پانکریشن از باستان تا امروز

پانکریشن, پانکریشن سنتی, پانکراتیون, پاگراتیون, پانگریشن, پانگکراتیون, پانکرازیون, پنکرسایون, پانکراتوس, پانکراس, پانکرازیو, پنکریز, پانکرایو, پانکراتیوم, پانگراتیوم و همه به ورزشی اطلاق می شود که ریشه در لابه لای قدیمی ترین رقابت های ورزشی جهان, یعنی المپیک باستان دارد

پانکریشن، پانکریشن سنتی، پانکراتیون، پاگراتیون، پانگریشن، پانگکراتیون، پانکرازیون، پنکرسایون، پانکراتوس، پانکراس، پانکرازیو، پنکریز، پانکرایو، پانکراتیوم، پانگراتیوم و... همه به ورزشی اطلاق می‌شود که ریشه در لابه‌لای قدیمی‌ترین رقابت‌های ورزشی جهان، یعنی المپیک باستان دارد. قدیمی‌ترین آثار و تصاویر از حرکات این رشته برای اولین‌بار در شهر ترما و همچنین بر روی صنایع دستی و آثار باستانی کشور یونان کشف شد که تاریخ آن به قرن ۱۷ پیش از میلاد می‌رسد.

پانکریشن به‌عنوان اولین سیستم نظامی و همچنین قدیمی‌ترین هنر رزمی و رقابت ورزشی در جهان به ثبت رسیده است. یونانی‌ها به‌دلیل مهارت در ورزش و تکنیک‌های نظامی در دوران قبل از میلاد بسیار مشهور می‌باشند. بر طبق گفته فیلو استراتوس که خود از قهرمانان کشتی و پانکراتیون در سال ۶۸ ق.م یعنی دوره ۱۷۸ المپیاد باستان می‌باشد. پانکریشن با ارزش‌ترین روش مبارزه در المپیک باستان بوده است و همچنین مهم‌ةرین و یا یکی از راه‌های بسیار مؤثر در آماده‌سازی سپاهیان و نظامیان می‌باشد. به‌عقیده وی بهترین پانکراتیست‌ها کسانی هستند که از لحاظ فیزیکی بدنشان در وضعیتی قرار داشته باشد که در بین مشت‌زنان به‌عنوان بهترین کشتی‌گیر، و در بین مشت‌زنان به‌عنوان بهترین مشت‌زن باشند. از لحاظ روانشناسی نیز شجاعت و بردباری در این ورزش مهم می‌باشد.

پانکریشن یعنی چه؟ لغت پانکریشن ورزش خدایان باستان از دو بخش: پان و کراتوس تشکیل شده است که نمی‌توان آن را به: همه قدرت‌ها، همه زور، تمام نیرو (all power/all force) ترجمه نمود. اما به‌طور کلی پانکراتیست به فردی اطلاق می‌شود که هم از نیروی خود و هم از دانش و تفکر خود برای مقابله با حریفان استفاده می‌نماید.

● پانکریشن در آئینه تاریخ:

این رشته ابتدا در المپیاد ۲۶ به‌صورت نمایشی و سپس در سال ۶۴۸ قبل از میلاد هم‌زمان با المپیاد ۳۳ باستان به‌عنوان رشته‌ای مستقل و اصلی وارد بازی‌های المپیک شده و خیلی سریع به یکی از ورزش‌های مردمی این فستیوال تبدیل شد و لقب ”سلطان ورزش‌های المپیک“ را به‌خود اختصاص داد. این ورزش مردانه المپیکی در سال ۲۰۰ ق.م یعنی در دوره المپیاد ۱۴۰ به‌عنوان ورزش جوانان نیز مشهور شد. یعنی علاوه بر مسابقات بزرگسالان، در مسابقات جوانان نیز وارد صحنه المپیک شد. همچنین این ورزش در سال ۳۹۳ بعد از میلاد، در مناطق مدیترانه‌ای گسترش یافت. در سال‌های امپراطوری بیزانتین (بیزانس) یعنی قرون ۵ و ۶ پس از میلاد، با نام‌های پاماچو یا پاماچی در قبرس و همچنین با نام آنتیوچیا در المپیا معروف شد. در دوره پس از بیزانس نیز یعنی قرن ۱۲ میلادی به نام کلوتساتا مشهور بود و در قرون‌وسطی یعنی قرن ۱۵ میلادی به لاکتس و در قرن ۱۹ به نام پاتسو کلوتسو مشهور گردید. بالاخره جهت یکنواخت شدن نام این ورزش با نام اصلی و باستانی آن، در اواخر قرن ۲۰ تصمیم بر این شد که این ورزش به‌عنوان ورزش ملی کشور یونان و با نام اصلی خود یعنی پانکراتیون (پانکریشن) نامیده شود.

