شاخص هجرت کبری در سلوک عارفان

(ای سالک راه حق) هجرت کبری از اینجا شروع می شود که مواظب باشی قلبت به غیر خدا وابستگی پیدا نکند. این مراقبت از دل، خودش یکی از مراتب هجرت کبری است. یعنی دلت را کوچ بده و نگذار به سمت …

(ای سالک راه حق) هجرت کبری از اینجا شروع می شود که مواظب باشی قلبت به غیر خدا وابستگی پیدا نکند. این مراقبت از دل، خودش یکی از مراتب هجرت کبری است. یعنی دلت را کوچ بده و نگذار به سمت غیر خدا برود. اگر دیدی دلت به سمت غیر خدا می رود روی گردانش کن و آن را به سوی خدا برگردان. خود اینکه انسان مقید شود که از رذایل اخلاقی گریز داشته باشد. این هم هجرت است.

همه این ها، هجرت درونی است؛ تا برسد به اعضا و جوارح بیرونی که اگر انسان از گناه گریز داشته باشد، این هم خودش هجرت است. تمام این ها هجرت فی سبیل الله است، بنابراین هجرت صغری مربوط به جسم انسان است و هجرت کبری مربوط به روح و درون انسان است. این هجرت بیرونی است و آن، درونی است. هر دو هم بر یک محور هستند و آن «حفظ دلبستگی به خدا» است... تا آنجا که می توانی از نظر درونی خودت را درست کنی، تکلیفت همان هجرت درونی است؛ اما اگر دیدی محیط بیرونی اجازه خودسازی نمی دهد، آنجا دیگر باید هجرت بیرونی کنی.(۱)

۱. سلوک عاشورایی، منزل سوم، آیه الله شیخ مجتبی تهرانی، ص۶۳