مدیریت با تكیه بر معنویت

همكاران خود را صمیمانه دوست بدارید و وظیفه اصلی خود را محبت ورزیدن به تمام افرادی كه با شما كار می كنند بدانید و شغل خود را فرصتی برای خدمتگزاری قلمداد كنید

هركدام از ما، دو وظیفه داریم: یكی كاری است كه انجام می دهیم و شغل مــا را تشكیل می دهد و برایش حقوق و حق الزحمه دریافت می كنیم و دیگری اینكه باید تحقیق كنیم و دریابیم كه چگونه می توانیم كار اول را بهتر انجام دهیم. موضوع بحث حاضر در ارتباط با كار دیگریا وظیفه دوم مدیران است.

روشهای مختلفی برای بهبود مدیریت (وظیفه دوم) در سطح جهان ارائه می شود. احتمالاً مدیران سازمانهای دولتی و غیردولتی ما، از بسیاری از این روشها آگاه بوده و بااستفاده از این روشها تاكنون توانسته اند مدیریت خود را بهبود بخشند.

مطالب و پیشنهـــاداتی كه در اینجا ارائه می شود براین باور استوار است كه بابرخورداری از معنویت، مدیران خواهند توانست نه تنها بهره وری را در محیط كار یا سازمان خود بهبود بخشند، بلكه از آن مهمتر خواهند توانست به آرامش خاطر و رضایت باطن یا یك شادی زایدالوصف و طولانی دست یابند و محیطی فراهم كنند تا همكارانشان نیز از این حالت برخوردار شوند.

منظور از معنویت برخورداری از ارزشهای والای انسانی است كه در زیر به تعدادی از آنها اشاره شده است.

- ایمان به خدا - عشق و محبت - احترام به موجودات - اعتماد به نفس - امید به آینده - پذیرش دیگران - پشتكار - تحرك - تحمل - تقوی - تواضع - توكل - جوانمردی - خدمت - خوش بینی - خیرخواهی - رضایت - سپاسگزاری - شجاعت - صبر - صداقت - صرفه جویی - عدم وابستگی - فداكاری - گذشت - محدودكردن آرزوها - وفای به عهد

برای پـی بردن به اهمیت این ارزشهـــا بـه اختصار به بررسی هدف زندگی و راه رسیدن به این هدف می پردازیم.

● فرضیه دانشگاه زندگی

می توان زندگی انسان در روی زمین را مانند تحصیل در دانشگاه دانست - دانشگاه زندگی. این دانشگاه حدود دومیلیون سال پیش با تعداد بسیار كمی دانشجو تاسیس شد ولی تاكنون حدود ۷۰ میلیارد دانشجو در آن تحصیل كرده اند. خداوند موسس و رئیس دانشگاه زندگی است. (۱تا۳ )

در این دانشگاه هركس، بدون توجه به سن، جنسیت، رنگ پوست، محل تولد و یا زندگی و غیره یك دانشجو و همزمان با آن یك معلم بوده و تمام منابع طبیعی و سایر موجودات روی زمین به منزله كارمندان این دانشگاه هستند كه به تحصیل این دانشجو كمك می كنند.

دانشگاه زندگی برای فراگیری درس مهمی تاسیس شده است. درس مهم این است كه بیاموزیم و درك كنیم كه هركدام از ما تجلی زیبا و منحصر به فردی از خداوند هستیم و بپذیریم كه هریك از ما نقش بسیار مهمی را در نمایشنامه زیبا و پرهیجان خلقت بازی می كنیم.

درس بسیار مهم این است كه بپذیریم و درك كنیم كه با خدا و هركس و هرچیز یكی هستیم، درك كنیم كه سایر انسانهای روی زمین برادران و خواهران ما بوده و گیاهان، حشرات و حیوانات در حقیقت قوم و خویشان ما هستند.

وقتی كه این درس بسیار مهم را یادگرفتیم كه ما محصلان و كارمندان این دانشگاه همگی در حقیقت صور مختلف و زیبای یك حقیقت و هستی یعنی خدا هستیم و وقتی آموختیم كه باید تمام افكار جدایی افكن را دور بیندازیم، آن وقت از این دانشگاه فارغ التحصیل می شویم.