● نحوه مبارزات در ورزش پانکریشن

این رشته ترکیبی از رشته‌هائی چون مشت‌زنی و کشتی که دو رشته اصلی در المپیک باستان بوده‌اند، می‌باشد. در مبارزات باستان، ورزشکاران پانکراتیون به‌صورت برهنه با یکدیگر به مبارزه می‌پرداختند و حتی مثل مشت‌زنان، دست‌کش نداشتند و مسابقات آن عاری از خشونت بود. این ورزش شامل کلیه حرکات فیزیکی و فکری است که در آن هم تفکر و هم حرکات بدنی استفاده می‌شود. به‌همین دلیل در کلیه فرهنگ‌ها پذیرفته شده است. پانکریشن از دو بخش آنو پانکریشن یعین کار در حالت ایستاده و بالا و استفاده از ضربات دست و پا و کاتو پانکریشن یا حالت کار در خاک و استفاده از ساب‌میژن و فنون تسلیمی تشکیل شده است. رابط این دو نیز فنون پرتابی و افت‌ها می‌باشد. انواع گارد و وضعیت ثابت نگه‌داشتن حریف در این ورزش موارد استفاده فراوانی دارد. به‌دلیل این تاکتیک منحصر به‌فرد، برخی از متخصصان و کارشناسان ورزش‌های رزمی، پانکریشن را به لحاظ بهترین و کامل‌ترین سیستم مبارزه غیرمسلح و باارزش مورد ستایش قرار می‌دهند. پانکریشن مدرن در حال حاضر دارای ۱۴ استایل مبارزات و نمایشات زیباست که عبارتند از: آگون ـ آگونیسما ـ اُماتا آگون ـ آنو ـ کاتو ـ اِلفتری ماچیا ـ پلی داماس ـ اُپلوماچیا ـ پیریک ـ آیاس ـ آتالانتی ـ آفتوآمینا ـ اپیزیکسی. ۷ استایل اول مبارزاتی و ۷ استایل دوم نمایشی می‌باشند که در حقیقت مکمل استایل‌های مبارزاتی بوده و آنها را کاربردی‌تر می‌سازند. لازم به‌ذکر است ۱ استایل دیگر جهت ورزشکاران و علاقه‌مندان این رشته طراحی و تدوین شده است که در آن شرکت‌کنندگان به تزکیه روح و پرورش فکر و ذهن خود به‌صورت افنرادی می‌پردازند.

● اسکندر مقدونی و نقش او در پیشبرد ورزش پانکریشن

آلکساندر مقدونی از این ورزش نهایت استفاده را برد و نسبت به گسترش آن اهتمام ورزید. چرا که درگیری از نوع نزدیک و استفاده از فنون پرتابی و خلاف مفصل و استفاده از ضربات دست و پا به‌صورت قدرتی، بهترین ابزار جنگی برای پیاده‌نظام در جنگ‌ها و درگیری‌ها بود. به این ترتیب لشکریان یونان در فتح کشورهائی چون ایران، هند، روم، مصر و بسیاری از کشورهائی چون ایران، هند، روم، مصر و بسیاری از کشور ـ شهرهای آن روزگار، توسط مربیان و متولیان پانکراتیون به این رشته مجهز شده بودند. پانکریشن نیز روش تمرین و آمادگی نظامی‌های یونانی بوده است و از این کشور به‌وسیله اسکندر مقدونی به ایران و سپس هند منتقل شد و در آنجا به‌عنوان منشأ اساسی تمامی هنرهای رزمی مشرق زمین پذیرفته شد. چرا که انگیزه بالای سردار جوان یونانی‌ها آلکساندر کبیر یا اسکندر از شهر مقدونیه، او را بر این فکر انداخت که برای داشتن سربازانی قوی‌تر از آنچه بودند آنها را با نوعی تمارین ورزشی ورزیده‌تر کرده و سپس مهارت‌های دفاع شخصی و تسلیم کردن حریفان را به آنان بیاموزد. از آنجائی‌که پانکراتیون ترکیبی از بوکس و کشتی بود، پس هم درگیری نزدیک و فنون پرتابی داشت و هم ضربات دست و پا و چون در آن زمان لشکرکشی‌ها و مبارزات پیاده و به‌صورت تن به تن انجام می‌شد. از این‌رو اسکندر نیز مجاب شد که به هر وسیله‌ای سپاهیان خود را علاوه بر تجهیزات نظامی، به فنون پانکراتیون مجهز نماید. سپس متولیان این ورزش مشغول به‌کار شده و آموزش به سپاهیان را شروع کردند. اسکندر هم به لشکرکشی اسکندر به هند به‌دلیل موقعیت جغرافیائی ایران. وی می‌بایست از ایران به‌عنوان پل ارتباطی جهت دسترسی به این کشور استفاده می‌نمود. لذا بر آن شد تا به‌دنبال اهداف شوم و پلید خود مبنی بر فتح جهان، ایران را نیز به تصرف خود درآورد. در راه لشکرکشی به سرزمین‌های دیگر تنها ایران توانست در زمان داریوش سوم که در طول تاریخ حکومت هخامنشیان بر ایران به پائین‌ترین حد قدرت خود رسیده بود، مقابل اسکندر کمی مقاومت نماید بعد از فتح هند، اسکندر جنگ‌های بسیاری را با ملل مختلف داشت و فتوحات بسیاری را با یاری سرداران خود که در اصل متولیان پانکراتیون بودند را به انجام رسانید.

