چند توصیه برای مدیریت بهتر زمان در خانه داری

یافتن روش متفاوتی برای انجام یك كار, آسانتر از تغییر اهداف و معیار های انجام آن كار است ترتیب جدید كار را طوری تنظیم كنید كه بتواند قابلیت ها و توانایی های شما را افزایش داده و زمان كمتری از شما بگیرد با دوراندیشی شما می توانید این تغییر را صورت دهید

حتما شما هم روزهایی را پشت‌سر گذاشته‌اید كه از خروسخوان صبح تا پاسی از شب گذشته، مشغول كار بوده‌اید ولی باز هم وقت كم آورده‌اید. صبح تند و تند صبحانه را آماده كرده‌، بچه‌ها را لباس پوشانده و به مدرسه برده‌اید، خودتان هم تا ظهر سركار رفته‌اید و سپس به دنبال آنها رفته و به خانه آورده‌اید، ناهارشان را سریع آماده كرده و داده‌اید.

كمی به درس و مشق بچه‌ها رسیده‌اید،‌ بعد هم بیرون رفته‌اید تا برای شب كه مهمان دارید، خرید‌های لازم را انجام دهید. وقتی یك طرف میوه‌ها و سبزی نشسته، طرف دیگر اتاق‌های بهم ریخته و شلوغ را دیده و به ساعت نگاه كرده‌اید،‌ حتما آرزو كرده‌اید ای كاش زمان متوقف می‌شد تا شما بتوانید قبل از رسیدن مهمان‌ها همه چیز را سروسامان دهید. شاید هم از كوره در رفته و با عصبانیت سربچه‌ها داد زده‌اید كه اسباب ‌بازی‌هایشان را جمع كرده و در جارو كردن منزل به شما كمك كنند. احتمالا آخر شب وقتی بعد از رفتن مهمان‌ها، بهم ریختگی مجدد خانه و انبوهی از ظرف‌‌های نشسته را در آشپزخانه دیده‌اید، آهی حاكی از خستگی و درماندگی كشیده‌اید و چشمانتان را بسته‌اید تا دیگر نبینید فردا صبح جمعه چقدر كار برای انجام دادن دارید.

همه ما آرزو داریم طوری به كارهای روزانه منزل رسیدگی كنیم كه همه چیز مرتب و تمیز باشد و در ضمن ساعاتی را هم برای گذراندن اوقات خوش در كنار خانواده و تفریح یا پرداختن به كارهای مورد علاقه خود داشته باشیم. حتما چیزهایی راجع‌به مدیریت زمان شنیده‌اید.شما هم به عنوان یك خانه‌دار كه مسئولیت مدیریت خانه را به عهده دارید، با روش‌های زیر می‌توانید بهره بیشتری از ۲۴ ساعت روزانه‌تان ببرید.

● ترتیب كارهای خود را تغییر دهید

یافتن روش متفاوتی برای انجام یك كار، آسانتر از تغییر اهداف و معیار‌های انجام آن كار است. ترتیب جدید كار را طوری تنظیم كنید كه بتواند قابلیت‌ها و توانایی‌های شما را افزایش داده و زمان كمتری از شما بگیرد. با دوراندیشی شما می‌توانید این تغییر را صورت دهید. مثلا می‌دانید كه ممكن است فرزندتان بطور غیر منتظره در آینده بیمار شود، پس شما باید برای مراقبت از او از قبل برنامه‌ریزی كنید. هیچ چیز به اندازه كودك بیماری كه برای مراقبت او هیچ تدبیر احتمالی نداریم، تعادل زندگی ما را بهم نمی‌ریزد.

هیچ واقعه‌ای مایوس كننده‌تر از این نیست كه وقتی قرار است سر كار بروید در آخرین لحظه بفهمید كه باید كودكتان را به جایی ببرید.هنگام برنامه‌ریزی و سازماندهی زمان،‌ باید در راس فعالیت‌های خانواده باشید. یك برنامه روزانه یا تقویم در آشپزخانه یا هر جای دیگر نصب كنید، طوری كه همه آن‌را ببینند. با این روش مطمئن خواهید بود كه همه می‌دانند باید مسئولیت‌های ذكر شده در برنامه‌ خانواده را تمام و كمال انجام دهند و البته از كارهای یكدیگر هم خبرخواهند داشت.

در این صورت دیگر كمتر پیش خواهد آمد كه در آخرین لحظات ممكن از شما بخواهند كاری را برای آنها انجام دهید. راه دوم برای تغییر ترتیب كارها این است كه آن كار را در زمان دیگری از روز انجام دهید. مثلا اگر ۲ ساعت در روز طول می‌كشد كه خانه را تا حد دلخواهتان تمیز كنید و شما عصرها بعد از برگشتن از سركار، فرصت كافی برای انجام آن پیدا نمی‌كنید، می‌توانید زمان آن را تغییر دهید. یك ساعت قبل از رفتن سركار و یك ساعت هم عصر به این كار رسیدگی كنید.راهبرد دیگر این است كه مقدار مشخصی از زمان را برای هر كار اختصاص دهید و زمانی كه وقت آن تمام شد، به كار دیگری بپردازید. در این حالت می‌توانید در نظر بگیرید كه یك كار بزرگ از چند قسمت كوچكتر تشكیل شده است.

