شکل های مختلف داشته است و به روایتی سلطان نوازندگی سازدهنی بلوز است.

در آن مستند ویلیامسون روایتگر فستیوال است. او در آن سال ها قدیمی ترین پیشکسوت باقی مانده از اولین نسل نوازندگان موسیقی دلتا بلوز محسوب می شده است. او سابقه همکاری و دوستی با «رابرت جانسون» مرموز را هم داشته.

به روایتی سانی بوی ویلیامسون مشهور به سانی بوی ویلیامسونII و یا سانی بوی در سال ۱۸۹۹ در گلاندورا در حومه می سی سی پی و در همان جایی که دلتا بلوز شکل گرفت با نام واقعی آلکس فورد و به روایتی دیگر آلک میلر به دنیا آمد.

در مورد کودکی و نوجوانی این نوازنده سیاهپوست اطلاع چندانی در دست نیست چون سانی بوی تمایلی به مصاحبه با دیگران نشان نمی داد و از این بابت روایتگر چندان قابل اعتمادی هم نبود. آنچه مسلم است این که او در سنین نوجوانی نواختن سازدهنی را بدون هیچ معلمی و بدون آشنایی با نت خوانی شروع کرد.

سانی بوی برخلاف اغلب نوازندگان بلوز دوران کودکی آرامی را گذراند و تا سنین ۳۰ سالگی و بیشتر در کنار خانواده زندگی می کرد و بیشتر وقتش صرف کشاورزی و کار در مزرعه می شد. او در اواسط دهه ۳۰ به دنبال شغل بهتر به هلنا در ایالت آرکانزاس عزیمت کرد. هلنا در دهه ۳۰ به مرکز موسیقی بلوز در دلتا تبدیل شده بود و پذیرای بسیاری از بزرگان بلوز مانند رابرت جانسون (سلطان موسیقی دلتا بلوز که پیش تر در همین ستون معرفی شد)، هاولین وولف(۱۹۷۶-۱۹۱۰) و المور جیمز(۱۹۶۳-۱۹۱۸) بود. این شهر حدود ۱۰ هزار نفر جمعیت داشت که ۷۰ درصدشان سیاهپوست بودند.

در نوامبر سال ۱۹۴۱ سام اندرسون نخستین رادیوی محلی هلنا را تاسیس کرد. تا قبل از آن مردم هلنا، رادیوی محلی نداشتند و تنها برنامه های رادیوی ممفیس را دریافت می کردند. سانی بوی توانست در دسامبر آن سال در یک برنامه رادیویی به اجرای زنده بلوز بپردازد. این برنامه با پشتیبانی یک شرکت مواد غذایی که محصولاتش را با نام تجاری King Biscuit به بازار عرضه می کرد، اجرا می شد. اسم این برنامه کی بی تی (T. B. K) بود.

سپس سانی بوی و گروهش آهنگ های خودشان و یا آهنگ های درخواستی را که مردم از طریق برنامه مطرح می کردند برای شان می نواختند.

به کمک این رادیو شهرت سانی بوی روز به روز بیشتر شد و او توانست دامنه فعالیتش را تا مناطق شمالی تر دیترویت و شیکاگو گسترش دهد. این برای نخستین بار در تاریخ دلتا بود که خواننده یی توانسته بود برای خودش یک حامی مالی دست و پا کند و به واسطه رسانه رادیو به شهرت برسد.

ضمن اینکه گروه، محل اجرای هر شب خود را به گوش مردم می رساند تا مخاطبان بیشتر و بالطبع درآمد بیشتری را جذب کند. از همه مهمتر اینکه هلنا به سرعت در کانون توجه نوازندگان جوان و جویای نامی قرار گرفت که به قصد تجربه اندوزی و شغل بهتر به آنجا مهاجرت می کردند. مادی واترز (خواننده شهیر موسیقی بلوز) هم گفته بود که در ایام جوانی هیچ گاه شنیدن برنامه KBT را از دست نمی داده است. حتی بی بی کینگ هم از طرفداران پروپا قرص KBT بوده است.

در سال ۱۹۵۱ سانی بوی توانست اولین صفحه هایش را در شهر جکسون می سی سی پی ضبط کند. او در زمان ضبط نخستین صفحه هایش بیش از ۵۰ سال سن داشته است. آهنگ هایی که در فاصله سال های ۱۹۵۱ تا ۱۹۵۴ ضبط شده بود به همراه یکی از برنامه های رادیویی او بعدها به صورت آلبوم منتشر شد.

این آلبوم کیفیت ضبط مناسبی ندارد ولی به خوبی نشان دهنده سبک خاص سانی بوی است که در آن زمان به پختگی و کمال لازم رسیده بود. همچنین فضای حاکم بر موسیقی دلتا بلوز دهه ۴۰ و ۵۰ را به روشنی نشان می دهد.

در اوایل دهه ۱۹۶۰ سانی بوی برای اجرای چند کنسرت به اروپا رفت و تصمیم به اقامت در آنجا گرفت وبا گروه های جوان و مطرح انگلیسی همچون آنیمالز(The Animals) و گروه یاردبردز (Yardbirds) همکاری کرد، اما در نهایت نتوانست در اروپا بماند و به می سی سی پی بازگشت. هنگامی که از او پرسیدند به چه دلیل به وطن بازگشته او پاسخ داده بود؛«آمدم خانه تا بمیرم». در همان سال ۱۹۶۵ که سانی بوی به هلنای می سی سی پی بازگشته بود گروه The Band هم در آن شهر اقامت داشتند(همان گروهی که مارتین اسکورسیزی راجع به آنها مستند آخرین والس را ساخت).

با پیگیری یکی از نوازنده های گروه آنها افتخار این را پیدا کردند تا یک شب به همراه سانی اجرایی زنده داشته باشند و پس از همین اجرا سانی بوی در روز ۲۵ مه ۱۹۶۵ در خانه اش درگذشت.

امیر بهاری