نگاهی به فروش آثار ایرانی سال ۸۵ در سینماها

سینمای ایران, سینمای ویژه ای است سینمای وطنی ما در عین حالی كه قله های رفیع جشنواره های جهانی را بارها فتح كرده و حضوری مقتدرانه در محافل هنری بین المللی دارد, از سوی دیگر در حوزه تجارت آثار خود با معضلات بسیاری مواجه است

سینمای ایران، سینمای ویژه ای است. سینمای وطنی ما در عین حالی كه قله های رفیع جشنواره های جهانی را بارها فتح كرده و حضوری مقتدرانه در محافل هنری بین المللی دارد، از سوی دیگر در حوزه تجارت آثار خود با معضلات بسیاری مواجه است. واقعیت این است كه سینمای ایران در وجه صنعتی خود ضعف های بسیاری دارد و دچار آسیب های فراوانی است، یكی از مسائلی كه سینمای ایران همواره با آن دست و پنجه نرم می كند بحث «فروش آثار ایرانی در گیشه سینماهای داخل كشور» است.

به تعبیر دیگر عمده آثار ایرانی كه برای مصرف داخلی و پسند مخاطب ایرانی تولید می شوند در گیشه سینماها موفق نمی شوند یا در خوشبینانه ترین وضع با استقبال اندك تماشاگران مواجه می شوند. كارشناسان و صاحبنظران سینما استقبال نكردن از آثار ایرانی را در سینماهای كشور به مسائلی همچون پائین بودن كیفیت فیلم ها، جذاب و سرگرم كننده نبودن فیلم ها، محدود بودن تعداد سینماهای كشور و پائین بودن تعداد سینماهای مطلوب از نظر مردم، تسلط رسانه های جدید همچون ماهواره، اینترنت، سهولت دسترسی به فیلم ها با هزینه اندك در كنار خیابان ها ویا ویدئو كلوپ ها به صورت CD و... اشاره می كنند.

به هر حال هدف از این گزارش بررسی معضلات استقبال از سینمای ایران نیست، بلكه فروش در خور توجه برخی فیلم ها از ابتدای سال جاری تا هفته های گذشته بهانه ای است تا در این باره به بررسی دوباره ای بپردازیم.

● استقبال از آثار ایرانی

علاقه مندان جدی سینما به طور قطع می دانند فیلم های اكران نوروزی - فیلم هایی كه در ایام نوروز و مدتی پس از آن - كه به نمایش درآمدند مورد استقبال تماشاگران قرار گرفتند. البته این فصل در هر سال و هر دوره ای مخاطبان بیشتری را نسبت به ماه های آخر سال به خود جذب می كند، اما نمایش چند فیلم كمدی و خانوادگی همچون ازدواج به سبك ایرانی، هوو، زیر درخت هلو و چهارشنبه سوری موجب استقبال بیشتری نسبت به سالهای پیش شد.

نگاهی به جدول فروش فیلمهای ایرانی در سینماهای تهران از ابتدای سال جاری تا آخر آبان ماه نشان می دهد كه این آثار رقمی در حدود ۱۲ میلیاردتومان فروش داشته اند و با توجه به نمایش برخی از فیلم ها در ماه های آذر، دی، بهمن و اسفند احتمالاً از یك تا ۲میلیاردتومان دیگر نیز اضافه خواهد شد.

در صورتی كه نگاهی به جدول فروش آثار ایرانی در سال های۸۳ و ۸۴ بیندازیم بی شك به این نتیجه خواهیم رسید كه رشد استقبال مردم از فیلم های سینمایی در سال جاری افزایش داشته است.