اگرچه تمیز كردن همه پنجره‌های خانه در هر هفته خیلی كار شاقی بنظر می‌رسد اما اگر هر هفته یكی از پنجره‌ها را تمیز كنید،‌ در عرض یك ماه،‌ بدون اینكه فشار زیادی به شما وارد آید و زمان زیادی از شما بگیرد، همه پنجره‌های خانه را تمیز كرده‌اید.

روش خوب دیگر این است كه كارهای سخت را زمانی انجام دهید كه سر حال هستید و بالاترین حد انرژی را دارید. اگر قرار است تمیز كردن و تی كشیدن كف آشپزخانه تا پایان روز انجام شود اما آخر وقت می‌بینید كه توان انجام آن را ندارید، این كار را به آغاز روز واگذار كنید.

بعضی خانم‌ها ترجیح می‌دهند نیم تا یك ساعت زودتر از زمانی كه بقیه افراد خانواده بیدار می‌شوند،‌ از خواب برخیزند تا به خودشان فرصت كافی برای انجام كارهای شخصی و منزل را بدهند،‌ مثلا صبحانه را آماده كنند، لباس‌ خود و بچه‌ها را اطو بزنند و ...

نمونه‌های دیگر این روش یعنی تغییر زمان انجام كار، در مورد خرید كردن مصداق پیدا می‌كند. مثلا شما می‌توانید زمانی برای خرید سبزی یا نان بروید كه صف كوتاه‌تری جلوی نانوایی یا سبزی فروشی وجود دارد. خانم‌های خانه‌داری كه كار بیرون هم انجام می‌دهند معمولا بیش از خانه‌داران تمام وقت، كارهای منزل را بطور منقسم (یعنی در زمان‌های مختلف) انجام می‌دهند. با این وجود، معمولا در فصل زمستان و بخصوص اسفند ماه لازم است،‌ بسیاری از كارهای خانه برای خانه تكانی و شروع بهار انجام گیرد. در این زمان است كه همه دست بكار می‌شوند. برای خانه تكانی هم بهتر است كه كارها در روزهای مختلف و به تدریج انجام گیرد.

نكته دیگر این است كه تمیز كردن فریزر در ماه‌های سرد سال آسان‌تر است چون نگهداری مواد غذایی یخ‌زده تا زمان پاكیزگی فریزر، بدون ظرف یخ هم امكان‌پذیر خواهد بود. (غذاهای یخ‌زده فاسد نخواهند شد)

● از منابع دیگر هم كاملا استفاده كنید

راجع‌به هر وسیله و منبعی كه می‌توانید از آن استفاده كنید فكر كنید. ممكن است شما در منزل امكانات بالقوه‌ای داشته باشید كه تا به‌حال از آن استفاده نكرده‌اید. مثلا استفاده از برنامه حافظه‌ مایكروفر و یا زمان‌سنج (تایمر) یا پیغام‌گیر تلفن، به شما اجازه می‌دهد قابلیت انعطاف‌ بیشتری در بكارگیری زمان بدست آورید.

اگر در خانه فرد دیگری هست كه می‌تواند وظایفی را در انجام كارهای منزل به عهده بگیرد، بخشی از كار را به او واگذار كنید. مثلا می‌توانید از همسرتان بخواهید كه بعضی لوازم مورد نیاز را در راه برگشت به خانه، بخرد. یا می‌توانید پسر بچه ۱۲ ساله‌تان را برای بردن لباس‌ها به خشكشویی بفرستید. البته هنگامی‌كه مسئولیت‌ها را به افراد دیگر محول می‌كنید باید توانایی‌های فردی و مهارت‌ها را در نظر داشته باشید. مثلا نباید از كودك ۵ ساله‌تان بخواهید كه آشغال‌ها را بیرون ببرد، حتی اگر بتواند كیسه آشغال را بلند كند. در عوض می‌توانید از او بخواهید در جمع‌ كردن سفره غذا به شما كمك كند.

اگر دیدید نتیجه كاری كه دیگران انجام می‌دهند به خوبی كار شما نیست، دلسرد نشوید. ممكن است دخترتان طوری ظرف‌ها را شسته باشد كه بعضی از ظروف هنوز چرب باشند، اما باید به او فرصت دهید تا با تكرار این كار مهارت بیشتری در انجام آن بدست آورد. در نهایت اگر دیدید تكرار هم نتیجه‌ای نداد، می‌توانید مسئولیت دیگری را به او محول كنید. در بعضی از خانواده‌ها قرعه‌كشی می‌تواند برای تقسیم كار بین فرزندان كمك كند تا بچه‌ها زودتر با هم به توافق برسند.

در پیشاپیش خانواده خود حركت كنید. یعنی حركت‌ها را پیش‌بینی كنید. ممكن است بعضی امكانات اجتماعی بتواند به شما كمك كند. مثلا می‌توانید به‌جای رفتن به مغازه برای خرید، از سرویس رایگان استفاده كنید و با یك تلفن خرید خود را انجام داده و از اتلاف وقت خود در رفت و آمد جلوگیری كنید.

