شبهِ ام اس ها کدامند

حتما اگر به شما گفته شود خودتان یا یکی از عزیزانتان مبتلا به بیماری ام اس هستید, بشدت یکه خواهید خورد در چنین شرایطی معمولا قبل از هر چیزی به دنبال پاسخ دادن به این پرسش هستیم که با این بیماری چه کارهایی می توان کرد

حتما اگر به‌شما گفته شود خودتان یا یکی از عزیزانتان مبتلا به بیماری ام‌اس هستید، بشدت یکه خواهید خورد. در چنین شرایطی معمولا قبل از هر چیزی به دنبال پاسخ دادن به این پرسش هستیم که با این بیماری چه کارهایی می‌توان کرد؟

اولین اقدامی که بیشتر خانواده‌ها پس از آگاهی از ابتلای یکی از عزیزان می‌کنند غالبا مخفی نگه داشتن مساله از همه آشنایان و حتی گاهی خود بیمار است و به دنبال آن فشارهای روحی فراوانی که به علت این مخفیکاری‌ها برای بیمار پیش می‌آید چنان اثر مخربی بر بیماری می‌گذارد که حتی گاهی اثر مفید داروهای تجویز شده را هم خنثی می‌کند، اما حالت دومی هم وجود دارد و آن هم این است که خیلی وقت‌ها پزشکان به بیمار می‌گویند شما مشکوک به ام‌اس هستید یا شما احتمالا ام‌اس دارید.

زمانی نیز تشخیص قطعی ام‌اس داده می‌شود. البته تمام این حالات وجود دارد و همیشه نمی‌توان به یک بیمار گفت شما یا ام‌اس دارید یا ندارید.

در واقع گاهی گذشت زمان و گاهی انجام بررسی‌های تشخیصی بیشتر می‌تواند به پزشک کمک کند تا بیماری را رد کند یا تشخیص قطعی بدهد. اما چه بیماری‌هایی حتی توسط پزشکان با ام‌اس اشتباه گرفته می‌شوند؟

● علائمی که از ام‌اس بی‌خبرند

دکتر ابوالفضل نجاران، متخصص مغز و اعصاب در این باره به «جام‌جم» می‌گوید: علائم بالینی بیماری ام‌اس گوناگون است و از بیماری به بیمار دیگر می‌تواند تفاوت داشته باشد. حتی در یک بیمار نیز علائم مختلف در فواصل زمانی گوناگون ممکن است دیده شود. مغز، نخاع و اعصاب چشم می‌توانند درگیر شده و علامت بالینی ایجاد کنند.

به گفته این متخصص مغز و اعصاب نکته مهم استمرار و تداوم این علائم است. هر حمله بیماری چند روز و اغلب چند هفته طول می‌کشد. تاری دیدهای لحظه‌ای و گذرا یا بی‌حسی چنددقیقه‌ای نمی‌تواند حمله ام‌اس باشد. سردرد‌های مزمن نیز علامت نیست.

دکتر نجاران ادامه می‌دهد: کاهش حافظه و فراموشی‌های اخیر به عنوان علائم آغازین بیماری نیست. بسیاری از این علائم ربطی به ام‌اس ندارد و به دلیل اضطراب و نگرانی‌ها و شنیده‌ها و آگاهی‌های ناقص و از منابع نادرست و غیرعلمی در جامعه رواج پیدا می‌کند.

دکتر نجاران با اشاره به علائم بیماری ام‌اس این‌طور توضیح می‌دهد: بیماری ام‌اس میلین عصب‌ها را خراب می‌کند. هر بیماری‌ای که این تاثیر را روی میلین عصب بگذارد، شبه ام‌اس قلمداد می‌شود.