در دانشگاه زندگی هرواقعه ای كه برایمان رخ می دهد به صورت درس تلقی كرده و هركسی را كه بااو در تماس هستیم به عنوان معلم و مدرس خود می دانیم. (۱تا۳)

آگاهی از وجود خدا تنها تفاوت واقعی بین موجودات: تمام موجودات صور خداوند هستند و در نمایشنامه عظیم و زیبای آفرینش نقش منحصر به خود را بازی می كنند، ولی میــزان آگاهی شان از این حقیقت متفاوت است. ما آفریده شده ایم و در دانشگاه زندگی تحصیل می كنی تا این آگاهی را بالا ببریم وجالب اینكه هرچه بر آن بیفزاییم شادتر می شویم. هرچه آگاهی ما از وجود خدا در خود و در تمام موجودات بیشتر شود، بهتر و واضح تـــــر می توانیم خدا را در همه كس و همه چیز ببینیم و صورت خدا را بهتر و كاملتر متجلی كنیم. پیامبران، امامان، عرفا و سایر بزرگان تصاویر واضح تر خداوندند تا فردی مثل من.

زمینه های اصلـی دروس دانشگاه زندگـی: زمینـه های اصلی دروسی كه بایستی فراگیریم تا بتوانیم از دانشگاه زندگی فارغ التحصیل شویم، یا به هدفی كه برای آن خلق شده ایم زودتر برسیم، در زیر آمده است. معتقدم هرواقعه یا جریان زندگی درسی در یك یا چند زمینه یادشده در زیر برای ما دربر دارد:

۱ - صبر و بردباری در كلیه امور ۲ - توكل به خداوند ۳ - پذیرش افراد آن طور كـــه هستند ۴ - رضامندی و تسلیم.

رابطه بین آگاهی و شادی: می توانیم رابطه زیر را بین شادی و آگاهی بنویسیم(۴):

(۱) H=h+cA كه A معرف آگاهی (از وجود خدا در خود و در همــــــه چیز)، H معرف شادی كل فرد، h معرف شادیهای جزئی كه مثلاً در اثر پیشرفت در كار و مورد تجلیل و قدردانی قرارگرفتن و غیره به دست می آید و c یك ضریب تبدیل است. مـــا می توانیم به سمت راست معادله توجه كرده و بگوییم كه ما در روی زمین هستیم كه آگاهی خود یا A را افزایش دهیم، یا به سمت چپ معادله (۱) نگاه كرده و بگوییم كه: ما برای شادزیستن زندگی می كنیم و این حق ماست كه شاد باشیم. (۵ تا ۸)

در حالی كه انسان برای شادزیستن آفریده شده ولی می بینیم كه راه و روشی را كه او در زندگی خود انتخاب كرده نه تنها برایش شادی نیافریده بلكه زندگی او را با درد و رنج بسیار نیز همراه كرده است. علاوه بر آن، او با اعمال خود محیط زیست را كاملاً آلوده كرده و حیات خود و سایر موجودات را به خطر انداخته است.

به طور خلاصه، انسان امروزی با مسائل عدیده اجتماعی - اقتصادی - سیاسی روبروست. ما می توانیم دور وبر خود را نگاه كنیم و یا به اخبار ایران و جهان در رسانه ها توجه كنیم و ببینیم كه انسان امروزی با چه مسائل و مشكلات عدیده ای روبروست.

چرا این مسائل اجتماعی - اقتصادی و زیست محیطی به وجود آمده اند؟ آیا می توانیم این مسائل را در تمام جهان یا دستكم در كشور خودمان ایران حل كنیم؟ یقین دارم شما خواننده عزیز نیز مانند من به این مسائل فكر كرده اید و به راه حل آنها اندیشیده اید. شما برای ایـــــن مسائل چه راه حلهایی را ارائه می كنید؟ آیا راه حل شما می تواند شادی و خوشحالی را به تمام مردم دنیا ارزانی دارد و محیط زیست را هم برای انسانها و هم برای تمامی حیوانات و گیاهان پاكیزه كند؟

در بررسیهای علمی، پس از روشن شدن صورت مسئله، ابتدا پژوهشگر سعی می كند فرضیه ای برای حل مسئله ارائه دهد. این فرضیه بر حقایقی (از دیدگاه پژوهشگر) استوار است. من در رشته مهندسی مكانیك تحصیل كرده ام و از روش علمی در تحقیقات درازمدت خود استفاده كرده ام و در برخورد با یك مسئله اجتماعی نظیر شادزیستن نیز راه دیگری جز برخورد و نگاه علمی نداشته ام.