● از خدمات بیشتری بهره ببرید

برای افزایش زمان تفریح خود در كنار خانواده می‌توانید از خدمات موجود در جامعه استفاده كنید. مثلا می‌توانید كسی را استخدام كنید تا هر هفته خانه را تمیز كند یا برای فرستادن چیزی برای دیگران می‌توانید از پیك استفاده كنید. بهتر است چیدن علف‌ها یا چمن‌زنی را به یك باغبان واگذار كنید. در ضمن می‌توانید كارهایی كه قابلیت انجام همزمان را دارند،‌ با هم انجام دهید. مثلا همینطور كه به درس و مشق كودكتان نظارت می‌كنید، سبزی پاك كنید.

احتمالا خواهید گفت: <برای استفاده از خدمات بیشتر،‌ لازم است پول بیشتری خرج كنیم.> بله همین‌طور است‌،‌ باید بالاخره تصمیم بگیرید كدام یك ارزش بیشتری برای شما دارد،‌ پول یا وقت!

گاهی مجبورید كارهایی را انجام دهید كه میل و رغبتی به انجام آن ندارید یا قادر به انجام آن نیستید.

البته شما هم در عوض می‌توانید كارهایی انجام دهید كه دیگران قادر به انجامآن نیستند. مثلا ممكن است شما آشپز ماهری باشید و از آشپزی لذت ببرید اما وسیله و مهارت كافی برای انجام خیاطی را نداشته باشید. در این صورت شما می‌توانید برای همسایه‌تان كه خیاط ماهری است، غذا ببرید و درعوض از او بخواهید كه ترمیم و دوخت و دوز لباس‌های خانواده شما را انجام دهد. البته این كار باعث افزایش زمان استراحت و تفریح شما نمی‌شود اما حداقل هر دو شما به كاری مشغول می‌شوید كه از انجام آن لذت می‌برید.

● معیارها و الگوی خود را عوض كنید.

برای افزایش زمان استراحت می‌توانید زمان كمتری را صرف كارهای خانه كنید، مثلا به‌جای اینكه هفته‌ای دو بار لباس‌ها را در ماشین‌لباس‌شویی بریزید،‌ هفته‌ای یكبار آنها را بشویید و یا به‌جای هفته‌ای سه بار،‌ هفته‌ای دو بار جارو بزنید. لازم نیست خیلی از الگوی پاكیزگی خود كوتاه بیایید فقط كافی است كمی از وسواسی كه برای انجام هر كار دارید كم كنید. مثلا شاید لازم شود كمی غبار روی اسباب‌‌خانه را تحمل كنید و به‌جای اینكه هر روز گردگیری كنید،‌ یك روز در میان این كار را انجام دهید.

برای صرفه‌جویی در زمان می‌توانید راه‌های بسیار كوچك و ساده‌ای بیابید ،كه وقت بیشتری در اختیار شما بگذارد. مثلا : لباس‌هایی بخرید كه پس از شستن نیاز به اطو كردن نداشته باشد.

گاه خیلی سخت است كه از فعالیت‌های مورد علاقه‌تان دست بكشید. اما باید بسنجید كه كدام مورد برای شما اهمیت بیشتری دارد و وقت خود را بیشتر صرف همان حوزه كنید.

تغییر شغل یا زمان می‌تواند تغییرات زیادی ایجاد كند. برای اینكه همه چیز بر وفق مرادتان باشد، شاید لازم شود كه نوع كارتان یا ساعت كاری خود را تغییر دهید. بسیاری از خانم‌های خانه‌دار به‌خصوص آنهایی كه شغل بیرون از منزل دارند، در تلاشند تا بتوانند بین كار و زندگی خانوادگی خود تعادل برقرار كنند.

حتی گاهی لازم است برای این كار محل كار یا شغل خود را عوض كنند. مثلا اگر محل كار شما جایی است كه مجبورید وقت زیادی را صرف رفت و آمد به محل كارتان كنید، می‌توانید محل كار خود را به جایی نزدیك‌تر منتقل كنید. البته ممكن است خیلی حق انتخاب نداشته باشید كه كجا كار كنید،‌ (بدلیل معضل اشتغال در جامعه معمولا كسی حاضر نیست شغل خود را فقط به‌خاطر دوری محل آن، از دست بدهد) اما می‌توانید در نهایت جمع‌بندی كنید، كدام بهتر است: بیكار باشید و خانه‌داری كنید یا كار كنید و برای خانواده‌تان وقتی نداشته باشید! پس بهتر است شغلی انتخاب كنید كه كمتر وقت شما را در رفت و آمد تلف كند.

اگر با رعایت نكات بالا توانستید بر زمان خود مدیریت كنید، خواهید دید كه با رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده‌تان، اعتمادبه‌نفس خوبی كسب خواهید كرد. این كار به شما خواهد فهماند كه در كار خود كفایت و مهارت لازم را داشته‌اید و این احساس به شما سلامت خواهد بخشید.

‌ فرنوش صفوی فر