به گفته او بیماری‌هایی که میلین را خراب می‌کند چند دسته هستند؛ یک‌سری بیماری‌های عروقی است که رگ را درگیر می‌کند که به آنها ماسکولیت گفته می‌شود، مثل روماتیسم که در آن عروق هم درگیر می‌شود یا مثل لوپوس و بهجت، این بیماری‌ها رگ را درگیر کرده و در ام‌آر‌آی مشخص می‌شود. در این بیماری‌ها علائم سیستمیک هم وجود دارد. بیمار ممکن است در آزمایش مایع نخاع یا ام‌آرآی علائم دیگری را هم نشان دهد مثلا ممکن است زانو درد یا درد کلیه داشته باشد. اینها افتراق‌دهنده از ام‌اس است.

● میگرن ام‌اس نیست!

دکتر نجاران ادامه می‌دهد: کسانی که فشار خون دارند یا سنشان بالاست، ضایعاتی در ام‌آر‌آی آنها دیده می‌شود که ممکن است با ام‌اس اشتباه گرفته شود. میگرن هم از این بیماری‌هاست. بیماران میگرنی شاه علامتشان سردرد است، ولی گزگز و علائم چشمی مثل ام‌اس ندارند.

به گفته این متخصص مغز و اعصاب یک‌سری از بیماری‌ها هم به دنبال بیماری‌های عفونی و ویروسی یا واکسیناسیون است مثل ادم (Adem).

این بیماری به دنبال عفونت ایجاد می‌شود و هر دو طرف نیمکره‌های مغز را درگیر می‌کند، البته همراه ضایعات بزرگ پلاک که در ام‌اس هم مشاهده می‌شود. البته این ضایعات در این بیماران بزرگ‌تر است. با این حال این بیماران تب و سردرد دارند و مایع نخاعشان هم با ام‌اس فرق می‌کند. ولی متاسفانه این بیماری هم با ام‌اس اشتباه گرفته می‌شود.

● ایدز به جای ام‌اس؟

دکتر نجاریان به این نکته هم اشاره می‌کند که برخی از بیماری‌ها مثل سرطان‌ها ممکن است از ام‌اس بسختی افتراق داده شود. مثل سرطان لنفوم که یک طرف نیمکره مغز را درگیر کرده و یکسری ضایعات ایجاد می‌کند. بیماری‌های عفونی مثل ایدز نیز ممکن است علائم شبیه ام‌اس داشته باشد. بیماری لایم نیز که ویروسی است، سیستم عصبی را درگیر می‌کند و منجر به مننژیت و علائم شبه ام‌اس می‌شود.

● تفاوت آرتروز گردن با ام‌اس

دکتر نجاران خاطرنشان می‌کند: از بیماری‌های دیگر می‌شود آرتروز گردن را نام برد که در این بیماری روی نخاع فشار می‌آید و به شکل بیماری ام‌اس خود را نشان دهد.

تومور نخاع هم همین کار را می‌کند که ما با عکسبرداری و ام‌آرآی این بیماری‌ها را افتراق می‌دهیم. یک‌سری از بیماری‌ها هم بیماری‌های دژنراتیو هستند؛ یعنی در آنها سیستم ایمنی علیه خودش کار می‌کند و خود را سرکوب می‌کند. مثل زمانی که نخاع و مخچه خراب می‌شوند و علائم شبه ام‌اس ایجاد می‌کنند.

به عقیده دکتر نجاران بیماری‌های متابولیکی خیلی نادر را هم می‌توان نام برد. علاوه بر این که کمبود ویتامین ب ۱۲ هم می‌تواند نخاع و مخچه را درگیر کند.

اما با وجود این همه علائم که باید آنها را از علائم ام‌اس افتراق داد، آیا علامت مشخص‌تری در بیماری ام‌اس وجود دارد که از سوی خود بیمار قابل شناسایی باشد؟ دکتر نجاران به این پرسش پاسخ خیر داده و این‌طور می‌گوید: خود بیمار نمی‌تواند این بیماری را در خود شناسایی کند. ام‌اس را فقط یک متخصص مغز و اعصاب می‌تواند تشخیص دهد.