● فروش هر فیلم ۳۶۸ میلیون تومان

در بررسی دقیق تر آثار نمایش داده شده در سینماهای تهران باید گفت؛ امسال ۲۸ فیلم تا آبان ماه در اكران اول به روی پرده سینماها رفته اند. از این تاریخ تا امروز نیز ۲۰ فیلم دیگر به روی پرده آمده اند كه البته آمار دقیقی از فروش آنها در دست نیست یا نمایش آنها در سینماها ادامه دارد و هر روز دچار تغییراتی شده و بالاتر می رود. به تعبیر دیگر ۲۸ فیلم به نمایش درآمده تا آخر آبان - كه پرده سینماها را ترك كرده اند- در مجموع ۱۰ میلیارد و ۳۱۵ میلیون تومان فروش داشته كه به طور متوسط هر فیلم ۳۶۸ میلیون تومان فروخته كه رقم قابل توجهی است. دیگر فیلم ها (۱۴ فیلم در حال اكران یا اكران جدید) نیز در حدود ۲ میلیاردتومان فروش داشته كه به طور میانگین هر فیلم ۱۴۲ میلیون تومان فروش داشته است.

● فیلم های پرمخاطب امسال

اگر بخواهیم درباره فروش آثار ایرانی در سینماها سخن بگوییم هرگز نمی توانیم از فروش فوق العاده فیلم «آتش بس» چشم پوشی كنیم. این فیلم نه تنها در سال جاری، بلكه در سال های گذشته و حتی تاریخ سینمای ایران ركورد فروش ریالی سینمای ایران را شكست و با فروشی بیش از یك میلیارد تومان (به طور دقیق تر یك میلیارد و ۶۴ میلیون تومان) در صدر جدول گیشه سینماهای تهران نشست. این فیلم ركورد فیلم هایی همچون، كلاه قرمزی و پسرخاله، دوئل، مارمولك و كما را كه با ۵۰۰ تا ۷۰۰ میلیون به عنوان پرفروش ترین آثار سینمای ایران شناخته می شدند، شكست.

امسال البته فیلم های دیگری همچون «شام عروسی» نیز با فروش مناسبی از سینماها پائین آمد. این فیلم ۵۱۲ میلیون تومان فروش كرد و فیلم «میم مثل مادر» نیز ۵۴۲ میلیون تومان تا آبان ماه فروخت كه البته این رقم بی شك تا امروز بالاتر رفته است. فیلم های زیر درخت هلو، به نام پدر، كافه ستاره، چهارشنبه سوری، ازدواج به سبك ایرانی و تله نیز بیش از ۴۰۰ میلیون تومان فروش داشته اند.

سه فیلم انتخاب، شغال، آلبوم و طبل بزرگ زیر پای چپ، نیز با فروشی كمتر از ۲۰ میلیون تومان (تا آخر آبان ماه) در پائین جدول فروش قرار دارند و كمترین استقبال از آنها صورت گرفته است.

فیلم های میم مثل مادر، بی وفا، تله، گیس بریده، وقتی همه خواب بودند، ستاره است و رؤیای خیس به طور پراكنده همچنان در حال نمایش هستند و فیلم های اینجا چراغی روشن است، كودك و سرباز، جایی در دور دست، محكومین بهشت زمستان است، من و نگین دات كام و رازها نیز آثار فصل جدید اكران هستند كه به احتمال زیاد تا اكران نوروز روی پرده خواهند ماند.

● مقایسه با سال های گذشته

برای آن كه به این باور برسیم كه فیلم های امسال از استقبال خوبی نزد تماشاگران برخوردار بوده اند، بد نیست نگاهی به فروش فیلم های ایرانی در سال های گذشته بیندازیم و رقم فروش آثار به نمایش درآمده را با سال های۸۳ و ۸۴ بررسی كنیم.

در سال۸۴ در مجموع ۴۱ فیلم به روی پرده رفت كه از این میان «چهارشنبه سوری» اكران نوروز ۸۵ بود و چند روز پیش از آغاز سال به نمایش درآمد. به هر حال در این سال در مجموع ۴۱ فیلم به نمایش درآمده تا ۱۵ اسفندماه ۶ میلیارد و ۶۷۳ میلیون و ۹۲۲ هزار تومان فروش داشتند. فیلم مكس با ۴۹۳ میلیون در صدر جدول بود و فقط شارلاتان از مرز ۴۰۰ میلیون گذشت، ۵ فیلم بیش از ۳۰۰ میلیون تومان فروش داشتند و باقی فیلم ها زیر ۲۰۰ میلیون تومان فروش داشتند. به عبارت دیگر به طور میانگین هر فیلم ۱۶۲ میلیون تومان فروختند. اما در سال ۸۳ در مجموع ۴۳ فیلم به نمایش درآمدند.

