روزی روزگاری آمریكای جنوبی

در حالی كه پوسترهای كارتون اسپانج باب شلوار مربعی بر روی در و دیوار دیده می شد, دانییلو میگونه و پائولو اسكوادتیرو توضیح می دادند كه چرا آنها از خیر تماشای این فیلم های انیمیشن هالیوودی گذشته اند و در عوض ترجیح داده اند فیلمی را ببینند كه به شرح یكی از تیره ترین فصول تاریخ آمریكای جنوبی می پردازد كه از طبقه كاملاً مختلف اجتماعی هستند این رابطه آنها تا ۱۱ سپتامبر ۱۹۷۳ ادامه دارد

در آن روز ژنرال آگوستو پینوشه در یك كودتای خونین حكومت سالواتورآلنده رئیس جمهور منتخب سوسیالیست شیلی را سرنگون می كند. این حادثه باعث می شود تا این دو دوست رو در روی یكدیگر قرار بگیرند. این حادثه به قدری تلخ است كه حتی امروز پس از گذشت سی و چند سال كمتر شیلیایی حاضر به صحبت در مورد آن می شود. در این فیلم آندره وود - كارگردان فیلم - كشور شیلی را بسیار متفاوت از آنچه امروز می بینیم، به تصویر كشیده است ولی میگونه معتقد است با تماشای دقیق گذشته كشور در فیلمی مثل ماچونا می توان بهتر برای آینده برنامه ریزی كرد. او می افزاید استحاله كشور در این فیلم به خوبی هویدا شده است و فیلم شیلی را به تصویر كشیده كه امروز محو شده است.

در ماه های اخیر یك سری از فیلم های استودیویی و مستقل تماشاگران علاقمند به تاریخ معاصر آمریكای لاتین را با برخی از تلخ ترین رخداد های تاریخی رودررو كرده است. یك نسل قبل از تماشاگران فعلی اكثر دیكتاتورهای نظامی را از كشورهای لاتین اخراج كرده و به جنگ های داخلی متعدد پایان دادند و دموكراسی را برقرار كردند.

در بسیاری از این فیلم ها موضوعات شاخص آن دوران از جمله هراس و وحشت عمومی و سانسور مورد بحث قرار گرفته است. در برزیل دو فیلم تقریباً برادران ساخته لوسیامور است و Cabra-Cega ساخته تونی ونتوری آثار علیه حكومت دیكتاتوری نظامی برزیل هستند كه از اواسط دهه ۱۹۶۰ تا اواسط دهه ۱۹۸۰ به طول انجامید. مورات كه از جمله فعالان دانشجویی در آن دوره بود، این دوره بارها به زندان افتاد و شكنجه شد. آلفونسو كوئارون كارگردان مكزیكی فیلم هری پاتر و زندانی آزكابان پس از موفقیت فیلم خود در تدارك ساخت درامی پیرامون قیام دانشجویی سال ۱۹۶۸ مكزیك در زمان برگزاری المپیك تابستانی است كه منجر به یك قتل عام و سرپوش گذاشتن دولت در سال های پس از آن شد.

در شرایطی كه بسیاری از فیلم های جدید لاتین در جست وجوی توزیع كنندگان آمریكایی هستند بیشتر آنها جوایز معتبری را از جشنواره های جهانی دریافت كرده اند و حتی برخی از آنها ركوردهای گیشه در كشور خود را شكسته اند. این فیلم ها از سان سالوادور تا ریودوژانیرو با استقبال تماشاگران لاتین مواجه می شوند و ذهن منتقدان دیگر فیلمسازان نیز درگیر سؤالاتی پیرامون جایگاه گذشته و حال جوامعشان می شود.

الیا اشنایدر كارگردان پرسابقه ونزوئلایی و سازنده فیلم های Glue sniffer و «قدمی به جلو» (نماینده اسكار ۲۰۰۴ از كشور ونزوئلا) می گوید: من تصور می كنم كه مشكلات گذشته ما در واقع مشكلات فعلی مانیز محسوب می شوند. فیلم قدمی به جلو او قصه دو سربازی است كه در دو طرف مرز طولانی كلمبیا و ونزوئلا قرار دارند. در نگاه اول دو سرباز هیچ وجه مشتركی با هم ندارند: پدرو كلمبیایی (با بازی ادگار رامیرز) یك انسان ایده آلیست است در حالی كه چیتو ونزوئلایی (با بازی روكه والرو) یك قمارباز خیابانی است. در نهایت دو سرباز به آرامش می رسند ولی كشورهای آن دو همچنان به درگیری های پراكنده ادامه می دهند. آنچه فیلم هایی از این دست را لااقل برای تماشاگران لاتین جذاب می كند، اطلاع رسانی به آنها و در عین حال درگیر كردن احساسی آنها در داستان فیلم با استفاده از استراتژی های مختلف روایی همچون رئالیسم، ملودرام و سوررئالیسم است.

اما برخی از فیلم ها نیز همچون نواهای معصوم ساخته لویی ماندوكی به شیوه ای مستند گونه جنگ داخلی خونین السالوادور را از نگاه یك پسر نوجوان بازگو می كند. اكثر این فیلم ها از امتیاز دارا بودن هنرپیشگان درجه اول محروم هستند ولی محلی برای معرفی استعدادهای تازه اسپانیایی و پرتغالی زبان به تماشاگران اروپایی هستند هرچند كه برخی اوقات استثناهایی چون فیلم خاطرات موتورسیكلت ساخته والتر سالز وجود دارد كه «گائل گارسیا ماركز» هنرپیشه مشهور مكزیكی در نقش چه گوارا در آن بازی می كرد.

سالز ۴۹ ساله معتقد است كه این موج جدید سینمای لاتین از دهه گذشته شروع به شكل گیری كرد و فیلمسازان پس از چند دهه سكوت تحت فشار حكومت های خودكامه تریبونی برای بیان عقاید خود پیدا كردند و اكثر آنها از گذشته به عنوان منبع اصلی روایات خود الهام می گرفتند. سالز می افزاید: بدون نگاه كردن به گذشته سخت است كه متوجه شویم چه كسی هستیم.اما این روند در ماه های اخیر شتاب بیشتری به خود گرفته و موفق شد، توجه مخاطبان را فراتر از آمریكای لاتین به خود جلب كند. نواهای معصوم كه بر اساس تجارب شخصی اسكارتورز فیلمنامه نویس و هنرپیشه مكزیكی ساخته شده جایزه بهترین فیلم خارجی مكزیك را دریافت كرد و همچنین موفق شد جایزه خرس شیشه ای جشنواره برلین را نیز دریافت كند و پس از آن بود كه توزیع كننده اروپایی پیدا كرد تا فیلم را در پاییز امسال در اروپا اكران كند.

---