بنابراین، از تجارب خود در مهندسی مكانیك و ریاضی استفاده كرده، در پی یافتن رابطه یا فرمولی بـــوده ام كه بیانگـر تمام عواملـی باشد كه به شادی انسان كمك می كنند. ایـــــن رابطه، معـادله یا فرمول را رابطه شادی سنجی(HAPPINOMETRY EQUATION) مـــــی نامم. (۵ تا ۸)

فرضیه ای كه مایلم با شما در میان بگذارم بر پایه مشاهدات چندین ساله ام در ارتباط با ناراحتیها و نگرانیهای مردم در بسیاری از كشورهای جهان استوار است. با دیدن این غمها و ناراحتیها از خود می پرسیدم كه چرا به وجود آمده اند و چه می توان كرد تا آنها را رفع كرد یا تقلیل داد.

فرضیه یا راه حل پیشنهادی بر اعتقادات و اصول زیر استوار است: ۱ - انسان برای شادزیستن آفریده شده است؛

۲ - به سبب جهالت و ناآگاهی، انسان راههای اشتباهی را برای به دست آوردن شادی پیموده است.

۳ - مـــردم از وضع كنونی زندگی خود و از راه حلهای ارائه شده برای مسائل راضی نیستند زیرا همیشه به معلول توجه شده نه به علت؛

۴ - مردم حاضرند راههای جدیدی را برای حل مسائل و زدودن غم و اندوه خود بیابند. آنها حاضرند پس از یافتن و برخورداری از شادی، راه و روش كسب شادی را به دیگران بیاموزند و سرانجام جامعه ای شاد و خوشبخت به وجود آورند؛

۵ - روشهــــای دستیابی به شادی پایدار را می توان به وسیله رسانه های جمعی و كلاسهای درس به عموم مردم آموخت.

اینكه انسان به دنبال شادترزیستن برود امری فطری و طبیعی است. درواقع تمام فعالیتهای روزمره او غیر از آنچه كه برای تامین غذا، پوشاك و مسكن متعارف انجام می دهد، به همین منظورند. تاكنون اكثر مردم دنیا براین باور بوده اند كه ثروت، شهرت و قدرت به آنان شادی می بخشد. بسیاری را می شناسم كه سعی دارند با كسب مال و شهرت بیشتر شاد و خوشحال باشند و غالبـــاً وقتی به هدف خود می رسند در می یابند كه به جای آزادی اسیر ثروت و وابسته شهرت و مقامشان شده اند و شادتر از قبل نیستند. برعكس، اشخاص فقیر و گمنامی را می شناسم كه خیلی شادند. اكثر مردم میان این دو وضعیت قرار دارند واز امكانات مادی متفاوتی برخوردارند، اما گروهی شادند و گروهی غمگین. با مشاهده این افراد دریافته ام كه فقر، گمنامی، ثروت، شهرت، مقام اجتماعی و قدرت هیچكدام نقشی در شادتركردن انسان بازی نمی كنند و خلاصه اینكه ثروت و شهرت و قدرت فقط می توانند زندگی را آسانتر كنند. شادی به عوامل دیگری بستگی دارد.

اعتقاد راسخ دارم تلاشهایی كه انسان برای كسب ثروت، شهرت و قدرت كرده است تا به شادی و خوشحالی بیشتر دست یابد دلیل اصلی تمام یا دستكم بیشتر مشكلاتی است كه بشرامروزی با آن روبروست. انسان به سبب این تلاشها، در طول تاریخ آسیبهای زیادی به خود و به محیط زیست رسانده است.

البته ما باید برای تامین غذا، پوشاك، مسكن و سایر نیازهای جسمانی خود فعالیت كنیم. ولی آسیبها از مرز تامین این نیازها گذشته است. برخورداری از ثروت، شهرت و قدرت بسیاری از اوقات دارای اثرات نامطلوب زیر نیز هست:

۱ - زیاده روی و اسراف در مصرف منابع طبیعی كه باعث انواع آلودگیهای محیط زیست می شود.