از این فیلم ها ۳۶ فیلم نمایش خود را تا ۱۵ اسفند به پایان رسانده بودند و باقی آثار به نمایش خود ادامه دادند. به هر حال در این سال همه این ۴۳ فیلم ۶ میلیارد و ۸۳۸ میلیون و ۹۰۲ هزار تومان فروش داشتند. پرفروش ترین فیلم این سال «مارمولك» بود كه ۷۷۱ میلیون تومان فروخت و «كما» نیز با ۶۲۰ میلیون تومان در رتبه بعدی جدول قرار داشت.

میهمان مامان نیز ۴۷۰ میلیون تومان فروش داشت و شمعی در باد ۳۷۰ میلیون تومان فروخت، باقی فیلم ها نیز با فروشی كمتر از ۲۰۰ میلیون تومان از پرده كنار رفتند. البته از میان فیلم های در حال نمایش «دوئل» ۶۲۴ میلیون وخوابگاه دختران ۴۳۷ میلیون تومان و بله برون ۴۱۲ میلیون تومان فروش داشتند. میانگین فروش فیلم ها دراین سال نیز ۱۶۲ میلیون تومان بود.

● چرا استقبال می كنند؟

در این كه سینمای ایران كاملاً پیش بینی نشدنی است شكی نیست، اما به هر حال یك بررسی اجمالی دلایل استقبال از فیلم های امسال را روشن خواهد كرد. گذشته از آن كه قیمت بلیت سینما با توجه به نرخ رشد تورم و گرانی ۱۰ تا ۱۵ درصد بالاتر می رود و این خود در افزایش درآمد و فروش سینماها تأثیر می گذارد، باید گفت رویكرد سینماگران به گونه (ژانر) كمدی در میان آثار به نمایش درآمده، مهم ترین دلیل استقبال مردم از سینماها بوده است.

البته گرایش مخاطبان به سینمای كمدی همواره در طول تاریخ سینمای ایران به اثبات رسیده است، اما گرفتاری های جامعه امروز و گریزان بودن مخاطب عام از آثار تلخ، پیچیده و دور از واقعیت های زندگی موجب شده است كه تماشاگران به فیلم های كمدی روی خوش نشان بدهند. شام عروسی، زیر درخت هلو، ازدواج به سبك ایرانی، هوو و چند می گیری گریه كنی؟

آثاری هستند كه در گونه كمدی ساخته شده اند. همچنین آثار جوان پسند با مایه هایی از كمدی و طنز همچون آتش بس، سوغات فرنگ، تله و... موجب جلب توجه تماشاگران شده اند. از سوی دیگر فیلم های تلخی مانند میم مثل مادر، چهارشنبه سوری و به نام پدر نیز به دلیل كیفیت ساختاری مناسب، بهره گیری از بازیگران شناخته شده، حضور كارگردانان شناخته شده و جذابیت های داستان موجب توجه مخاطبان شده است.

شاید بتوان تنوع ژانرهای مختلف را در میان آثار به نمایش درآمده امسال از دیگر دلایل استقبال تماشاگران دانست . جدا از آثار كمدی، ملودرام های خانوادگی و فیلم های جوان پسند (تین ایجری) فیلم های ژانر دفاع مقدس ( به نام پدر، طبل بزرگ زیر پای چپ و میم مثل مادر)، حادثه ای (تقاطع)، پلیسی (قتل آن لاین و چه كسی امیر را كشت؟)، دینی و مذهبی (ابراهیم خلیل الله و یك تكه نان) و كودك و نوجوان (سرود تولد، مربای شیرین، آلبوم) را می توان نام برد.

بهمن عبداللهی