● پانکریشن پس از اسکندر

با مرگ اسکندر که قصد جهان‌گشائی داشت، چون وی فرزندی نداشت فتوحات او بین سردارانش تقسیم شد و آنان نیز به‌عنوان متولیان این رشته به آموزش آن در سرزمین‌های تحت سلطه خود پرداختند. مثلاً در کشور خودمان پس از اسکندر، سلسله سلوکیان و سپس اشکانیان به قدرت رسیدند. طبق اسناد حتی در سلسله اشکانیان و در زمان اشک ۲۹ در آئین باستانی و جشن‌های نمایشی در ایران پانکراتیون رواج داشته است. قدرت این ورزشکاران این رشته قدرت خود را به‌واسطه شکستن سنگ‌ها و الوار به‌وسیله مشت‌های محکم خود و با دست خالی و همچنین استفاده از پاهای قوی و ستبرشان در شکستن سپرهای جنگی، به رخ دیگران می‌کشیدند و این کار تا پایان المپیک باستان ادامه داشت. هم‌زمان با حمله رومیان و تصرف یونان، ریشه بازی‌های المپیک باستان نیز خشکید. در کشور هند نیز شخص راهبی به نام بودیدهارما، پس از آموزش این فنون از سرداران یونانی به شرق دور رفته و این ورزش را به همراه روش‌های تمرینی دیگر به آنجا برده و پایه ورزش‌های رزمی امروزه را بنا نهاده است. به‌هر حال این‌کارها همگی در توسعه و رشد ورزش پانکریشن بین ممالک دیگر و کشورهای آسیائی نقش به‌سزائی داشت.

● جایگاه پانکریشن در المپیک نوین

علت برگزار نشدن پانکریشن و عدم راهیابی آن در مسابقات المپیک نوین ریشه در تاریخ دارد. در سال ۱۸۹۵ واتیکان که همواره نظری منفی در مورد بازی‌های المپیک داشت (به سبب احیاء مذهب یونان و اتحاد بین افراد و ملت‌ها) نسبت به احیاء مجدد ورزش پانکریشن نظر منفی داد و نظرات خود را از طریق کاردینال لیون اعلام نمود. در نتیجه بارون پیر دوکوبرتن نیز اعلام نمود که ما کلیه ورزش‌ها به غیر پانکریشن را می‌پذیریم. این بازی‌ها یعنی دوره جدید المپیک نوین در روز ششم آوریل ۱۸۹۶ شخصاً به‌دست ژرژ اول پادشاه یونان در شهر آتن و در ۹ رشته افتتاح شد.

در ابتدای هزاره سوم و اولین المپیک این هزاره، مقرر شد تا این بازی‌ها مثل اولین دوره المپیک نوین در کشور یونان و شهر آتن برگزار گردد. از آنجائی‌که کشور میزبان حق استفاده از یک رشته نمایشی را دارد و از آنجائی‌که این رشته ورزش ملی و تاریخی کشور یونان می‌باشد. لذا تصمیم بر این گرفته شد که ورزش پانکریشن (پانکراتیون) به‌صورت یک رشته مستقل و نمایشی در بازی‌های المپیک انجام شده و به جهانیان معرفی گردد. (لازم به‌ذکر است که این مهم بعدها با مخالفت IOC همراه شد. بدیهی است در صورت موافقت هئیت رئیسه IOC کمیته بین‌المللی المپیک و پیشرفت این رشته در سطح جهان، به‌صورت یک رشته اصلی همچون طفلی گمشده به آغوش مادر خود یعنی بازی‌های المپیک باز می‌گردد. ورزشی که عمر آن به ۱۰۴۱ سال می‌رسد. (از ۶۴۸ ق.م تا ۳۹۳ ب.م

● پانکریشن در روزگار ما

امروزه تعداد رزمی‌کاران و ورزشکارانی که به‌سوی این ورزش باستانی یعنی پادشاه ورزش‌های المپیک کشیده می‌شوند، هر روز در حال افزایش است. با احیاء بازی‌های المپیک باستان، جهت احیاء مجدد این ورزش و اینکه پانکریشن چگونه به‌شکل امروزی رسیده سه گام اساسی برداشته شده است.