۲ - زیاده روی و اسراف در غذاهای چرب، شیرین و شور آماده كه مواد و ویتامینهای مورد نیاز بدن را ندارند و باعث بروز بیماریهای بسیاری می شوند؛

۳ - مصرف نوشابه های الكلی و اعتیادهای دیگر كه عواقب و بدبختیهای خاص خود را در بر دارند.

برای دستیابی به شادی پایدار لازم است انسان در اعتقاد، باور و روش زندگی خود تجدید نظر كند.

چه چیزهایی به انسان شادی و سرور واقعی می بخشند؟ آیا دارایی، مكان زندگی و افرادی كه با آنان زندگی می كنید باعث شادی شما می شوند یا حالت و وضعیت ذهنی خودتان؟

شناسایی عـــواملی كه به شادی انسان كمك می كنند: افراد مختلف تعاریف مختلفی از شادی دارند و سرور و خرسندی خود را مرهون چیزهای كاملاً متفاوتی می دانند ولی به نظــر من اكثر مردم توافق دارند كه شادی آرامش خاطر و رضایت باطن است. شادی آن كیفیت زندگی است كه همه آرزوی یافتنش را دارند و هركسی می داند كه از آن برخوردار است یا نه. من و شما هردو می دانیم كه شاد و خرسندیم یا نه.

پی نوشت:

در این جا كلمه افسردگی به معنای ناشادی، غم و رنج به كار رفته و برگردان لغت انگلیسی MISERY است و با كلمه افسردگی (DEPRESSION) كه در روانشناسی به كار می رود تفاوت دارد.

می توانید برای زندگی شخصی خود نیز، پس از مشاورت با اعضای خانواده و موافقت كامل آنان، یك هدف و رسالت تعیین كنید.

منابع مراجع:

۱ - مهدی بهادری نژاد، دانشگاه زندگی، چاپ چهارم، ۱۳۸۱، انتشارات كاروان، تهران.

۲ - MEHDI N.BAHADORI, THE UNIVERSITY OF LIFE, ۱۹۹۳ (NEW EDITION), BLUE DOLPHIN PUBLISHING, NEVADA CITY, CALIFORNIA, USA.

۳ - MEHDI N.BAHADORI, LA UNIVERSIDAD DE LA VIDA, ۱۹۹۷, ERREPAR, BUENOS AIRES, ARGENTINA.

۴ - مهدی بهادری نژاد، عشق و انتروپی و راه زندگی، نشریه علمی و پژوهشی شریف، سال دهم، شماره ۹، آذر ۱۳۷۳، صفحات ۵۱ تا ۶۰.

۵ - مهدی بهادری نژاد، شادی و زندگی، چاپ سوم، ۱۳۸۲، انتشارات مدیسه، تهران.

۶ - MEHDI N.BAHADORI, LOVE TO BE HAPPY - THE SECRETS OF SUSTAINABLE JOY, ۱۹۹۴, BLUE DOLPHIN PUBLISHING, NEVADA CITY, CALIFORNIA, USA.

۷ - MEHDI N.BAHADORI, AMA PARA SER FELIZ: EL SECRETO DE LA ALEGRIA DE VIVIR, ۱۹۹۵, EDAF, MADRID, SPAIN.

۸ - MEHDI N.BAHADORI, http://www.happinometry. Com

۹ - DEEPAK CHOPRA, PERFECT HEALTH: THE COMPLETE MIND/BODY GUIDE, ۱۹۹۱, HARMONY BOOKS, NEW YORK.

۱۰ - ELLIOTT S. DACHER, PSYCHONEUROIMMUNOLOGY (PNI): THE NEW MIND / BODY HEALTHING PROGRAM, ۱۹۹۱, PARAGON HOUSE, NEW YORK.

۱۱ - لوئیز ال هی، شفای زندگی، ترجمه گیتی خوشدل، ۱۳۶۹، انتشارات دنیای مادر، تهران.

۱۲ - استفان كاوی، هفت عادت مردمان موثر، ترجمه گیتی خوشدل، ۱۳۸۲، نشر پیكان، تهران.

مهدی بهادری نژاد : استاد مهندسی مكانیك - دانشگاه صنعتی شریف

---