«دیدار با صبح» بانوی آبان

طاهره صفارزاده درگذشت

نمی دانم چه سری است در این روزهای خدا. هرازگاهی باید خبری بشنویم که آرزو کنیم دیگر نشنویم اما نمی شود. هنوز یک سال از رفتن قیصر نگذشته که باز هم جامعه شعر و ادب و فرهنگ باید داغدار بشود. و این بار بترسیم که تا سال دیگر رفتن چند تای دیگر از اهالی فرهنگ و هنر را باید بشماریم.

طاهره صفارزاده ـ شاعر و مترجم پیش‌کسوت ـ صبح دیروز در سالروز شهادت امام جعفر صادق (ع) دارفانی را وداع گفت. ‌این شاعر و مترجم قرآن کریم که از پنجم مهرماه امسال به‌علت زایده مغزی در بیمارستان ایرانمهر تهران بستری شده و مورد عمل جراحی قرار گرفته بود، صبح دیروز حدود ساعت ۹:۳۰ در این بیمارستان دار فانی را وداع گفت. ‌

● نگاهی به زندگی صفارزاده ‌

طاهره صفارزاده ـ شاعر، نویسنده، محقق و مترجم ـ در ۲۷ آبان‌ماه ۱۳۱۵ در سیرجان و در خانواده‌ای متوسط با پیشینه‌ای عرفانی متولد شد. او نخستین شعرش را در ۱۳ سالگی سرود و نخستین جایزه شعر را نیز در سال چهارم دبیرستان به پیشنهاد استاد باستانی پاریزی که دبیر دبیرستان بهمنیار بود، از رئیس آموزش و پرورش استان دریافت کرد. ‌

لیسانس زبان و ادبیات انگلیسی را در ایران گرفت و برای ادامه تحصیل به انگلستان و سپس به آمریکا رفت. در دانشگاه آیوا، هم در گروه نویسندگان بین‌المللی پذیرفته شد، هم درجه ‌MFA را دریافت کرد. ‌MFA درجه‌ای مستقل است که به نویسندگان و هنرمندانی که قصد تدریس در دانشگاه را داشته باشند، اعطا می‌شود و نویسندگان به جای محفوظات و تاریخ ادبیات، به آموختن نقد به صورت تئوری و عملی و انجام پروژه‌های ادبی متنوع و مطالعات وسیع درباره آثار نویسندگان و شاعران می‌پردازند. دوره آن، یک‌سال بیش‌تر از فوق لیسانس است و استخدام دارنده این مدرک در دانشگاه‌های آمریکا، در پایه دکتری انجام می‌شود. ‌

او درس‌های اصلی <شعر امروز جهان>، <نقد ادبی> و <نقد عملی ترجمه> را انتخاب کرد. در بازگشت به ایران، به‌رغم مشکلا‌تی که به‌علت فعالیت‌های سیاسی‌اش در آمریکا برای استخدامش به‌وجود آمده بود، از آن‌جا که در کارنامه‌اش از ۴۸ واحد درسی، ۱۸ واحد ترجمه بود و نیز به‌دلیل نبود استاد ترجمه برای رشته زبان خارجی، به تدریس نقد عملی ترجمه پرداخت.تعیین کتاب <اصول و مبانی ترجمه> اثر این استاد به‌عنوان کتاب درسی، سرآغاز روال و نظم تدریس نقد ترجمه در رشته زبان و ادبیات خارجی در دانشگاه‌های کشور بود. ‌

خودش می‌گفت: شعر مقاومت و طنز سیاسی هیچ‌وقت حکومت‌پسند نبوده است؛ در سال ۱۳۵۵ به اتهام نوشتن شعر <مقاومت دینی> از دانشگاه اخراج شدم، در شروع نهضت اسلا‌می، به کمک نویسندگان سرشناس و متعهد مسلمان، به تأسیس مرکزی به‌نام <کانون فرهنگی نهضت اسلا‌می> اقدام کردم. صفارزاده پس از پیروزی انقلا‌ب، ازسوی همکارانش به‌عنوان رئیس دانشگاه شهید بهشتی و نیز رئیس دانشکده ادبیات این دانشگاه انتخاب شد. ‌

او در مقاله‌هایی به نحوه آموزش زبان‌های خارجی در ایران، انتقاد کرد. از سوی ستاد انقلا‌ب فرهنگی مسئولیت برنامه‌ریزی زبان‌های خارجی از او دعوت شد که با همکاری اساتید باتجربه، تغییراتی در برنامه آموزشی پدید آورند. طبق این برنامه، برای نخستین‌بار در رشته‌های علمی دانشگاه‌ها، کتاب به زبان‌های انگلیسی، روسی، فرانسه و آلمانی تألیف شد. او ۱۶ سال سرپرست اجرایی طرح بود. ‌

طاهره صفارزاده در سال ۱۳۶۷ در فستیوال بین‌المللی شعر <داکا> به‌عنوان یکی از پنج عضو بنیانگذار کمیته ترجمه آسیا برگزیده شد و در زمان همکاری‌اش با فرهنگستان زبان و ادب فارسی، طرح تهیه فرهنگ‌های تخصصی‌اش که با ضوابط علمی و پیشنهادات جدید تدوین شده، به تصویب شورای فرهنگستان رسید. او نخستین معلم <نقد عملی ترجمه> در ایران بود. ‌