▪ گام اول

در سال ۱۹۹۰ ورزش پانکریشن به‌عنوان ورزش ملی کشور یونان به جهان معرفی و عرضه شد و در سال ۱۹۹۵ آقای پاناجیوتیس (پیتر) کوتروباس یکی از مسئولان ورزش کشور یونان پس از مطالعات فراوان و کارشناسی تخصصی در ورزش‌های جهان (به‌خصوص رزمی) به‌همراه تنی چند از پیشکسوتان و مسئولین ورزش پانکریشن در کشور یونان تصمیم بر تشکیل فدراسیون بین‌المللی ورزش پانکریشن گرفتند.

▪ گام دوم

پس از تلاش‌های فراوان بالاخره فدراسیون بین‌المللی ورزش پانکریشن در سال ۱۹۹۹ در شهر ”لامیا“ کشور یونان و با حضور کلی نمایندگان و مسئولین این ورزش از سراسر جهان تأسیس شد.

▪ گام سوم

در سال ۲۰۰۰ تصمیم بر این شد که در اولین المپیاد ورزشی قرن ۲۱ یعنی المپیک ۲۰۰۴ آتن در یونان، این رشته را نیز به‌عنوان رشته‌ای نمایشی معرفی نمایند تا هم‌چون رشته‌های دیگر باستانی بار دیگر این ورزش نیز به جایگاه اصلی خود یعنی بازی‌های المپیک بازگردد. فدراسیون‌های ملی، اتحادیه‌های قاره‌ای و کمیته اجرائی فدراسیون بین‌المللی، به‌عنوان اولین و اصلی‌ترین هدف خود، معرفی ورزش پانکریشن در بازی‌های المپیک را برعهده داشته و در این راه کوشش می‌ورزند. (اساسنامه قوانین عمومی ـ فصل اول ـ ماده ۲)

● پانکریشن در ایران

در ایران نیز استاد موسی بخشائی در نوامبر سال ۲۰۰۰ موفق به اخذ نمایندگی برای ایران شد. این ورزش ابتدا تحت‌نظر فدراسیون ورزش‌های همگانی شروع نمود و سپس در فدراسیون ورزش‌های رزمی رسماً فعالیت خود را دنبال کرده و به نشر، ترویج و توسعه آن در استان‌های کشور اهتمام ورزیده شد. بالاخره با رسمیت یافتن انجمن پانکریشن جمهوری اسلامی ایران با دریافت مجوز رسمی از وزارت کشور در ابتدای سال ۱۳۸۴ چرخه این ورزش در کشور تکمیل شد. خوشبختانه با استقبال خوبی که از این رشته در کشور به‌عمل آمد، مسئولین این رشته خیلی زود به برنامه‌های از قبل تعیین شده خود دست یافتندد. نمودار پیشرفت و آمار این رشته در کشور طی سال‌های ۱۳۷۹ تاکنون نشان می‌دهد که این ورزش روند رو به رشد و آمار بسیار مطلوبی در هر دو قسمت آقایان و بانوان دارد. به‌طوری‌که علاوه بر جذب نیروهای مستعد هم اینک به‌عنوان یکی از چهار سبک اصلی فدراسیون ورزش‌های رزمی دارای جایگاه ویژه و تیم ملی مستقل می‌باشد. به‌غیر از طی کردن دوره‌های مختلف آموزشی و شرکت در کلاس‌های مربیگری و داوری پیشرفته بین‌المللی، این سبک طی اعزام‌های مختلفی که انجام داده، موفقیت‌هائی را نیز برای کشورمان به ارمغان آورده و سهم کوچکی در کسب افتخارات و به اهتزاز درآوردن پرچم پرافتخار میهن عزیزمان، به‌عهده داشته است. قطعاً کسب کرسی‌های آسیائی و حتی جهانی، ارسال دعوت‌نامه‌های مختلف از سراسر جهان برای برگزاری اردوی مشترک و همچنین شرکت تیم ایران در مسابقات برون‌مرزی نشان از جایگاهی مناسب و کسب اعتبار جهانی برای کشور عزیزمان دارد.

تهیه: مهدی امیدی جعفری