صفارزاده در سال ۲۰۰۵ میلا‌دی به‌عنوان برترین زن مسلمان از سوی انجمن نویسندگان آفریقایی و آسیایی در مصر برگزیده شد. ‌

● نگاهی به آثار صفارزاده ‌

صفارزاده در این اواخر مشغول ترجمه نهج‌البلا‌غه بود که هنوز به پایان نرسیده بود. از این مترجم ۱۲ مجموعه شعر منتشر شده بود که آخرین مجموعه شعر منتشرشده او <جلوه‌های جهانی> بود و شعرهای دیگری نیز بعد از این مجموعه آماده کرده و به ناشر سپرده بود. ‌

از او کتاب‌هایی درباره نقد ترجمه در زمینه‌های ادبیات، علوم و علوم قرآنی و ویراستاری ۳۶ کتاب زبان تخصصی منتشر شده است. مجموعه‌های شعری <رهگذر مهتاب>، <طنین در دلتا>، <سد و بازوان>، <سفر پنجم>،‌<حرکت و دیروز>، <بیعت با بیداری>، <مردان منحنی>، <دیدار صبح>، <در پیشواز صلح>، <هفت‌سفر>، < روشنگران راه> و <جلوه‌های جهانی> از این شاعر انتشار یافته‌اند. ‌

● پیام تسلیت رئیس‌جمهور

دکتر محمود احمدی‌نژاد رییس‌جمهور به مناسبت درگذشت مرحومه طاهره صفارزاده پیام تسلیتی صادر کرد.

در متن این پیام تسلیت آمده است: بسم‌الله الرحمن الرحیم انالله و اناالیه راجعون عروج عارفانه انسانی متعالی، هنرمندی آرمانی، مجاهدی خستگی‌ناپذیر و استادی کمال‌آفرین مرحومه خانم طاهره صفارزاده را به ملت ایران، جامعه دانشگاهی و اهالی فرهنگ و هنر تسلیت عرض می‌نمایم.

او که زبان گویایش در دوران مبارزاتی انقلا‌بی، در خدمت اهداف بلند ملت ایران قرار داشت طی چهار دهه زندگی پر ثمر در تبیین فرهنگ انقلا‌بی و اصالت‌های انسانی و الهی پیشتاز و پیشگام بود. او الگوی انسانی ایمانی، عدالت‌خواه و کمال‌جو برای نسل حاضر است. در سالروز شهادت مولا‌یش امام صادق (ع) به دیدار معبود شتافت، روحش شاد و یادش و نامش مستدام باد. از خداوند متعال برای آن مرحومه علو درجات و رضوان الهی و برای بازماندگان صبر و اجر و برای جامعه‌ فرهنگی و هنری کشور توفیق ادامه‌ راه روشن را مسالت دارم.

● پیام تسلیت رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی

غلا‌معلی حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی به مناسبت درگذشت <طاهره صفارزاده> پیام تسلیتی صادر کرد. ‌

حداد عادل که ریاست کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلا‌می را نیز بر عهده دارد، در این پیام آورده است: درگذشت بانوی ارجمند شاعر و ادیب گرانمایه شادروان خانم <دکتر طاهره صفارزاده> مترجم قرآن موجب تأسف و تأثر گردید. ‌

وی افزوده است: فرهنگستان زبان و ادب فارسی درگذشت این شاعر آزاده را به عموم اهل ادب و به خانواده محترم و بازماندگان ایشان تسلیت می‌گوید و شادی روان و علوّ درجات ایشان را از خداوند متعال مسئلت می‌نماید. ‌

گفتنی است، طاهره صفارزاده جزو کسانی بود که از سوی رئیس شورای عالی انقلا‌ب فرهنگی، به عضویت پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی منصوب شد، اما وی به علت مشغله‌های کاری بسیار، موفق به همکاری با این فرهنگستان نشد. ‌

● تشییع پیکر از مقابل مسجد دانشگاه تهران ‌

مراسم تشییع طاهره صفارزاده به‌دلیل آنچه انجام هماهنگی‌های بیشتر اعلا‌م شد، به تعویق افتاد. ‌

جلا‌ل صفارزاده ـ برادر این شاعر ـ که پیش از این، زمان مراسم تشییع را امروز صبح اعلا‌م کرده بود، گفت: به‌دلیل انجام هماهنگی‌های بیش‌تر و اعلا‌م به بستگان برای حضور در این مراسم، تشییع پیکر صفارزاده به جای امروز، دوشنبه (ششم آبان‌ماه) ساعت ۹:۳۰ از مقابل مسجد دانشگاه تهران به سمت بهشت زهرا (س) انجام می‌شود. ‌

وی روز گذشته اعلا‌م کرده بود که امروز پیکر این مترجم و شاعر برای شست‌وشو به بهشت زهرا (س) منتقل می‌شود و پس از آن به نمازخانه‌ خودشان در منزل انتقال خواهد یافت تا از مقابل مسجد دانشگاه تهران تشییع شود.گفتنی است هنوز به صورت قطعی مشخص نشده است که پیکر مرحومه صفارزاده در تهران و یا سیرجان دفن می‌شود.